Mánudagsblaðið - 06.02.1950, Side 6

6
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mánudagur 6. febrúar 1950.
Hann sá ekki aðeins- fram-
hlið hússins með blómaköss-
unum, og gamla gotneska
gafla í Strawberry Hill
heldur sá hann líka ömmu
sína, sem hann hafði ekki
séð í full sex ár. Það und-
larlega var, að hún virtist
ekki eins og síðast þegar
hann sá hana heldur miklu
eldri, grennri og mjög mátt-
íarinn. Hann sá hana koma
niður hinar fáu tröppur til
að heilsa honum. Hún var
kafrjóð 1 framan af ákafan-
um og hendur hennar skulfu.
Þá fór bíllinn fyrir horn-
ið og þarna stóð hún í dyr-
unum nákvæmlega eins og
hnn hafði séð á ófreskisaugna
blikinu. Hún hafði brevtzt og
eizt, og hún var einhvern-
veginn svo ósegjanlega mátt-
farin, rétt eins og hann hafði
séð hana á skyggnisaugna-
blikinu.
Það kvöld kom aðstoðar-
presturinn og kona hans til
kvöldverðar, og bráðlega,
meðan þau sátu í viðhafnar-
stofunni, hafði amma hans
beðið konu aðstoðarprests-
ins að leika eitthvað fyxir
þau og prestskonan hafði leik-
ið wals eftir Copin og „Fiir
Elise“. Og meðan hún lék
lagið eftir Beethoven hafði
hann séð sýnina í annað
sinn.
Það var kominn morgunn.
Og hann var f sama her-
berginu, en í því var eng-
inn nema hann sjálfur. Hann
var að bíða eftir, að amma
hans kæmi inn til morgun-
verðar og var að horfa á
spörfugl hoppa í kirsiberja-
tré úti fyrir glugganum. Þá
heyrði hann sagt bak við
sig: „Afsakið“ og þegar hann
leit við, sá hann þjón ömmu
sinnar standa í dyrunum ná-
fölan. „Ég væri yður mjög
þakklátur, ef þér vilduð
koma með mér. Ég held, að
eitthvað hafi komið fyrir
hana ömmu yðar“. Og þeir
fóru upp í herbergi hennar
og þá var hún liðið lík í
rúmi sínu.
Kona aðstoðarprestsins
lauk við að spila „Fur Elise“,
skömmu þar á eftir buðu
prestshjónin góðar nætur og
héldu heimleiðis, og hann og
amma hans fengu sér sitt
rojólkurglasið hvórt og hún
fór með honum upp í her-
bergið hans til þess að sjá,
hvort vel færi um hann.
Þegar hún var farin, fór hann
í rúmið og las einhverja dul-
spekisögu . Hann las langt
fram á nótt, og steingleymdi
sýninni, sem hann hafði séð
meðan prestskonan var að
spila „Fúr Elise“. Um morg-
uninn vaknaði hann og fór
riður í stofu og stóð þar við
fluggann og ihorfði á spör-
fuglana í kirsiberjatrénu. Þá
heyrði hann innri rödd segja:
„Það ætlar að rætast. Þú
verður að sækja lækni áður
en hún deyr“. En áður en
hann gat snúið sér við, héyrði
hahn gamla þjóninn segja:
FRAMHALDSSAGA
w ,
Astf anginn
af dauðonu
3
eftir Louis Bromfield.
„Afsakið, að ég geri yður
ónæði“, og hann vissi, að nú
var það um seinan. Allt gerð-
ist þetta-nákvæmlega á þann
hátt, sem hann vissi, að það
mundi fara.
Hann sagði ekkert um
reynslu sína við nokkurn
mann, ekki einu sinni við
föður sinn, þegar hann hitti
hann við jarðarförina. í ung-
um og viðkvæmum huga
hans var eitthvað einkenni-
legt og nærri því ósæmilegt
við þetta allt saman. Og síð-
ar gat hann ekki verið viss
um, í hvaða röð sýnina hafði
borið fyrir hann. Það var því
líkast, sem tímaröðin væri
óskýr og hefði ruglast. Öðru
hverju bar fyrir hann eitt-
hvað líkt þessu — í smám
og sundurlaúsum leiftrum,
— sem engan boðskap báru.
Stundum fór hann inn í
búð og þekkti alla ókunn-
uga í henni — fólk, sem
hann hafði aldrei fyrri séð,
eða stundum á takmörkum
svefns og vöku, sá hann
stundum í sýri, staði, sem
hann hafði aldrei séð og fólk,
sem hann hafði aldrei augum
litið fyrr.
