Vikublaðið - 28.10.1994, Blaðsíða 5

VIKUBLAÐIÐ 28. OKTÓBER 1994
itjornmAlin
5
Umræðurnar um vantraustið og frávísunartillögu Davíðs
DAVÍD OG JÓN ÞORÐU
EKKI í LIDSKÖNNUN
Vantrauststillögu stjórnarandstöðunnar var
mætt með frávísunartillögu frá forsætisráð-
herra sl. mánudag og var tillaga Davíðs sam-
þykkt 34 gegn 26. Stjórnarandstaðan gagn-
rýndi frávísunartillöguna harðlega og nú ber-
ast fregnir um fyrirspurnir utan úr heimi um
þessa grátbroslegu afgreiðslu stjórnarmeiri-
hlutans. Hér fara á eftir ræður Ragnars Arn-
alds og Svavars Gestssonar við umræðurnar á
mánudag, örlítið styttar og búið að sleppa
virðingarávörpum. Millifyrirsagnir eru blaðs-
ins
Ragnar Arnalds:
Réttlætiskennd-
inni herfilega
misboðið
Ráðherrum líður ekki vel, við
heyrðuin það áðan. Þeiin líður ekki
vel vegna þess að þeir óttast að at-
kvæðagreiðsla um vantraust á hvern
þeirra fyrir sig muni afhjúpa það sem
flesta grunar, að ríkisstjórnin er ó-
starfliæf vegna innbyrðis átaka.
Henni hefur gersamlega inistekist að
ná ýmsum helstu markmiðum sín-
um. Hún stefndi í upphafi að því að
tryggja hallalausan ríkisbúskap og
viðunandi aninnuástand en hvort
tveggja hefur mistekist með hrapal-
legum hætti. Það er þjóðarnauðsyn
að gengið verði til kosninga þegar í
desember og ný ríkisstjórn taki við
uin næstu áramót.
Þess vegna er vantraust flutt á for-
sætisráðherra. Vantraust á hann er
vantraust á ríkisstjórnina alla.
Þung ámæli fyrir afglöp
Undir venjulegum kringumstæð-
um hefði sú atkvæðagreiðsla nægt en
svo er ekki að þessu sinni. Akveðnir
ráðherrar hafa legið undir þungu á-
mæli fyrir afglöp í störfum sínum,
ekki aðeins ffá stjórnarandstöðu
heldur og ffá stjómarsinnum. Því er
lýðræðisleg nauðsyn að staða þeirra
gagnvart þinginu sé könnuð sérstak-
lega í atkvæðagreiðslu og því verður
ekki trúað að ríkisstjómin þori ekki
að láta atkvæðagreiðsluna fara fram í
kvöld.
Embættisferill félagsmálaráðherra
hefur mjög verið til umræðu í fjöl-
miðlum. Hann hefur ekki verið sak-
aður um lögbrot en störf hans bera
vott um dómgreindarleysi. Umræð-
ur urn hugsanlega afsögn hans risu
svo hátt í flokk hans sjálfs að formað-
ur flokksins, utanríkisráðherra, varð
að vanrækja þá skyldu sína að ávarpa
allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna
til þess að geta helgað sig þessu
vandræðamáli. Raunar hefur for-
maðurinn sjálfur legið undir þungu
ámæli þótt með öðmm hætti sé. Sem
ráðherra starfar hann í umboði Al-
þingis og ríkisstjórnar en hann hefur
þó hvað eftir annað gengið þvert á á-
lyktanir Alþingis í ummælum sínuin
á erlendum vettvangi.
7. maí 1993 fól Alþingi honunt að
undirbúa gerð tvíhliða samnings við
Evrópusambandið með hliðsjón af
hugsanlegri inngöngu Noregs, Sví-
þjóðar og Finnlands í sambandið.
Hjaðnar bólusótt ráðherr-
ans?
Þessu verkefni hefur ráðherrann í
engu sinnt. Þvert á móti hefur hann
aftur og aftur lýst því yfir við forysm-
menn sambandsins að von gæti verið
á umsókn frá Islendingum um fulla
aðild. Vissulega má til sanns vegar
færa að allir séu frjálsir orða sinna.
