Vikublaðið - 02.09.1994, Blaðsíða 1

Grár regnbogi
Eftir pólitískan titring og
málamiðlanir milli grasrótar
og flokkseigenda voru stjórn-
málasamtök Reykjavíkur-
listans stofnuó um síðustu
helgi. Bls. 4-5
Hagstjórn á villi-
götum
Þeirri skoðun vex hratt fylgi að
hagvaxtarhyggjan sé einn þeirra
neikvæðu drifltrafta sem stuðla
að eyðileggingu vistkerfis
jarðarinnar. Bls. 8
WikuUa
B L A Ð
S E M
E R
RúBek-jaz/
Jazz-unnendur kætast þessa
dagana því RóRek jazzhátíðin
hefst urn helgina. Um þrjátíu
tónleikar verða haldnir á
fjölmörgum stöðum um alla
borg til 10. september. Bls. 6-7
34. tbl. 3. árg.
2. september 1994
Ritstjóm og
afgreiðsla:
sími 17500
250 kr.
Handafl heldur
vöxtum niðri
Ríkisfjármál í ólestri og markaðurinn hafnar vaxtastefnu ríkisstjórnarinnar. Fjárfestar
búast við vaxtahækkun. Seðlabankastjóri segir lánsQárþörf ríkissjóðs of mikla.
Húsnaeðisstofinun er rekin
með yfirdrætti hjá ríkis-
sjóði og erlendum lánum.
I síðustu fjórum útboðum hefur
Húsnæðisstofnun ekki selt eitt ein-
asta húsnæðisbréf vegna þess að
fjárfestar hafa krafist meiri ávöxt-
unar en nemur þeim 5 prósentum
sem er vaxtaþröskuldur ríkis-
stjómarinnar.
I verðbréfafyrirtækjum er almennt
litið svo á að fjárfestar búist við vaxta-
hækkun fljótlega og haldi þess vegna
að sér höndum. A sama tíma og mark-
aðurinn hafnar algjörlega húsnæðis-
bréfum sem gefin eru út til 10, 15 og
20 ára seljast ríkisvíxlar og jafnvel 5
ára spariskírteini á 5 prósent vöxtum.
Þó er sama tilhneigingin á markaðn-
um með skammtímabréf; vextir eru á
leiðinni upp.
- Fjárfestar vilja ekki festa fé sitt til
langs tíma og sennilegasta skýringin
er sú að þeir telji að vextir muni hækka
innan tíðar, segir Davíð Björnsson
deildarstjóri hjá Landsbréfum.
I síðasta útboði Húsnæðisstofnunar
gerðu fjárfestar kröfu um 5,33 prósent
ávöxtun og með því að hafha þeim eru
stjórnvöld í raun að afneita markaðs-
vöxtum og taka upp stýringu á vöxt-
um. Ilandaflsaðgerð ríkisstjórnarinn-
ar felst í því að fjármagna lánsfjárþörf
Húsnæðisstofnunar með beinu frarn-
lagi úr ríkissjóði.
Framan af árinu keypti Seðlabank-
inn húsbréf og húsnæðisbréf til að
halda niðri vöxtum. Bankinn á um
fjóra milljarða í húsbréfúm og hús-
næðisbréfum. Eiríkur Guðnason
Seðlabankastjóri segir að bankinn hafi
hætt að kaupa þessi bréf í júlí enda er
óeðlilegt að Seðlabanldnn kaupi hús-
bréf og húsnæðisbréf fyrir slíkar upp-
hæðir. Um leið og Seðlabankinn hætti
að kaupa hækkaði ávöxtunarkrafa á
húsbréfum og er hún núna um 5,3
prósent.
- Til að viðhalda hóflegum vöxtum
þarf hið opinbera að draga úr lánsfjár-
þörf sinni, sérstaklega gildir það um
ríkissjóð og húsnæðiskerfið, segir Ei-
ríkur Guðnason.
Þegar í mars varaði Jón Sigurðsson
þáverandi Seðlabankastjóri við aukn-
um lántökum ríkissjóðs og taldi vaxta-
hækkun yfirvofandi ef ekki yrði gripið
í taumana. Ríkisstjórnin hefur ekki
brugðist við varnaðarorðum Seðla-
bankans og í fjárlagafrumvarpinu fyrir
árið 1995 sjást ekki merki þess að
stjórnin grípi til nauðsynlegs aðhalds.