Oftar var það, að þessir
fjarsýnisglampar gleymdust,
en stundum geymdust þeir
í minninu, mjög ljósir og ná-
kvæmir, svo að hann beið
stundum eftir því að mynd-
irnar skýrðust og yrðu að
veruleika. Stundum skeði
þetta nálega strax, næsta
dag, eða innan viku, en um
undarlegar myndir, eins og
þá, sem hann sá í Grand
Brunswick-hótelinu, virtust
þær ekki verða að veruleika
undir eins, en hurfu smám
saman í mistur gleymsk-
unnar, unz þær einhvern
tíma, kannske mörgum árum
síðar, að lag eða kunn sýn
eða ókunn vakti þær til lífs.
Rétt í einhverri sýn vakn-
aði hann skyndilega til með-
vitundar um, að hann hefði
þekkt allt þetta áður og
gleymt því öllu.
En er hann eltist, urðu sýn-
ir hans skýrari og ákveðnari.
Það sem mestan sársauka
vakti honum var, að hann
virtist ekki hafa neitt vald
yfir sýnunum. Þær gerðust
ástæðulaust og án nokkrar
rökréttrar raðar. Einu sinni
eða tvisvar hugsaði hann:
„Ef ég aðeins gæti stjórnað
þessari undarlegu gáfu, gæti
ég sigrað allan heiminn. Þá
gæti ég unnið öll veð á veð-
reiðum, þá gæti ég unnið
auð fjár í fvrixtækjum“. En
það var engin leið til þess að
stjórna þessum leifturhröðu
sýnum.
Eitt sinn, þá er hann var
átján ára og kom heim til
Hamborgar frá Oxford, þá
minntist hann á þetta við
föður sinn, meðan þeir voru
á gangi um yellina einn
sunnudagseftirmiðdag. En
faðir hans, sem var hug-
myndasnauður efnishyggju-
maður, hafði bara hlegið að
honum og sagt, að svona
hlutir kæmu fyrir alla menn
öðru hverju, einkum að
menn kæmu í ókunnugt her-
bergi og fyndist að þeir
hefðu verið þar áður. „Það
var ekkert merkil. við það“,
sagði hann. Hann sagði, að
ef það hefði verið merki-
legt, þá hefði þessi gáfa orð-
ið til praktiskra nota fyrir
löngu.
Svo að hann minntist aldr-
ei á þetta aftur við föður
sinn, og hafði ekki fyrir því,
að benda honum á, að eiri-
ungis hugsandi fólk og ó-
praktiskt væri gætt slíkri
gáfu.
En það truflaði hann og
þvingaði og afskræmdi öll
hin venjulegu sambönd hans
við lífið. Hvernig var það
mögulegt að vingast við
mann, þegar hann vissi allt
í einu og fyrirvarlaust, að
það mundi enda í trúnaðar-
broti og mikilli ’ rimmu.
Hvernig var unnt að kvong-
ast eða taka sér ástmey,
þegar hann vissi fyrirfram,
að sambandið væri ómögu-
legt og hræðilegt. Af þessu
var hann feiminn við fólk
og einmana að eðlisfari. Öll
þessi eðlilega varfærni
hvesstist heldur stundum, þar
sem lífið var óþolandi. En
verst af öllu var ringulreiðin,
sem það skapaði um tímann.
Stundum kom það fyrir, að
hann lifði samtímis í nútíð,
framtíð og fortíð, þegar heil-
inn í honum virtist þrískift-
ur, hverjum stjórnað af sér-
stökum hluta staðar í tíman-
um og. unnu þeir ekki saman.
Þetta var þreytandi, og þeg-
ar hann var tuttugu og sex
ára, virtist heimurinn hrynja
yfir höfuð honum og hann
missti meðvitundina og var
sendur í fjarliggjandi þorp
suður í Tyrol til þess að ná
sér aftur.
Hér hitti hann vísinda-
mann, sem hjálpaði honum
til að ná aftur valdi yfir
sjálfum sér, og skipa lífi
sínu einu sinni enn, og
koma í veg fyrir, að þessi
undarlega gáfa fengi eyði-
lagt líí hans.
iMaðurinn var hár og
grannur, rúmlega fimmtug-
ur að aldri; hafði hann um
æfi sína stundað skurðlækn-
ingar og sálarfræði. Hann
vissi meira en nokkur ann-
ar lifandi maður um manns-
líkamann, vöðva hans, bein,
taugar og líffæri. Hann vissi
svo mikið, að hapn skildi,
að hann var kominn að endi-
mörkurri hins líkamlega.