En það gildir þó ekki um ráðherra
sein talar fyrir hönd þjóðar sinnar á
erlendri grand. Villandi yfirlýsingar,
sem gefa ranga mynd af vilja Alþing-
is og ríkisstjómar, geta skaðað hags-
muni þjóðarinnar og gerðu það vafa-
laust í þessu tilviki. Að sjálfsögðu er
lítið inark tekið á óskum Alþingis og
ríkisstjórnar urn nýjan tvíhliða samn-
ing íslands við Evrópusambandið
meðan utanríkisráðherra flytur allt
annan boðskap í einkaviðræðum við
forystumenn sambandsins. Einleikur
ráðherra þvert á vilja Alþingis og rík-
isstjórnar er meira en næg ástæða til
að honurn sé vikið frá störfum.
Forsætisráðherra lét sér þó lengi
vel nægja að svara ráðherranum með
niðrandi orðavali um „einkaskoðanir
utanríkisráðherra“ og nefndi yfirlýs-
ingagleði hans sumarbólu. Hann
virtist gera sér vonir um að bólusótt
ráðherrans hjaðnaði bráðlega. En
því var ekki að heilsa. Utanríkisráð-
herra hóf að gylla fyrir þjóðinni í
krafti hárrar stöðu sinnar hvað
Norðmenn hefðu gert hagstæðan
sjávarútvegssamning við Evrópu-
sambandið. Þessu mótmæltu hags-
munaaðilar í sjávarútvegi sem
kynnm sér samninginn, þar á meðal
sjávarútvegsráðherra, enda blasir við
að Norðmenn eiga á hættu að missa
yfirráð sín yfir fiskimiðum sínum að
nokkram áram liðnum þegar aðlög-
unartímanum lýkur. Loksins kom að
því að forsætisráðherra glataði þolin-
mæði sinni og lýsti því yfir 25. sept-
ember sl. að slíkum mönnum væri,
svo að notuð séu hans óbreyttu orð,
ekki treystandi fyrir því að semja um
okkar fiskveiðimál ef þeir halda að
þessi samningur sé góður.
Við stjómarandstæðingar tökum
sterklega undir með forsætisráðherra
að slíkum mönnum er ekki
treystandi og nú fær hann tækifæri til
að standa við orð sín.
Lætur reka á reiðanum
Ferill ríkisstjórnarinnar er senn á
enda. Hennar verður helst minnst í
sögunni fyrir að í tíð hennar magn-
aðist upp stórfellt atvinnuleysi,
margfalt á við það sem verið hafði í
áratugi á undan. Þegar ráðherrar tala
uin atvinnuleysið er eins og þeir séu
að ræða um óvænt norðanáhlaup
sem senn gangi yfir og þeir beri enga
ábyrgð á. En er það svo? Atvinnu-
leysi er alvarlegur þjóðfélagssjúk-
dóinur sem breiðir úr sér eins og
drep í þjóðarlíkamanum ef ekki er
snúist til vamar. Efnahagslífið lendir
í vítahring, minnkandi tekjur fólks-
ins leiða til gjaldþrots fyrirtækja, enn
meiri samdráttar, aukins atvinnu-
leysis, enn meiri neyðar. Enginn
heldur því fram að atvinnuleysi sé
viljaverk hæstvirtrar ríkisstjómar. En
sök hennar felst í afskiptaleysi, for-
ustuleysi. Hún hefur enga stefhu haft
í atvinnumálum aðra en þá að láta
reka á reiðanum. Hún byrjaði feril-
inn á því að hækka vextina veralega
Ragnar Arnalds: Ríkisstjórnarinnar
verður helst minnst í sögunni fyrir að í tíð
hennar magnaðist upp stórfellt atvinnu-
leysi, margfalt á við það sem verið hafði
í áratugi á undan.
og hélt þeim háum fyrstu tvö árin.
Þegar hún loksins skildi að þeim
varð að ná aftur niður var skaðinn
skeður.
