Mánudagsblaðið - 13.02.1950, Blaðsíða 4

Maiiiniuiiiimiii!iniiiiniiiiiiiiiiiiímiinw»
4
MÁNUDAGSBLA.ÐH)
Máaudagar . 13, .febrúar 1940
uauiiHmiiiuiiiiiiiiiiiiaiiHmmnmiitiwiaimiHiiiiiaHHHiHiiimiuMiiniaHwimwai^,
MÁNUDAGSBLAÐIÐ !
I 4S
I
S
BLAÐ FYRIR ALLA
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Agnar Bogason
Blaðið kemur út á mánudögum. — Verð 1 króna í. lausa-
sölu, en árgangurinn, 52 blöð, 48 krónur
Afgreiðsla: Kirkjuhvoli, 2. hæð, opin á mánudögum.
Sími ritstjóra: 3975.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Mannorðsþjófar
Svo á
Framhald af 1. siðu.
kunnan ágætismann, og hótar
lionum málssókn. Þessi maður
kann auðsjáanlega ekki að
skammast sín. Eg held, að það
hefði varla getað skeð í neinu
réttarríki, að starfandi lög
regluþjónn Iéti svona skýrslu
frá sér fara, nema ef til vill
í Chicago i valdatíð A1 Cap-
ones, þegar hann var búinn að
kaupa upp lögregluna þar. En
setjum nú svo, að skýrslan sé
sönn, sem auðvitað enginn trú-
ir. Hvaða ásakanir eru í henni
á séra Pétur? Aðallega þær,
að hann hafi raulað vísu fyrir
munni sér og ætlað að heim-
sækja stúlku í húsi einu i
Reykjavík. Hvað ætli margar
þúsundir Reykvikinga hafi
framið þess konar „glæpi“? Ef
lögreglan ætlar að fremja liús-
brot á öllum, sem það hafa
gert, og handtaka þá, fær hún
áreiðanlega meira en nóg að
gera næstu mánuðina. Það er
ekki nóg með, að Jón Leifs
heimti skatt af mönnum fyrir
að raula lög, heldur virðist nú
lögreglan vera farin að líta á
það sem alvarlegan glæp. —
Hvað heldur Þjóðviljinn, að
margir heiðursmenn í Sósíal-
istaflokknum hafi einhvern
tíma á ævinni raulað lag eða
heimsótt stúlku? Hvað mundi
hann segja, ef Morgunblaðið
birti það einn góðan veðurdag
með stærsta letri sinu, að Steini
grímur Aðalsteinsson eða Þór-
oddur Guðmundsson hefðu
raulað InternationaleiL fyrir
munni sér úti á götu og síðan
heimsótt stúlkur í Æskulýðs-
fylkingunni eða Katrinu Thor-
oddsen, og væru því að sjálf-
sögðu hættulegir stórglæpa-
menn, sem þyrfti að refsa liarð
lega? Eg er anzi hræddur um,
að Þjóðviiljinn mundi kalla
það fasisma og svívirðilega,
persónuleg ofsókn, eins og það
líka auðvitað væri. En ná
kvæmlega sama eðlis eru á-
kærurnar á séra Pétur, auk
þess sem lítill vafi leikur á
þvi, að þær eru ósannar. Það
fer að verða vandlifað, ef mað-
ur á von á því, að það komi í
blöðunum og verði úthrópað
sem stórglæpur, ef maður raul
ar lag, heimsækir stúlku, svo
að ég tali nú ekki um það, ef
maður drykki sig kenndan. —
Svo kemur það sjálfsagt næst,
að menn á borð við Guðmund
Arngrímsson birta skýrsiur
um það, að þeir hafi séð valin-
kunna borgara fremja innbrot
eða drepa menn, og blöðin
taka því fegins hendi, ef póli-
tískir andstæðingar eiga í hlut
og birta það stórletrað sem
heilagan sannleika. Það er ægi
í grein minni „Þá blindur
leiðir blindan hér ...“ skýrði
ég frá þeim áfellisdómi, sem
| sagnaskáldið og ritdómarihn
Hans Kirk hefur kveðið
upp yfir öðrum merkishöf-
undi dönskum, Harald Her-
dal, vegna ummæla, sem Her-
dal lætur eina af persónun-
um í síðustu skáldsögu sinni
hafa um það vináttu- og
bræðraband þeirra Hitlers og
Stalíns, sem stærstu velti
veraldarhlassi það herrans
ár 1939. En síðan hafa gerzt
í máli þessu atburðir, sem
vakið hafa geipiathygli.
Þegar ég ritaði grein mína,
kom það í ljós, sem menn
, T-,- . , ...____röfðu ekki búizt við: Harald
leg staðreynd, að stjornmala-j
- í i j- i • Herdal fékk birta ’ Land
siðferðið a Islandi er komið a -
og Folk mjög harðorða svar-
grein við ummælum Kirks.
