Mánudagsblaðið - 29.01.1950, Side 6
5
u*''
Sunnudagur 29. janúar 1950.
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
liði. Það mundi koma miklu
orði á hana, ef henni tækist
að framselja hann. Honum
stóð á sama. Vinni hún sér
þetta þá bara til þægðar.
Hann var þreyttur, svo
þreyttur, að hann vildi
hjálpa henni, og svo væri
öllu lokið og hvíldin kæmi.
En það var þó skrítið, að
dauðinn skyldi líta jafn
unglega út og Zosha hin
fagra....
■Meðan hann beið og hlust-
aði áhugalaust á hljóðfæra-
gargið, varð honum margt
hugsað, eins og hann hugði,
að þeir menn mundu gera,
sem eiga aðeins fáar stund-
ir eftir ólifað. 'Hugsanirnar
heimsóttu hann út úr lam-
andi þoku. Hann gat hvorki
hreyft sig né aðhafst neitt,
og þótt undarlegt sé, lang-
aði hann hvorki til að hreyfa
sig né aðhafast neitt. Hann
óskaði aðeins friðar og hvíld-
ar og að þurfa ekki að ráð-
gera neitt. Gott mundi vera
að deyja og láta öllu vera
lokið nú, er hann vissi, að
dauðinn leit út eins og Zos-
ha. Aldrei mundi hann langa
til að kvssa hana aftur eða
hafa hana í faðmi sér nú,
er hann vissi að ekkert var
bak við andlitið annað en
tóm hauskúpan. Ást og þrá
var þegar búið að drepa.
Líkamlegur dauði. var
skammt framundan.
Hann vissi það nú, að hann
hefði átt að hætta og hverfa
íil landamæranna og kom-
ast undan, þegar hann var
í Innsbruck, og hann varð
var við fyrstu þreytumerkin.
Það var gamla sagan. Alltaf
kom þetta fyrr eða síðar yfir
mann eins og hann. Þessi
ægilega lamandi þreyta, sem
deyfði vitsmunina og gerði
þá gagnslausa. Þjónustan
þekkti hættuna af langri
reynslu. Skipanirnar voru á
þá leið, að halda skyldi heim,
þegar fyrstu einkenna yrði
vart, fá sér frí og hvíld, því
að þegar þreytan komi yfir
mann, var maður þegar orð-
inn gagnslaus, og yrði fyrr
eða síðar gripinn og skot-
inn, eða píndur, sem var
enn verra, og er vitsmunirn-
ir þreyttust, komu þeir upp
um mann, og þá yrði eitt-
hvað sagt, sem kostaði
margra manna líf. Það var
hið eina, sem raskaði ró hans
núna, þar sem hann sat og
beið eftir, að hún kæmi inn
úr dyrunum. Verið gat, að
hann yrði svo þreyttur, þeg-
ar þeir píndu hann og
spyrðu, að hann vissi ekki
framar hverju hann svaraði.
Það gat verið mjög þreyt-
andi að vera ávallt í. felum,
ávallt að gera þeim glennur,
sem eltu hann, sofa eiginlega
aldrei almennilega, alltaf að
leika sama hlutverkið.
Það var líka verra fyrir
hann, vegna þess að hann
var gæddur f jarsýnisgáfu,
gat séð fyrir óorðna hluti,
r#ri
FRAMHALDSSAGA:
Astfangi
af dauðánum
2
eftir Louis Bromfield.
• B: — H —* í» "
en það var einmitt sú gáfa,
sem gerði hann öllum mönn-
um dýrmæfari í starfi sínu.
Hann vissi, að það var taug-
unum að þakka eða kenna,
einskonar næmleiki á hæsta
stigi, sem mjög saug úr hon-
um hfsafl hans og heilsu.
Það var ægilegt, að vita
þannig fyrirfram, það, sem
koma átti, að þekkja fólk,
sem hann hafði aldrei séð.
Nei, han vissi nú, að nótt-
ina, sem hann hafði misst
meðvitundina í litla gisti-
húsinu í Innsbruck, hefði
hann átt að flýja, jafnskjótt,
sem honum hafði batnað svo,
að hann var ferðafær, og
fara beina leið til landamær-
anna. Eða í Vínarborg, þeg-
ar hann gleymdi, hvaða nafn
hann notaði, og hvaða nafn
stóð 1 vegabréfinu hans. Það
munaði minnstu, að þeir
hremmdu hann þá. Annað
hvort var Ijóshærði herfor-
inginn eitthvað kenndur, eða
hann hataði nazista svo mjög,
að hann sleppti honum, þótt
hann vissi, hver og hvað
hann var. Hann vissi nú, að
ef það hefði verið í bókun-
um, að nú ætti að taka hann,
þá hefði hann vitað það þrátt
fyrir þreytuna. Hann mundi
hafa séð það allt, alveg eins
og hann hafði séð það allt
núna, þegar hin ömurlega
músikk hafði sópað öllu sam-
an. Nei, það hafði ekki stað-
ið í bókunum í þetta sinn.