Ríkisstjórnin treysti á kreddu-
kenningar frjálshyggjunnar og trúði
því að lögmál peninganna leysti allan
vanda. Nú að þremur áram liðnum
sjáurn við afleiðingar þessarar stefnu
ef stefnu skyldi kalla. Atvinnuleysið
hefur magnast ár ffá ári með ógn-
vænlegum hraða. Það var rúmt 1%
þegar stjómin tók við og er nú um
5%. Vonir hafa staðið til að botnin-
um væri náð og betri tíð væri í vænd-
Tim en fyrirætlun stjórnvalda sam-
kvæmt fjárlagaffumvarpi næsta árs,
um 25% niðurskurður verklegra
ffamkvæmda, gerir þá von að engu.
Hátekjur og pappírsgróði
sleppa
Atvinnuleysið hefúr skapað mikla
neyð. Á sama tíma hafa kjör launa-
fólks rýrnað mjög veralega. Játa
verður hreinskilnislega að atvinnu-
leysið hefur lamað baráttu verkalýðs-
hre\'fingarinnar fyrir bættum kjör-
um. Fjölskyldufólk sem vinnur
myrkranna á milli nær ekki endurn
saman hvað sem það reynir. Skuldir
heimilanna hafa vaxið hröðum skref-
um seinustu þrjú árin og vanskil hjá
húsbyggjendum hafa aukist gríðar-
lega.
Upplýst er að um 10 þúsund hjón
og einstaklingar skuldi þrjár milljón-
ir eða rneira umffam eignir sínar.
Gjaldþrot hjá'venjulegu fjölskyldu-
fólki, sem hefur ekki stundað á-
hætturekstur af neinu tagi, er dag-
legur viðburður. Að sjálfsögðu ber
hverri ríkisstjórn að stuðla að því
með skattastefnu sinni að draga úr
neyðinni eftir því sem nokkur kostur
er en því hefur ríldsstjómin ekki
sinnt. Þvert á móti hefur hún stráð
salti í sárin. Tekjuskattar hafa stór-
hækkað og mest era viðbrigðin fyrir
fólkið með lægstu tekjumar þar sem
skattleysismörkin hafa lækkað mjög
veralega.
Síðan bæta þeir gráu ofaná svart
og storka láglaunafólkinu með því að
afnema þann litla hátekjuskatt sem
kominn var á. Jafnffamt er tekju-
skattur fyrirtækja lækkaður um hálf-
an milljarð. Og enn ætla stjórnar-
herrarnir að koma sér hjá því að
leggja skatt á tekjurnar af 160 millj-
arða skuldabréfaeign.
Svavar Gestsson: Ekkert sameinar
þessa ríkisstjórn nema óttinn og þetta
skjóllitla fíkjublað sem forsætisráðherra
fleygði inn é borð þingmanna.
Atvinnuleysi og sívaxandi
neyð
Ég er þess fullviss að mikill meiri-
hluti fólks, þar á rneðal tugþúsundir
rnanna sem kusu Sjálfstæðisflokkinn
og Alþýðuflokkinn í seinustu kosn-
ingum, áttar sig á því að þannig verð-
ur ekki áffam haldið. Réttlætiskennd
almennings er herfilega misboðið.
Við verðum að rífa okkur út úr víta-
hringnum með nýrri stjórnarstefnu
og allt öðram áherslum í efnahags-
og skattamálum en nú er fylgt. Það
ástand sem hér hefúr skapast, ein-
stætt atvinnuleysi og sívaxandi neyð,
er meira en næg ástæða fyrir sér-
hvern ráðherra þessarar ríldsstjómar
að segja af sér. Einn þeirra hefur
þegar gert það og aðrir hafa enn
meiri ástæðu til þess. Þess vegna er
þessi tillaga flutt.
Svavar Gestsson:
RíkissRórnin
er maokétin
að innan
Fátæktin er fastagestur á þúsund-
um heimila uin þessar mundir. Santt
töluðu ráðherrarnir af þvílíkum
h roka og þvílíkri sjálfumgleði hér
áðan og þvílíkri lítilsvirðingu fyrir
þessum fjölskylduin að aldrei hefur
heyrst annað eins. Nauðungarapp-
boð hafa aldrei verið fleiri en núna.
