Mánudagsblaðið - 23.01.1950, Qupperneq 7

Mánudagur 23. janúar 1950
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
7
Kosningahngleiðing
Stéttir og flokkar
Ennþá eru kosningar fyrir
dyrum; bæja- og sveitastjórn
arkosningar. Hér í Reykja-
vík eru blöðin fyrir löngu
farin að skiptast á skotum.
Má segja um það líkt og um
sprengingarnar á gamlárs-
kvöld, að nokkuð séu skot-
færin misjöfn; mest 'heima-
tilbúið, oft. af vanefnum og
þekkingarleysi, enda eru
sumar „bomburnar“ hvað
hættulegastar þeim, sem
framleiða þær. En nóg um
þetta.
Það hefur verið svo hér á
landi um langt skeið, eink-
um þegar kosningar voru í
nánd, að stjórnmálaflokk-
arnir hafa tekið upp þá að-
ferð 1 atkvæðaveiðunum að
þykjast vera flokkur þess-
arar eða hinnar stéttar. Hafa
þeir þá janfan haft á listum
sínum menn, sem þeir kalla
fulltrúa sjómanna eða verka-
manna o. s. frv. Allt eru
þetta meiri og minni blekk-
ingar, sem settar eru fram,
eins og áður segir, til þess að
fiska atkvæði viðkomandi
flóks.
Mér datt i hug, í þessu
sambandi, að líta yfir fram-
boðslistana hér í Rvík, og at-
huga hvemig ástandið sé nú
gagnvart stéttunum. Geri ég
þetta einkum af því að á síð-
ari árum virðist mér, að allir
flokkar þykjist vera „flokk-
ar allra stétta‘“. Það er nú
líklega alveg laukrétt og eitt
af því fáa 'góða, sem
sagt verður með sanni um
flokkana sameiginlega.
Er þá fyrst að athuga
nöfn og stöður þeirra 30
förihmiyndir
Framhald af 2. síðu.
Tjarnarbíó kann að græða
eitthvað á þessum myndum,
ef censorinn bannar þær
ekki „börnum“ innan tví-
tugs, en vafasamt er, hvort
fólk yfir þeim aldri lætur
blekkjast.
Eru prógramsþýðingar
Tjarnarbíós og Nýja Bíós í
samkeppni um, hvor geti mis-
skilið myndirnar meira?
A. B.
Okkur hefur verið sagt, að
kvikmyndahúsin eigi gamlar
teiknimyndir og jafnvel líka
ágætar gamanmyndir, sem
gerðar voru fyrir stríð eins
og t- d. Merrilv we live. Það
væri gaman að sjá þessar
myndir aftur, en ekki sýna
í ár, það sem við sáum í
fyrra. Ef ekki fæst gjald-
eyrir fyrir nýjum myndum,
þá væri betra að fá að siá
þær myndir. sem við sáum
fyrir nokkrúm árum í stað
þeirra, sem. cru aðeins íiokkra
mánaða
manna, sem hver flokkur
býður fram. Af stöðu manns
ins eða atvinnu verður að
ráða, hvaða stétt hann til-
heyri. Hér verður þó að fara
varlega í sakirnar, og ber
fleira en eitt til. Sumir menn
hafa fleiri en eina stöðu, sum
ir margar, og fer þá nokkuð
eftir. ástæðum, hvaða titill er
heppilegastur. Annars er það
almennt miög undarlegt,
hvað menn skrifá sig í þessu
tilliti. Er oft um hreinar fals
anir að ræða, eða ísmeygi-
legar blekkingar.
