Mánudagsblaðið - 23.01.1950, Qupperneq 2
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mánudagur 23. janúar 1950
I Karakulmennirnir hóta málssókn
Framliald af 1. síðu. j
karakúlveikin sé krabba-
mein, framkallað af kynvökv-
um lungnaorma, segir á öðr-
um stað að „sem líkist að
rniklu leyti krabbameini“.
Það virðist hvorki hægt
að áfella Páf Zof. né bænd-
ur í Borgarfirði fyrir það
að gera ekki stórfelldar ráð-
stafanir til einangrunar hins
sjúka sauðfjár, og öðru má
slá föstu: Þarna mun Dung-
al um skeið hafa dottið í
hug ráðning krabbameins-
fáðgátunnar. í kjökurgrein,
er Dungal ritaði nýlega í
í Morgunblaðið, vill hann
halda því fram að hinn|
enski Dr. Taylor hafi ekki
fyrstur manna fundið og
sannað, að um sýklasjúk-
dóm væri að ræða, heldur
hann sjálfur, en athugi menn,
að kynvökvakenning Dung--
áls er flutt opinberlega í
nóv. 1936 en 7 mán. áður er
dr. Taylor hér í Reykjavík.
1 skýrslu ríkisstjórnarinnar
segir svo: „Þá setur höfund-
urinn (dr. Taylor) fram
nokkrar kenningar um or-
sakir mismunandi f járdauða á
bæjúm og um orsakir til
veikinnar,
og hallast helzt að vír-
ussýkingu“. Það er
hvergi í skýrslu þess-
ari minnzt á Dungal, að
hann hafi bent á þá ó-
hugnanlegu staðreynd,
að um sýklasjúkdóm
eða vírussýkingu væri
að ræða.
Hafa þegar verið gerðar
fyrirspurnir til dr. Taylors um
þetta atriði. En sem sagt,
svo er að sjá, að um leið
og hann kom hingað og gatj
komið því við að rannsaka
veikina, að þá hafi um leið
hinar hugmyndaríku tillög-
ur Dungals fallið í mola. Og
er mikið sagt.
Tilgátan urn Iungna-
bólgu fallin. Tilgátan
um lungnaorma fallin.
Tilgátan um snigla fall-
in .Tilgátan um kyn-
vökva fallin og að lok-
um tilgátan um eitt
allsherjar krabbamein
fallin.
Já, Guð hjálpi oss öllum,
þrví miður má segja, að hin
íslenzku rolluvísindi hafi
ekki farið sigurför um ver-
öldina vegna aðgerða Dung-
als.
Þeir herrarnir Páll
Zof. og Dungal, hafa með
miklu yfirlæti hvorki meira
né minna en krafizt þess af
dómsmálaráðherra, að ein
generalrannsókn verði haf-
in á „Mánudassblaðið“, fyrir!
það eitt að hafa birt glens-
ur úr skýrslu ríkisstiórnar-
innar um karakúlhnevkslið.
Og er bos<: vitanlega að
væn*a. gð "i:k rannsókn fari
f,-r. i -:.r ■ ./ít1sta i
Jafnframt er þess að
vænta, að rannsókn þessi
verði mun víðtækari. Er
þetta allt lygi, sem stendur
í nefndri skýrslu? Er það
lygin bláber, að Páll Zof.
hafi bent á mikla möguleika
fyrir bændur landsins í sam-
bandi við stofnun slíkra fjár-
búa hér. Eru það ósannindi,
að hann hafi bent á hátt
skinnverð og dýrmæta mjólk
karakúlfjársins í sambandi
við ostagerð? Hefur hann
eigi ráðið til að dreifa kara-
kúlfénu út um byggðir lands-
ins, jafn vel langt frá dýra-
læknum?
Skýrslan segir svo eftir
Páli 11. maí 1933:
„Þá tel ég rétt og veit,
að ráðherrann hefur
ekkert á móti því, að um
leið og inn yrði flutt-
ur stofn fyrir ríkissjóð,
að þá yrði þeim bænd-
um, sem þess óskuðu,
gefinn kostur á, að féð
yrði flutt inn fyrir þá,
og að ráðuneytið
greiddi það þar, en þeir
aftur hér, er >heim
kæmi“.
Kæri herra ráðunautur
Páll Zof., hvernig haldið þér
að yður gangi að komast úr
þessari klípu, nema því að
eins að skýrsla ríkisstjórn-
arinnar falsi heimildir? Það
eruð þér, sem á fyrsta stigi
vitleysunnar leggið til, og
jafnvel virðist hafa undir-
búið ráðherrann með að
samþykkja, að bændur geti
eftir vild sjálfir pantað
karakúlsauðfé frá Þýzka-
landi. Má sk e að þér
ha.fi ð sagt kjósend-
um yðar annað? En
þarna stendur það skýrum
stöfum. Hitt er ekkert leynd-
armál, að sennilegt er, að
þér sjálfur vilduð flest frem-
ur gert hafa en ritað þetta
bréf!