Herdal segir meðal annars
svo:
það stig, að svona nokkuð er
alls ekki óhugsandi. Ef stjórn-
málaandstæðingur á í hlut, eru
öll vopn nothæf. Það hefur
lengi viljað brenna við á ís-
landi, að einkalíf manna og
jafnvel viðkvæm fjölskyldu-
mál séu dregin inn í hina póli-
tisku baráttu á ógeðslegan
hátt. Þetta tíðkast annars ekki
i neinu siðuðu landi, og vei því
blaði, sem færi að nota svona
aðferðir í Bretlandi eða á Norð
urlöndum. Það mundi hljóta
„Hafi Kirk raunverulega
í augnabliks einfeldni hald-
ið, að ég mundi þegja, þá hef-
ur hann vaðið í meiri villu
og svíma en nokkru sinni
fyrr. Mér er ókunnugt um
hvort Kirk ber einn ábyrgð
á árás sinni — eða flokkur-
inn og LAND OG FOLK eru
honum samdóma. En ég.veit,
svo almenna fyrirlitningu, að,.að Kirk, hvernig sem hann
það ætti sér ekki uppreisnar
von. En á íslandi helzt blöð-
unum allt uppi. Það á áreið-
anlega langt í land, að einka-
líf mamia fái að vera í friði
fyrir ósvífnum blaðasnápum
hér á landi, svo sjálfsagt sem
það þó virðist vera.
Hvað varðar fólkinu um það
þótt einhver stjórnmálamaður
eða embættismaður drekki sig
kendan eða heimsæki kven-
fólk, ef hann gegnir störfum
sínum óaðfinnanlega? — En
svona alger einkamál eru hval
reki á fjörum stjórnmálablað-
anna, og ef einhver þólitiskur
andstæðingur liefur ekkert
slíkt aðhafzt, þá er bara að
ljúga því upp á hann, það
verða alltaf einhverjir, sem
trúa því, og þá er tilganginum
náð. Svo auðtrúa sálir eru til,
að þær mundu jafnvel trúa
því, að Pétur Ottesen og Sig-
fús Sigurhjartarson hefðu ver-
ið á kvennafari og fylliríi, ef
það stæði í blaðinu þeirra. —
kann að láta verður að
svara til sakar gagnvart mér
Eg er ekki óvingjarnlegri
en svo í hans garð, að ég
geti vel skilið löngun hans
til að leggja niður rófuna
og hlaupa sem fætur toga, e.n
hann kemst ekki upp með
það, begar um er að ræða
mál eins og þetta“.
Herdal heldur því síðan
fram, að höfundar beri alls
ekki ábyrgð á því, sem sín-
um skoðunum, er þeir láta
persónur segja í skáldsög-
um sínum, en hann ber það
um leið blákalt fram, að af-
staða Kommúnistaflokksins
gagnvart bræðrabandi Hitl-
ers og (Stalins hafi vexið
röng, — og að flokkurinn
hafi stundum síðan tekið
alrangar ákvarðanir. Þá seg-
ir hann meðal annars, að
bók sín hafi verið rædd á
flokksfundi hálfan eða jafn-
vel heilan sunnudag, og auð-
vitað matar hann Kirk a
Aumingja fólkið ber alltaf ein ummælum Nexös, svo sem
hverja dularfulla virðingu fyr; þeSsum: „Bezta bók þín. Gjöf
ir hinu prentaða orði, og ætti, frá spámanni til okkar allra“.
það þó að vera búið að reka- Qg Herdal klykkir loks út
sig nógu oft á. j rneð eftirfarandi klausu:
Ef hin ógeðslega rógs- og. „Þessi greinargerð er skrif
lygaherferð gegn séra Pétrl uð fyrir þá> sem lesa Land
Magnússyni verður til þess að
vekja menn til umhugsunar
um þetta ófremdarástand, hef-
ur hún orðið til nokkurs góðs,
þótt hún sé sprottin af illum
hvötum og beitt liafi verið að-
og Folk, flokksmenn sem
aðra. Þeir eiga rétt á að
heyra skoðanir beggja máls-
aðila, og þeir hafa gott af
kálið er ekki sopið, þótt í
ausuna sé komið, þegar ein-
ferðum, sem eru viðurstyggð hver gerir sósíalistískum rit-
í augum alls heiðarlegs fólks.j höfundi rangt til og hyggst
AJAX. I síðan varna honum máls“
Gíslason Hagí
sXV
sem s iSrum löndum
að komast að raun um, að
Grein þessari fylgdi engin
athugasemd frá ritstjóran'-
um, en aðeins þessi klausa
frá Hans Kirk:
„Þar eð ég lít svo á, að
deilunni um bók Haralds
Herdal sé lokið, hirði ég
ekki um að gera athuga-
semd við grein þessa. Eg
vík ekki frá skoðun minni
á Harald Herdal .
Það slumaði í ýmsum, þeg-
ar þessi grein birtist í Land
og Folk. Hvernig gat nú
á þessu staðið? Var Harald
Herdal svo vinsæll meðal al-
mennings innan kommúnista-
flokksins, að blað- og flokks-
stjórn þyrði ekki að varna
honum máls- eða var meira
frjálslyndi ríkjandi hjá
flokknum, en menn höfðu
áður þótzt komast að raun
um? Svona var spurt.