Við skulum rétt til gam-
ans líta á efsta mami hvers
lista: A-listi, Jón Axel Pét-
ursson, hafnsögumaður. Rétt
er það, að Jón er, eða rétt-
ara sagt, var hafnsögumað-
ur, en mér er sagt, að það sé
farið að kveða minna að
störfum hans við það starf
en áður var, vegna ýmissa
annarra starfa, og er ekkert
við því að segja í raun og
veru. Hitt vita allir, að Jón
hefur verið, er og verður enn
um sinn a. m. k. fram-
kvæmdastjóri togaraútgerð-
ar Rvíkur, og verður að á-
líta það hans aðalstarf. Mér
þykir það fullmikið, ef slíkt
er aðeins aukastarf. Hann
verður því að skoða sem full
trúa framkv.stjórastéttarinn
ar — því nú skipum við öll-
um í stéttir eftir atvinnu.
Næsti maður — B-listi —
Þórður Bjömsson lögfræð-
ingur. Hér er allt í lagi; full-
trúi lögfræðinga — og fast-
eignasala — myndi nú kann-
ske einhver illgjöm sál bæta
við.
Þá er C-listinn, Sigfús A.
Sigurhjartarson, bæjarfull-
trúi. Þar sem ég held, að það
sé ólaunað starf, þá kemur
ekki til mála að lita á það
sem starf í þessari ramisókn.
Hvað segir t. d. símaskráin?
Cand. theol.. Gott —• fulltrúi
guðfræðinga og présta.
Loks er svo D-listinn. ■
Gunnar Thoroddsen, borgar-
stjóri. Alveg rétt, en þó
finnst manni, að þetta sé dá-
iítið fljótfæmisleg ráðstöfun,
þar sem svo getur farið, að
hann eigi ekki eftir að vera
borgarstjóri nema örfáa
daga. Prófessor í lögtun
já upplagt, fulltrúi prófess-
ora í lögum, eða þá bara
annar fulltrúi lögfræðinga
etc.
Jæja, látum okkur nú sjá.
Við skulum nú skoða þetta á
breiða. a "mndvelli, þ.e. líta á
öll nöfn •<?'’ambjóðenda. Er þá
rétt að byrja á fiölmennustu
stéttinni, verkamönnum: A-
listi, listi alþvðimna.r: ekki
einn einasti meðan hinna 30.
Ein ve^bckona í 27. sæti. B-
listi — -'ú eiuu ver^amður
4 verkamenn í 6. 13. 26. og
28. sæti. D-listi, listi allra
stétta. Einn verkamaður í
27. sæti.
Nú, þá er það klárt, verka-
mannastéttin fær engan full
trúa kjörinn.
Svo em það nú „hetjur
hafsins", sjómannastéttin.
Og til þess að reyna nú að fá
sem bezta útkomu skulum
við hafa þá alla í einni stétt,
yfirmenn og undirmennr þó
að þar séu annars greinileg
mörk á milli að mörgu leyti.
A-listi, 3 sjómenn, í 5., 11. og
15. sæti. B-listi, 1 skipstj. í
11. sæti. C-listi, 1 sjómaður
í 8. sæti, og D-listi, 2 sjó-
menn í 8. og 26. sæti.
Bravó, ef til vill „sjans“
fyrir nr. 8 hjá D-lista, — en
varð ekki eitthvað að Iag-
færa prófkosninguna til þess
að þessi „sjómaður" kæmist
í vonarsæti?
Bifreiðastjórastéttin er
orðin mjög f jölmenn. Tökum
hana næst. A-listi, 2 bilstj.,
í 9. og 14. sæti. B-listi, 1 í 26.
sæti. C-listi, 2 19. og 16.
sæti, og D-listi, 1 bílstj. í 25.
sæti. Alveg vonlaust.