I yfirliti verðbréfafyrirtækisins
Handsals yfir þróun verðbréfavið-
skipta undanfarna mánuði er það
staðfest að fjárfestar hafa ekki trú á
fjármálastefnu ríkisstjórnarinnar og
búast við vaxtahækkun fljótlega. Van-
trúin kemur fram í sölutregðu á verð-
bréfum sem bera lága vexti. Verð-
bréfasalar segja að kappnóg sé af fjár-
munum á markaðnum en fjárfestar
haldi að sér höndum og láti peninga
ffemur liggja í bönkum en að kaupa
langtímabréf með 5 prósent ávöxtun.
Fjársterkir aðilar, t.a.m. lífeyrissjóðir,
fá allt að 5 prósent vexti hjá bönkum.
I nýju fféttabréfi Þjóðhagsstofhun-
ar er vantrú á getu ríkisstjórnarinnar
til að ráða við ríkisfjármálin sögð á-
stæðan fyrir því að þrýstingur á vaxta-
stigið eykst jafnt og þétt. Enn hefur
enginn opinber aðili lagt í að segja
upphátt það sem markaðurinn veit nú
þegar; vaxtastefna ríkisstjórnarinnar
er eins og nýju fötin keisarans.
- Sjá leiðara á bls. 2
HaUinn á kjörtíma-
bilinu 40 milljarðar
Friðrik Sophusson fjármála-
ráðherra hefur staðfest að
væntanlegt fjárlagaffumvarp
muni fela í sér nálægt 9 milljarða
króna halla. Fjármálaráðherra hef-
ur um leið staðfest að heildarhalli
ríkissjóðs verði minnst 40 millj-
arðar króna á kjörtímabili ríkis-
stjómar Davíðs Oddssonar.
Ríkisstjórnin, sem við upphaf
valdaferils síns sagðist ætla að eyða
fjárlagahallanum á tveimur árum, hef-
ur staðið fyrir meiri hallarekstri ríkis-
sjóðs en dæmi eru um.
Miðað við reynsluna síðustu árin
þýða fjárlög með nálægt 9 milljarða
halla endanlega útkomu með halla
upp á allt að 15 milljarða og kallar það
á auknar erlendar lántökur.
Samkvæmt upplýsingum Seðla-
Gramir um víðtæka spillingu
innan Flugmálastjórnar
Starfsmenn Flugmálastjómar
telja að stórfelld spilling hafi
lengi grasserað meðal æðstu
yfirmanna stofhunarinnar og upp-
sögn ffamkvæmdastjóra sé aðeins
toppurinn á ísjakanum. Obreyttir
starfsmenn höfðu ffumkvæðið að
rannsókn Ríkisendurskoðunar
sem leiddi til uppsagnar ffam-
kvæmdastjórans.
Heitar umræður urðu á síðasta
fundi flugráðs þegar fjallað var um
uppsögn Agústs Valdimarssonar
ffamkvæmdastjóra fjármálaþjónustu
Flugmálastjórnar vegna meints fjár-
málamisferlis hans í starfi. Þorgeir
Pálsson flugmálastjóri hefur vísað
málinu til rannsóknar hjá RLR, en
ýmsir viðmælendur Vikublaðsins
óttast að rannsóknin verði vísvitandi
takmörkuð við Agúst einan og það
þriggja ára tímabil sem hann hefiir
starfað hjá Flugmálastjórn.
Samkvæmt áreiðanlegum heimild-
um Vikublaðsins eru menn innan
Flugmálastjórnar og flugráðs ekki í
vafa um að fleiri starfsmenn stofriun-
arinnar tengist með einurn eða öðr-
um hætti því sem Agúst er grunaður
um, en þar er ekki síst átt við ábata af
greiðslum eftir tilbúnum reikning-
um. Það var að frumkvæði lægra
settra starfsmanna Flugmálastjórnar
að Ríkisendurskoðun hóf að kanna
mál þetta og leituðu þessir starfs-
inenn vísvitandi ekki til Þorgeirs
Pálssonar flugmálastjóra til að koma
upplýsingum á frainfæri. Það hafi
áður verið reynt án nokkurs árang-
urs.
Uppsögn Agústar bar brátt að.
Hringt var í hann þar sem hann var í
sumarffí á Spáni og honum boðnir
tveir kostir: Að hann segði upp eða
yrði rekinn.