Auk þess virðist þér eiga
verulegán þátt í því, að hin
fræga orðsending Búnaðar-
félagsins barst út til bænda,
dagsett að því sem bezt verð-
ur séð 3. júní 1933.
ORÐSENDING
frá Búnaðarfélagi íslands:
,/Búnaðarsambönd bænda
og einstakir menn, sem ósk-
að hafa að fá keypta hrúta
(karakúl), verða innan 20.
þessa mán, að hafa gefið
Búnaðarfélagi tslands fulla
trygeinsu fyr’ir andvirði hrút-
anna, þegar hfú4arnir verða
afhentir beim að
að lokmnr*
tíma í haust.
gera ráð fyr?r.. nð Tvver
breiuræktoðiin Þvúfur
ko^tí um 2 búsuud kr.“.
3 f ð q r;
.«'T Tf'VCí r1 T1 r4r.o>sn ri v,
?• patr-í-o r*ry
kaupendur í sínu ná-
grenni, sem ekki hafa
útvarp, eru vinsamlega
beðnir að tilkynna
þeim efni þessarar orð-
sendingar, ef ástæður
leyfa“.
Já þarna er nú grein í
lagi. Amböguháttur á máli
og setningaskipan bendir
eindregið til Páls, enda hver
hefði á þessum tímamótum
haft vald til þess að semja
slíkt plagg, annar en hann?
Allir virðast mega kaupa
gripina, engin takmörk. Út-
varpshlustendur eru beðnir
að gjöra svo vel og láta
þessi göfugu skilaboð ganga
til þeirra, sem ekki hafa út-
varpstæki, það lá ekki lítið
við. Verð á hreinræktuðúm
hrútum 2000 kr. • (eftir nú-
tímaverði ca. 16000 kr.) Já,
þarna plataði Þjóðverjinn
sveitamanninn, má nú segja.
Mér er spurn: Hefur Páll
samið þetta góðgæti, eða ein-
hver af þénurum hans? Og
þarna er í byrjun ákveðið,
að einangra gripina aðeins
2—3ja mánaða tíma í Þern-
ey. Lesendur eru beðnir að
festa sér þetta vel í minni.
Væntanlega verður því
svarað í réttarhöldunum.
Dungal má spyrja:
Er bréf yðar til Hermanns
Jónassonar dagsett 21. ágúst
1936, falsað? í bréfi þessu
er orðrétt ritað: „Viðvíkjandi
fyrirspurn yðar til rannsókn-
ar á þessari veiki, um að fá
erlendan sérfræðing til rann-
sóknar á veiki þessari, skal
þess getið, að ég geri mér
ekki miklar vonir um, að það
myndi koma að miklu gagni,
vegna þess hve lítið er um
sérfræðinga á þessu sviði,
nefnilega í sauðfjársjúkdóm-
um ....“
,og, býst ég við, að væri
mikil leitun að slíkum
manni, og myndi kosta
offjár, ef að þyrfti að
fá hann hingað til rann-
sóknar um lengri
tíma“.
Er þetta bréf falsað hr.
Dungal? Er þessi endaleysa
sögð alveg út í bláinn? Eða
vissuð þér ekki betur?
Þekktuð þér ekki rannsókn-
arstöðina í Halle? Þekktuð
þér ekki land, sem heitir
Danmörk, sem hefur mjög
fullkomnar stofnanir á þessu
sviði? Þekktuð þér ekki
rannsóknarstöðvar Breta á
þessu sviði, þegar þér rituð-
uð línur þessar? Og á
hverju byggðuð þér það, að
menn þessir myndu
f j á r? Allt virð-
ist þetta vera ein hHnoa-
vitleysa, sögð af miHu á-
bvrgðarleysi. Og bað versta
var, að ráðherrarm, Hermann
Jónasson, trúði yður. Og svo!
virðist, sem einrr.itt vegnn 1
lopyr, OT^/3 \'^i ! }”*; : i H r-V'. -
sttvarnar-(
má k o s t a o f
ert verið aðhafzt í þá átt,
að fá færa sérfræðinga hing-
að, fyrr en dr. Taylor. Það
er vitanlega rannsóknarefni
í væntanlegum málaferlum,
að rannsaka einmitt þessar
staðhæfingar yðar, auk hinna
örlagaúíku kennisetningar
yðar. En nóg um þetta í
bili. '
FÓLKIÐ FLÝR.