Iðnaðarmenn er einnig af-
arfjölmenn stétt, enda má
segja að þeir fái 2 fulltrúa,
ef vel gengur, annan nr. 2 á
A-lista, en hinn nr. 7 á D-
lista, þó með sömu forsend-
um og sjómenn, því að próf-
kosningin vildi hvorki full-
trúa sjómanna né iðnaðar-
manna.*
Eg sé nú, að það verður
alltof langt mál að rekja
þetta svona sundur, og er þá
bezt að draga niðurstöðurn-
ar saman og lita á þá „full-
trúa“, sem væntanlega skipa
hina nýju bæjarstjórn höfuð-
staðarins: Framkv.st jórar
tvo, kaupm. tvo, læknar tvo,
prestar einn, iðnaðarmenn
tvo, sjómenn einn, juristar;
þ. e. prófessorar, lögfræðing
ar og lögfr.nemar, fjóra,
nema húsmæður tileinki sér
frú Auði, og loks skrifstofu-
menn einn (nr. 4 á C-lista).
Svo er nú það, og getur nú
hver einn velt þessu fyrir sér
frá stéttarlegu sjónarmiði
sínu.
Eg er iðnaðarmaður, og
tilheyri byggingaiðnaðinum.
Mér varð það strax fyrir,
þegar listarnir komu fram,
að athuga, 'hvernig væri séð
fyrir okkar stétt. Þar sem
húsbyggingar og húsnæðis-
málin eru eitt aðaltrompið í
kosningabaráttunni, og um
leið eitt mesta vandamál
þjóðarinnar, þá hefði mátt
gera ráð fyrir, að flokkamir
hefðu talið sér hagstætt að
hafa í framboði fulltrúa úr
þeirri grein iðnaðarins, í ör-
uggu sæti. En raunin er allt
önnur, eins og eftirfarandi
sýnir: A-listi, 2 menn, í 20.
Framhald á 6. síðu.
Forystumenn S.Í.S. viðurkenndu ekki
Framhald af 4. síðu.
málaráðherra, Emil Jónsson
frá því, að öll innflutnings-
fyrirtæki skiluðu umboðs-
launum sínum nema S.Í.S.,
það fyrirtæki væri rétthærra
en öll hin fyrirtækin og
hefði frjálsan ráðstöfunarrétt
yfir þeim gjaldeyri. Hvað
eru forréttindi, Hannes
Jónsson, ef þetta eru ekki
forréttindi.
HIN NÝJA
HÖFÐATALA S.Í.S.
Flestir samvinnupostularn-
ir, sem skrifað hafa í Tím-
ann undanfarin ár, eru fyrir
löngu hættir að minnast á
hina svokölluðu höfðatölu-
reglu, því að svo herfilega
fóru þeir út úr þeim umræð-
um. Hannes Jónsson telur
sig hins vegar færan í flest-
an sjó og slær því fram, að
samkv. • nákvæmum rann-
sóknum á félagsmannatali
samvinnufélaganna séu inn-
an ramma samvinnufélag-
anna eða á þeirra framfæri
um það bil 94 þúsund manns,
og telur Hannes þarafleið-
í 9
- n
Mifeti .ónmein-
’ v — sko til
* P.s. Eftir á að hyggja;
ég er ekki alveg viss um, að
þetta sé rétt með nr. 7, hefi
ekki Moggann við hendina,
I varðandi prófkosninguna.
Söngur Finars
Sturlusonar
Söngvari, sem æskir sér
að vera tekinn alvarlega,
sem listrænn söng-listamað-
ur, verður að vera gæddur
góðum músikk gáfum, sam-
fara fagurri söngrödd, sem
fengið hefur alla nauðsyn-
lega þjálfun. Einnig þarf
sönglistamaðurinn að kunna
til hlítar þá söngtexta, sem
hann syngur, svo að allur
þorri áheyrenda skilji, að
hann minnsta kosti geti sung-
ið á sínu móðurmáli, en ekki
„kínversku“. Ef söngvari —
sem slíkur — getur náð í
gegnum náttúrugáfur ög
lærdóm, tökum á því list-
ræna efni, sem hann flytur,
og gefið sínum áheyrendum
þann menningar-„lúxus“ að
þýða og framsetja á listræn-
asta máta stór og smá verk
tónskáldanna, þá er árangri
og tilgangi náð. Söngur Ein-
ars Sturlusonar í Gamla Bíó
á fimmtud. s. 1. var því mið-
ur — að þessu leyti„ábóta-
vant, því að hann hefur ekki
tileinkað sér hinnlistræna
söng, og annað hvort hafa
hinir sænsku og norsku
söngkennarar Einars ekki
skilið hann, eða þá hitt,
að söngmaðurinn hefur
ekki skilið sína norrænu
söngkennara, sem hann hef-
ur verið hjá. Það er því
ómögulegt að dæma um
söng-frammistöðu söngmanns
ins fyrr en hann hefur
þá í mörg ár lært —
því LISTIN ER LÆRDÖM-
UR, OG LÆRDÓMUR ER
VINNA.