Atvinnuleysi aldrei verið ineira.
Spilling í stjórnarfari aldrei hrika-
legri en nú þar sem fféttir berast
mánaðarlega a.m.k. um spillingu í
embættisfærslu og í meðferð fjár-
muna. Þessi ríkisstjóm hetði auðvit-
að fyrir löngu átt að vera búin að
segja af sér. Það viðurkenndi Davíð
Oddsson í raun og vera sl. sumar er
hann hugðist efina til kosninga í
haust á þessu ári.
Framtíð í fjötrum
Það era hinar almennu stjóm-
málaforsendur sem ráða úrslitum,
fyrir utan allt annað sem hefur verið
nefnt hér í kvöld. Það er þáð hvernig
þessi ríkisstjóm hefúr með stefnu
sinni fært framtíðina í fjötra. I fyrsta
lagi með því að skuldir ríkissjóðs hafa
vaxið urn 40 milljarða kr. í hennar tíð
og verða í lok þessa kjörtímabils, ef
svo heldur sem horfir, 160 til 170
milljarðar króna. Þrátt fyrir allan
bægslaganginn, svokallaðan niður-
skurð á sumum sviðum, hefur komið
í ljós að það er aukning á kostnaði
ríkisins, t.d. að því er varðar kaup á
lyfjum. En hið alvarlegasta er þó
kannski það að þessi ríkisstjórn hefur
skorið niður ffamlög til menntamála
uni 2,1 milljarð ffá árinu 1991 til árs-
ins 1995. Það er hætt við að þessi
hrikalegi niðurskurður komi niður á
lífskjöram á íslandi á komandi áram
af því að menntamál era undirstaða
efnahagsmála í landinu sem jafnvel
forstjóri Vinnuveitendasambandsins
er farinn að skilja. Þessi veraleiki
blasir við.
Háskóli Islands er kominn á það
stig að það er talið vafasamt að er-
lendir háskólar geti tekið við okkar
stúdentum. Ríkisstjórn sem þannig
fómar ffamtíðinni og eykur skuldir
ríkissjóðs og sker niður skólakerfið á
að víkja svo unnt verði að kjósa urn
ný fjárlög og framtíð strax í haust
eins og reyndar Davíð Oddsson vildi
gera fyrir nokkrum mánuðum.
(Hér skaut Salome Þorkelsdóttir
forseti þingsins inn athugasemdinni
„hæstvirtur forsætisráðherra“ að
Svavari, sem ávarpaði svo Davíð eins
og forsetinn vildi, en lét þess getið að
hann kynni ekki að rneta athuga-
semd forsetans.)
Óttinn og fíkjublaðið
Ráðherramir þora ekki að horfast
í augu við veraleikann af því að ein-
stakir þingmenn era með klígjuna í
hálsinum af tiihugsuninni einni um
að styðja ýmsa ráðherra. Allir þekkja
viðhorf Egils og Eggerts. Allir vita
að forsætisráðherra sjálfur vantreyst-
ir utanríkisráðherra. Ríkisstjómin er
öll maðkétin að innan af vantrausti
hvers ráðherra á öðram.
Sú frávísunartillaga sem hér hefur
verið flutt af forsætisráðherra er ffá-
leit. Hún er í fyrsta lagi alvarlegt
vantraust á forseta Alþingis, sem
hafði metið vantrauststillöguna
gilda. Þessi tillaga er tillaga urn van-
traust á forsætisnefndina, sem hafði
engar athugasemdir gert við van-
trauststillöguna.
Eg tel að sú ákvörðun ríkisstjórn-
arinnar að vísa þessari tillögu ffá sé
til marks um þá hrikalega veiku
stöðu sem núverandi ríkisstjóm
stendur frannni fyrir. Það er ekkert
sem sameinar þessa ríkisstjórn nema
eitt. Það er óttinn, það er óttinn, og
svo þessi tillaga sem hér liggur fyrir,
þessi litla tillaga. En það verður lítið
skjól í henni á þeim kosningavetri
sem framundan er, þessu fíkjublaði
sent forsætisráðherra fleygði inn á
borð þingmanna núna áðan. fþg