H^nn hélt, að ekki væri
meira að læra af holskurð-
um og líkkrufningum. Mað-
ur varð að fara lengra og
inn á svið það, sem vísind-
unum hafði jafnan skotizt
yfir og vanrækt — ríki hins
dularfulla, þar sem sýnir
sjást og hugsanaflutningur
gerist, og svo þetta dular-
fulla með tímann, sem allt-
af hafði blekkt mannkynið
og afskræmt alla vitandi til-
veru mannsins. Viðhorf hans
var aðeins vísindalegt, og
hann hafði náð þangað, sem
allt vélrænt og líffræðilegt
er fundizt hafði um hans
daga og áður, vakti honum
enga forvitni. Hann stóð við
fortjald hins ótakmarkaða
heims, sem hjúpaður var því
mistri, sem fáir vísindamenn
höfðu nokkurn tíma
skyggnzt í gegnum.
Læknirinn hafði komið í
þetta Tyrólska þorp til að
slíta, ef unnt var öll bönd
við efnisheiminn, sem hann
hafði hingað til lifað og starf-
að í. Enginn vissi, að hann
var kominn hingað. Enginn
gat fundið hann. Með þessu
hugarfari var það, að hann
rakst einn morgunn við
morgunverð á ungan Eng-
lending, sem hafði þessa und-
arlegu gáfu.
Hann sá þegar í stað, að
ungi maðurinn var veikur,
og að það var ekki líkamleg
veiki, sem að honum gekk,
heldur áridleg, og stafaði af
tilfinninganæmi hans. Þetta
varð hann var við áður langt
um leið. Veikindin höfðu á-
hrif á líkamann, aðeis að
því leyti, sem áreynslan
vefi og líffæri. Þessi veik-
indi stöfuðu ekki frá likam-
anum, heldur komu þau ut-
an frá. Efíir nokkra daga
höfðu þeir kynnzt svo vel,
bæði við máltíðir og á göng-
um, að lækninvirh var Ijóst.
að veikin ætti rót sína að
rekja til ósamræmis milli
líkamans og hins afar hvassa
tilfinninganæmis og skynj-
aná. Af samræðum þeirra
varð læknirinn þess fljótt
var, að ungi maðurinn vissi
oft endann á setningum.
læknisins, áður en hann
hafði sagt þær, og stundum
meira að segja flóknum setn-
ingum, sém þurfti mikið um
að hugsa. — Hann hafði
sjálfur einhvern snefil af
þessari gáfu, og eftir viku
varð hann þess var, að þeir
voru farnir að tala samen
og skiptast á hugmyndum
nærri þvi orðalaust með öllu.
í augum læknis og vísinda-
manns var þetta eins og guð
hefði sjálfur sent honum við-
fangsefni til að sýsla við.
Svo var það eitt kvöld,
meðan þeir sátu í bjórstofu
knæpunnar, drukku öl og
reyktu pípur sinar, að Eng-
lendingurinn sagði: „Stúlk-
an ætlar að syngja kvæði,
sem kallað er „Ein Kleines
Hotel“ og hún syngur það
unga manninum, sem situr
þdrna hjá glugganum, og
þegar hún hefur lokið kvæð-
inu stendur Fritz, fylgdar-
maður, upp og gefur stúlk-
unni utanundir.
Hann vissi ekki, hvers
vegna hann sagði þetta, nema
honum létti við það, og af
því að viðmót og persónu-
leiki vísindamannsins gerði
honum þetta mögulegt. Hann
hefði ekki getað sagt þetta
neinum öðrum manni í heim-
inum.
Vísindamaðurinn svaraði
ekki. Hann kveikti aftur í
pípunm sinni og um leið og
hann gerði það tók stúlkan
hljóðfærið sitt og fór von
bráðar að leika Ein Kleines
Hotel. Hún horfði beint á
unga manninn meðan hún
söng, og þegar söngnum var
lokið, þá gekk ungi maður-
inn til hennar og gaf henni
utan undir. Allt þetta gerð-
ist nákvæmlega eins og Eric
hafði séð það gerast.
'Þegar Fritz hafði verið
rekinn á dyr og uppþotið
var lokið, spurði læknirinn:
„Hvernig vissir þú þetta?“
„Eg veit það ekki, en ég
sá það mjög glöggt“.
„Sástu nokkuð meira en
þetta?‘;
„Ekk'ert. Eftir löðrunginn
hvarf allt og varð sem mist-
ur“.
Eftir þetta varð honum
auðveldara um málið, og
hann sagði, vísindamannin-
um meira og meira af því,
sem komið hafði fyrir hann,
síðan fyrstu sýnirnar tóku að
birtast honum, þegar amma
hans dó. Og því meira, sem
hann talaði, því léttara varð
honum um mólið, taugarnar
styrktust og heilsan fór að
batna.
Það var margt, sem eldra
manninn fýsti að vita, —
að ómögulegt var að vita fyr-
irfram, hvenær ófreskisgáf-
an kæmi, eða hvenær henni
lyki eða hún liði hjá. Stund-
um virtist hún halda áfram
til enda, rétt eins algjör og
einangraður atburður. Stund.-