Hann varð þess brátt var,
að þrenningin var hætt að
leika. Þegar svo gamla,
grannvaxna konan, með gler-
augun hafði um stund rót-
að í nokkrum nótnablöðum,
tóku þau aftur að leika, í
þetta sinn balletlög eftir
Capélía. Jú, stóð heima!
Þetta fór alveg eins og hann
vissi, að /það mundi ganga!
Hann mundi ganga í dauð-
ann eftir Capélía dúkkulög-
um.
Því næst stóð gamla kon-
an upp úr körfustólnum við
dyrnar og fór að skrifborð-
inu. Hún sagði eitthvað við
skrifarann og hann tók nokk-
ur bréf út úr hólfi, léit yfir
þau og hristi höfuðið. Gamla
konan vagaði aftur að stóln-
um og tók upp prjónana
sína. Annar ungi liðsforing-
inn fór frá skrifborðinu og
til skrifarans og keypti þar
tvö frímerki, Allt þetta gerð-
ist eins og hann vissi, að fara
mundi. Hann hafði gleymt
þessum parti, ef til vill, af
því ag einhver hluti heila
hans var dofinn af þreytu.
En þetta var rétt, nákvæm-
lega rétt! Svona hafði það
verið. Og nú mundi hurðin
opnast og .....
Götudyrnar opnuðust og
Zosha kom inn af snjóugri
götunni. Hún var mjög ung
að sjá og falleg í bláa æsku-
lýðseinkennisbúningnum sín-
um, rjóð í kinnum af kuld-
anum, og blá augun tindr-
uðu. Svona sögðu stórlax-
arnir að allar arískar stúlkur
þýzkar ættu að líta út, en
reyndar litu þær sjaldan
svona út. Zosa sagði honum,
að hún væri hálf rússnesk,
en auðvitað gat hann ekki
trúað neinu, sem hún sagði,
þar sem hann vissi, að hún
var ímynd dauða og blekk-
inga. Snjóflygsur sátu á öxl-
unum á einkennisbúningi
hennar. Þegar hann sá feg-
urð hennar og æsku, fékk
hann skyndilega sáran sting,
líklega þann síðasta.
Ungi liðsforinginn brosti
til hennar um leið og hann
sneri frá Iskrifborðinu, og
hún brosti aftur til hans,
samskonar brosi, sem ungar
stúlkur og piltar sendast
stundum á í Þýzkalandi,
nokkurskonar óeðlilegt
móðursýkisvígslubros, ónátt-
úrlegt og allur kynblær af
því horfinn. Bros þetta var
ekki annað en merki, sem
tveir einstaklingar vígðir
málstað Hitlers, gátu þekkzt
á.
Þetta hafði hann séð oft og
mörgum sinnum áður. Það
hafði jafnvel verndað .... að
vera með henni, því hún var
svo ung og fögur í æskulýðs-
einkennisbúningi sínum. En
í þetta sinn var það öðru-
vísi. Hingað til hafði það
jafnan verið blekking. Húh
hafði'meira að segja blekkt
fólkið, sem leit á hana og
sagði: Sko! þetta er fyrir-
myndarstúlka, sem vinnur
fyrir foringjann (Fuhrer) og
nýskipun heimsins". Aðeins
í þetta sinn var það satt og
rétt, þetta vingjarnlega, inn-
blásna bros, Hann hugsaði
dauflega: „í þetta sinn er ég
hlátursefnið". En þó fann
hann ekkert til neinnar
beiskju.
■Svo fór hún frá skrifborð-
inu og kom til hans, en er
hún fór framhjá, hrasaði hún
um fót hans og sagði „Bitte,
entschuldigen Sienmich! Ich
muss an den Bahnhof gehen“
(Afsakið, ég verð að fara til
brautarstöðvarinnar); Hann
leit upp og brosti til henn-
ar. (Jú, þetta var rétt. Smá
gleðileikur, leikinn eftir Cap-
elía lagi.)
Svo fór hún að skrifborð-
inu, en sneri strax frá, eins
og hún hefði breytt áformi
sínu. Hann gaf henni gætur,
töfraður af því, hve sýnin
hafði verið rétt, er honum
hafði birzt. En þegar hún
sneri burt kom nokkuð fyrir,
sem hann hafði ekki séð: Hún
leit skyndilega á hann og
brosti eins og hún hafði bros-
að framan í hermanninn, sak-
lausu, vingjarnlegu og kyn-
Iausu brosi. Þetta varð með
eins skjótum hætti eins og
hitageisli, og honum varð allt
í einu illt 1 hjartagrófinni,
þegar hann sá það. Þetta,
hugsaði hann, var Júdasar-
bros.