SVEITIRNAR
Veiki þessi flæðir enn yfir
byggðir landsins. Hún kost-
ar okkar fámennu þjóð tug-
milljóna á ári hverju, og
enginn veit, hversu langt
fram í framtíðina hún kost-
ar okkur árlega offjár. Hve
margir eru þeir bændur, sem
flærnzt hafa frá jörðum sín-
um vegna pestar þessarar?
Hún er ein átakanlegasta á-
stæðan fyrir því, að fólkið
flæmist úr sveitum landsins,
og á möl þorpanna og kaup-
staðanna.
Og enn heldur vitleysan
áfram. Fjöldi bitlingamanna
starfa enn á vegum ríkis-
stjórnarinnar í sambandi við
pest þessa.
Að hinu mætti spyrja, hvað
er nú gert af viti til þess að
kveða veiki þessa niður,
Hafa erlendir, reyndir sér-
fræðingar verið fengnir til
þess að kynna sér veikinai
nákvæmlega, í von um að
reynsla og góð tæki getij
einhverju áorkað.
Hefur nokkurt hinna
nýju dásamlegu lyfja
verið reynt? Lyf, sem
líkur standa til, að
verki á vírusa?
Nóg er aðgert, þegar sann-
að er, að veiki þessi hefurj
í beinum útgjöldum, miðað
við peningagildi nútímanS
hjá okkur, kostað meira eri
nemur öllum ríkisskuldunj
landsins, og er þó ekki ann-
að tjón, svo sem fjárfellili
bænda, upplausn heimila,
flutningur og því um líkt’,
tekið með í reikninginn.
Og hvar stendur rík-
ið, ef bændur þeir, eri
fyrir tjóninu hafa orð-
ið, kref jast fullra skaða-
bóta?
Að lokum: í dagsljósið
með þá ólánsmenn, er bera
ábyrgð á voðalegustu plágu,
er herjað hefur þetta land
síðustu áratugi!
Kalifornla —
Aum mynd
í Tjjarnarhíó
*-f-
Trumbo (Ray Milland) og
Lily (Barbara Stanwyck)
kynnast á þann hátt, að
Trumbo er viðstaddur, þeg-
ar Lily kemur fljúgandi út
úr einni afar lélegri knæpu.
Reyndar hefur Lily flogið út
úr flestum knæpum Vest-
urríkja Bandaríkjanna, svo
að þetta er henni ekki alveg
nýtt.
Trumbo er um það bil að
flytja hóp manna og kvenna
til Kaliforniu, sem enn er
ekki orðið ríki 1 Banda-
ríkjunum, og Lily fær að
vera með. Á leiðinni fréttist
um gullfund í Kaliforniu,
svo að allt fólkið hraðar sér
þangað sem mest og skilur
eftir Trumbo í roti. Fyrri-
hluta myndarinnar elskar
Lily ekki Trumbo, heldur
bara sjálfa sig. Þó fer henni
að hlýna heldur í garð Trum-
bos, eftir að hann gefur
henni vel útilátið kjafts-
högg.
Nú kynnumst við Coffin
(George Coulouris) fyrrv.
skinherra og þrælasala, en
hann hefur mörg áhugamál
o<? meðal annars, að eerast
eihvaldur í Kaliforniu og eig-
inm.aður Lilvc. Þetta vi-ðist
3 • l.i aS höTJTDns.s-t
Hann gerir honum allt til
bölvunar, af því að nú elsk-
ar hann Lily og er voðalega
afbrýðisamur. Eftir að menn
Coffins berja Trumbo
tvisvar í rot, fer Lily að elska
Trumbo verulega. Ástarjátn-
ing hennar er eins og flest-
ar stórar ástarjátningar eittj-
hvað á þá leið, hversu húri
hafi hrifizt af honum, þeg-
ar hún sá hann sitja við
varðeldinn og klóra sér og
teygja úr sér á undursam-
legan hátt o. s. frv. — allt
voða hátíðlega. Þetta er voða
spennó.
Nú hleypur fjandinn J
Trumbo, og virðist ást Lilyj
valda þessu. Fjandinn hleyp-
ur líka í alla aðra, sem í
myndinni leika, en ekkí
vegna ástar. Nú hefst mikil
skálmöld, og eru flestir drepri
ir, sem við sögu koma, eri
yfir rústunum standa Trum-
bo, Lily og hross eitt fag-
urt. Virðist svo sem hross-
greyið hafi orðið að vera
með í allri myndinni, því að
það er eins svekkt á svip-
inn og áhorfendurnir. Slíkt
er óréttlæti mannanna.
Það er leitt að sjá Ray
(Lost Weekend) Milland,
Barry Fitzgerald og George
Coulouris evða leikhæfileik-
um sínum á annað eins end-
emi og þetta er. Að eyðá
slíkum kröftum á illa sam-
ið, hugmyndasnautt og öm-
urleet ledJprit, er líkleea sök
! leikstjórans.
O r*
Framhr'ld á 7. síðv.