Og hvað svo?
Jú, hinn 19. þ. m. fór Har-
ald Herdal til Þýzkalands,
rússneska hernámshlutans.
Hann fór með ferjunni, sem
er í förum milli Gedser og
Warnemunde. Hann hafði
vegabréf frá sendisveitinni
rússnesku í Kaupmannahöfn
og öll sín plögg í bezta lagi.
Hann hugðist ferðast til Berl-
iiíar, Leipzig og Dresden.
„Hvergi hræddur hjörs í þrá
hlífum klæddur mínum“,
mundi hann hafa tautað fyrir
munn isér, ef hann hefði
kunnað íslenzku og verið
rímna-fróður. Ef til vill hef-
ur hann viljað sýna manni
að nafni Hans Kirk, að þarna
væri piltur, sem farið gæti
ferða sinna, hvað sem Kirk
sá tautaði og raulaði!
En hvað varð svo uppi á
teningnum?
Daginn eftir kom Harald
Herdal aftur til sama lands,
Danagrundar, með ferjunni
— og sagði sínar farir ekki
sléttar. Rússneskir fjármenn
í Warnemunde höfðu ekki
verið alveg á því að sleppa
þessum hafri inn f það hag-
lendi, þar sem hinum menju-
máluðu höfrum Stalins
bónda er beitt. Fjármenirn-
ir tóku í hornið á hafrinum
og vörpuðu honum í stíu ut-
an girðingar, en fleygðu hon-
um svo út í ferjuna dönsku
morguninn eftir!
Þetta þótti þó nokkrum
tíðindum sæta, og var sendi-
ráðið rússneska í Kaup-
mannahöfn spurt, hvernig á
því stæði, að Harald Herdal
hefði verið gerður afturreka.
En þeir háu herrarþvoðu
hendu r sínar. Þeir vissu ekki
neitt. Þeir sögðu, að þetta
hefði gerzt utan þeirra um-
dæmis! En Kirk mun hafa
glott í kampinn og sagt:
„Vér látum ekki að oss
hæða, ’— nei, og aftur nei)“
En nú er enn frá því að
segja, að í þennan mund
kom til Kaupmannahafnar
rússnesk sendinefnd, sem
kynna skyldi dýrð Sovétríkj-
anna, þar á meðal friðarvilja
þeirra og frelsisást, en hins
vegar var með Dönum hrópað
fjöllum hærra um þá með-
ferð. sem Harald Herdal
hafði hlotið. Og nú voru góð
ráð dýr. Harald Herdal hafði
snúið sér til rússneska sendi-
herrans og veifað vegabréfi
sínu. ER ÞETTA FÖLSK Á-
VÍSUN — eða er hún ekki
fölsk? Og nú kvað sendiherr-
ann vera mundu um misskiln
ing að ræða. Hann mundi sjá
svo um, að hliðinu í Warne-
■múnde yrði upp lokið.
Lengra er málum ekki kom-
ið — ennþá. En það er ekki
laust við, að „det danske
grin“ leiki um varir hvers
þess, sem á þau minnist, og
er yfirleitt talið, að meðferð-
in á Herdal hafi með öllu
komið í veg fyrir annars
hugsanlegan árangur af för
sendinefndarinnar rússnesku,
— því að hverjar sem verða
efndirnar á loforði sendiherr-
ans, dettur engum í hug, að
Herdal hafi verið gerður aft-
urreka vegna annars en bók-
ar sinnar og hinnar hvass-
yrtu greinar um Kirk og
flokksstjórnina — og hvað
sem öðru líði verði fram-
koma syndaselsins geymden
ekki gleymd, enda auð-
sætt, að hann hefur ekki,
þrátt fyrir margra ára trú
sína á kommúnismann, „losn-
að undan blekkingu persónu-
leikans“, svo sem vinur vor,
Þórbergur, orðar það.
En svo er það þetta:
Hvað koma þessi mál ís-
lendingum við? Hvað kemur
þeim við það, sem gerist
suður í Búlgaríu, Póllandi,
Tékkóslafíu, austur í Rúss-
landi — eða jafnvel sunnan
við aðeins „tvö hundruð
mílna sjó úti í Danmörku?"
Jú, svo spyrja víst ærið
margir heima á íslandi enn
þann dag í dag, — og þó
finnst okkur, sem um langt
skeið höfum opin augun, þeg-
ar aðrir lokuðu þeim — og
það margir hinir ólíkustu
menn, — að .mjög sé nú um
skipt andvaraleysið frá því
sem áður var — og það að
minnsta kosti allt fram á ár-
ið 1947. í þessum mánuði
hafa gerzt atburðir í höfuð-
stað íslands, sem til þess
benda, að þannig geti farið,
að erfitt reynist að bera svo
tjöru í koll margra íslenzkra
menntamanna, að þeir ranki
ekki við sér fyrr en athöfn-
inni er aðnfullu lokið.
Stúdentafélag Reykjavíkur
hefur haldið fund við hús-
,; Framhald á 7. síðu.