Svo flýtti hún sér út um
dyrnar, út á snjóuga götuna,
alveg eins og honum hafði
birzt þetta í sýninni. Og
litlu síðar stóð hann upp og
fór á eftir henni, þó var hon-
um ekki fyllilega ljóst, hvað
hann var að gera, en vissi þó
óljóst, hvað sem gerðist, þá
væri henni betra að hafa
heiðurinn af handtöku hans,
heldur en hann sæti þarna
og biði þess, að þeir kæmu
og tækju hann fasfan. Það
gat ekki skipt nema fám mín-
útum, hvort sem var, og þeg-
ar hér var komið, gat hann
engu um þetta ráðið, enda
vantaði hann viljann til þess.
Hann var, að kalla mátti,
lítið annað en sjálfhreyfí vél.
*
Kuldinn í loftinu var eins
og löðrungur framan í hann,
og um augnablik hugsaði
hann: „Eg gæti ónýtt sýnina
með því að snúa baki í stöð-
ina og hlaupa í gagnstæða
átt“. En hann vissi, að hann
mundi ekki komast langt, því
að þeir voru að leita hans
um allt héraðið. Það var
hættulaust að fara með
henni. Meðan hann var með
! henni, ' mundi hann vera
frjáls. Enginn mundi stöðva
þau eða spyrja hann, meðan
þau væru saman — unz hún
gæfi merki.
I Drunginn færðist yfir hann
! aftur og eins og maður, sem
er dáleiddur, fór hann og elti
hana. Óljóst sá hann hið
jfagra höfuð hennar skammt
á undan. Þau voru ein á göt-
unni. Engan annan var að
sjá. Lögreglan hafði skipað
svo fyrir, að allir í þessum
hæiarhluta . sk.vldu vera inni
af því að þeir höfðu einhvers
staðar 1 héraðinu hremmt
frægan njósnara — Eric
North, öðru nafni Emíte van
der Hoeven, öðru nafni eitt-
hvað annað — og þetta var
hann sjálfur.
„Það var. naumast að, ég er
mikilsvirði", hugsaði hann
harðneskjulega.
Svo nam hún staðar á
næsta horni, eins og hann
vissi, að hún mundi gera, og
beið, og þegar hann gekk
framhjá, tók hún undir hönd
honum, rétt eins og hún hafði
jafnan gert, þegar þau höfðu
áður fundizt sem elskhugar.
Hvorugt þeirra sagði orð, en
hún varð strax samstíga hon-
um. Framundan þeim við
enda götunnar gnæfði Centr-
al Bahnhof við stjörnuljós-
in. Frá þessari stundu vissi
hann ekki, hvað átti að ger-
ast, því að sýnin, sem hafði
birst honum með fyrstu tón-
unum af Cavalleria Rusti-
cana, hafði ekki náð lengra.
Fyrir handan þetta var
myrkur. Og hann hugsaði:
„Kanske ég sé þegar dauð-
ur. Kannske er allt bezt á
þennan hátt“. En við hjarta
sér fann hann hlýjuna af
handlegg hennar leggja gegn-
um frakkann og hann hugs-
aði með beiskju. „Líkami fal-
legrar konu er hlýr, hvort
sem hún er Judas eða ekki‘.
Þetta hafði byrjað fyrir
löngu, en hann mundi ekki
nákvæmlega, hvenær, en
jafnvel á barnsaldri, hafði
borið fyrir hann sýnir, augna-
bliksmyndir, en þá var hann
svo lítill, að hann skildi
þær ekki. í fyrsta sinn, er
þetta hafði komið fyrir, var
hann fimmtán ára gamall
drengur. Hann var þá í heim-
sókn í Englandi, hafði kom-
ið frá Hamborg, þar sem
faðir hans hafði litla útflutn-
ingsverzlun. Hann hafði
komið í hús í Surrey, sem
amma hans hafði tekið á
leigu yfir sumarið. Þetta var
lítið hús og garður umhverf-
is það, nokkuð frá götunni
og stóð í trjálundi. Upp að
húsinu lá bugðótt akbraut.
í hús þetta hafði hann aldrei
komið á æfi sinni og ekki
heldur til Surrey. En þagar
bíllinn beygði inn frá veg-
inum, kannaðist hann vel við
allt saman, ekki aðeins sjálfa
akbrautina, heldur og húsið,
sem ennþá var falið meðal
trjánna.
Kðupið