Robert Abraham annaðist
flygilinn.
SIG. SKAGFIELD.
andi að S.LS. eigi skýlaus-
an rétt á að fá lögbundin
64% af öllum innflutningi
skömmtunarvara.
Til þess að sýna Hannesi
það, hve áreiðanleg höfða-
tölureglan er, skal nefnt hér
eitt dæmi. Árið 1938 voru
félagar í KEA og Kaupfélagr
Verkamanna á Akureyri til
samans 3147 (félagar innan
Eyjafjarðarsýslu). Samkv.
höfðatölureglunni áttu þessi
félög því heimtingu á inh-
flutningi fyrir 12.588 manns.
Ef manntalið er athugað frá
þessu sama ári, kemur það í
ljós, að mannfjöldinn á fé-
lagssvæðinu, það er að segja
Eyjafjarðarsýslu og Akur-
eyri, er alls 10.064. U t k o m-
an verður því sú, að
þótt gert s é ráð fyrir,.
að hver einasta sál1
sé í kaupfélagi, þá
eiga þessi félög
h ei m t i n g u á innf lutn-
ingi handa 2524 manris
fram yfir alla íbúa-<
tölu á félagssvæðinu'*
Finnst mönnum nú þettal
vera réttlátur grundvöllur
fyrir skiptingu innflutnings—
ins. Formaður stærsta kaup-
félags á landinu innan S.í.
S., þ. e. a. s. KRON, Sigfús
höfðatöluna í fyrra í Þjóð-
viljann, og taldi hann, að
höfðatala kaupfélaganna)
væri hreinasta blekking, og;
Annes, skrifaði greín' umi
þarf Hannes Jónsson ekki!
frekar vitnanna við.
Það kemur ýmsum ein-
kennilega fyrir sjónir, að
Samvinnufélögin þrífast á-
vallt bezt, þegar innflutn-
ingur er sem mest takmark-
aður og er það óefað að
þakka óeðlilegum afskipt-
um ráðandi nefnda og rík-
isvaldsins. Á meðan við-
skipti voru hvað frjálsleg-
ust á árunum milli 1942—<
1946 og SÍS hafði tækifæri
til að sýna yfirburði sína',.
hvað skeði þá? Innflutning-
ur þeirra stóð í stað. T. d!.
var vefnaðarvöruinnflutn-
ingur samvinnufélaganna'
1942 rétt yfir 14%, og næstu'
ár gátu innflytjendur flutt
eftir þörfum inn og eins
og þeir vildu, og hvað koml
í ljós? Samvinnufél. náðuf
varia sínum 14% í lok ársins
nt&fl
Frjáls og ópólitísk neyt-
endasamtök eiga fullan réfj
á sér, hér á landi sem ann-
ars staðar, ef slík félög taká
á sig samskonar byrðar og
önnur atvinnufyrirtæki, en!
þegar slíkum félögum er
stjórnað af pólitískum klík-
um, sem njóta slíkra forrétt-
inda og skattfríðinda, sem1
samvinnufél. hér njóta, og
þegar arður neytenda er not-
aður sem kosningasjóður og
til útgáfu pólitískra blaða
eins og Tímans, þá fer sá
réttur að verða vafasamur.
M. VALD.