Framkvæmdastjóri flugmálaþjón-
ustunnar hefur umsjón með fjármál-
um stofnunarinnar, „en hann er ekki
ineð öll tékkheftin“, fullyrðir einn
viðmælenda blaðsins. Er talið nauð-
synlegt að fjármálin séu könnuð ofan
í kjölinn aftur fyrir þau þrjú ár sem
Agúst hefur starfað hjá stofituninni.
Einn flugráðsmaður segir í samtali
við Vikublaðið að ástæða sé til að
rannsaka fjárreiður ýmissa yfirmanna
stofnunarinnar og deilda hennar,
ekki síst að fara ofan í sauinana á því
hvernig framkvæmdafé Flugmál-
stjórnar hefur verið varið og nefria
menn þá einkum „týndu ICEAO
peningana". Einnig nefiia menn
skráningargjöld stærri flugvéla, þar
sem heimilaðar hafa verið skamm-
tímaskráningar vegna ferjuflugs. Urn
þetta síðarnefJida var sérstaklega
spurt á flugráðsfundi fyrir þremur
árum, en svör fengust aldrei.
Þorgeir Pálsson vill lítið tjá sig urn
mál þetta, en segir aðspurður að ekk-
ert komi fram í frumniðurstöðum
Ríkisendurskoðunar sem bendi til að
fleiri en framkvæmdastjórinn séu
viðriðnir meint misferli. „En það er
auðvitað ekki hægt að úttala sig um
slíkt fyrr en að ránnsókn liðinni."
Fram-
sókntil
vinstri
ogvill
róttækni
Róttæk stefiiumið voru
samþykkt á sameiginleg-
um fundi þingflokks og lands-
stjómar Framsóknarflokksins
um síðustu helgi.
I ályktun fundarins segir að
ríkisstjórn Davíðs Oddssonar
hafi „leitt þjóðina inn í vítahring
kjaraskerðingar, skattahækkana,
atvinnuleysis og fjárlagahalla.“
Framsóknarflokkurinn telur að
grípa þurfi til „róttækra aðgerða
sem krefjast nýrrar hugsunar og
nýrra vinnubragða í stjórnkerf-
inu.“
Þá segir í álykmn fundarins að
flokkurinn telji að það þurfi að
ná „þjóðarsátt um útrýmingu at-
vinnuleysis, uppbyggingu at-
vinnulífs, auka verðmætasköpun,
réttlátt skattkerfi, uppstokkun í
ríkisbúskapnum og aukið félags-
legt réttlæti."
bankans voru erlendar langtímaskuld-
ir 62,8 prósent af landsframleiðslu um
síðustu áramót og er það Islandsmet.
Enn fremur kemur í Ijós að um ára-
mótin var greiðslubyrði af afborgun-
um og vöxtum erlendra langtímalána
sem svarar 27,6 prósent af útflutn-
ingsverðmæti, sem einnig er Islands-
met.
Félagsleg
ábyrgð verð-
ur ekki
einkavædd
Efnahagsþróunin í Evrópu er
andstæð velferðarsamfélaginu.
A síðasta áratug hafo markaðsöflin
sótt mjög á og æ stærri hluti samfé-
lagsins seldur undir lögmál við-
skiptanna. Ibúar Norðurlanda hafo
fylgst með því hvemig markaðsöfl-
in hafe náð tökum á efhahags- og
peningastefhu stjómvalda.
Samtök ríkisstarfsmanna á Norður-
löndunt, NSO, þinguðu á Hótel Ork í
Hveragerði í síðustu viku og helsta
dagskrármálið var einkavæðing opin-
bers reksturs. I ályktun þingsins segir
að velferðarsamfélagið muni eftir sem
áður vera besta tryggingin fyrir rétt-
látri skiptingu þjóðfélagsgæða. Sú fé-
lagslega ábyrgð sem hvílir á herðuin
opinbérra starfsmanna getur aldrei yf-
irfærst yfir á einkarekstur og mark-
aðskenningar eiga ekki við á sviði
samfélagsþjónustunnar, segir enn-
freinur í ályktuninni.
Norrænir ríkisstarfsmenn benda á
að fhll ástæða sé til að þróa áfram vel-
ferðarþjónustuna sem einkennt hefur
þennan heimshluta enda leita inargar
þjóðir tii Norðurlanda að fyrirmynd.
Félögin í NSO hafa innan sinna vé-
banda um 300 þúsund ríkisstarfs-
menn.