Mánudagsblaðið - 20.03.1950, Blaðsíða 8
Framúrskarandi hljómleikur Það, sem gerist
íanna
,,Das Lebcn ist ein Traum".
Þcgar vcturinn grúfir sig eins
°g blý 'yfir himin og haf, þá
hljóma ef til vill innst inni í sálu
hinna norðlægu manna og
kvenna einhverjir strengir, sem
langt aS eru kómnir, sem krefj-
ast í þögninni þess frclsis, sem
aðeins draumarnir geta gefið. —
Óskin að eignast það, sem -hrifið
gæti huga manns, h.er í köldu
Norðrinu, og lifa svo á þeirri
minningu, þar til — ef skeð gæti
— að hingað villtust — með að-
stoð ósérhlífinni Islendinga —
aftur listafólk, á borð við finnsku
sönglistahjónin, sem þennan bæ
gistu í nokkra daga, verður að-
eins virkileg, þegar ósíngjarnir
menn og framkvæmdasamir eiga
þar hlut að máli. Þess vegna á fé
lagið Suomi rniklar þakkir skilið
fyrir að hafa fengið þessa tvo
finnsku Virtuosa hingað til lands-
ins. 1
Yfir söngkonunni, frú Tii
Niemelá, og eiginmanni hennar,
píanistanum Pentti Koskimies,
hvíldi einhver unaðslegur töfra-
og ævintýrablær; hin náttúrlega
og látlausa framkoma þessara
stóru listahjóna, var rammi þeirra
fögru klassisku málverka, þeirra
Lieder-tónskálda, sem hjónin í
litum tóna og hljóma, orða og í
svip sýndu manni lífsins dag.
Frú Niemelá söng, og hún
sýndi manni inn á draumalönd
Licdcr-tónskáldanna miklu, eins
og þeir höfðu hugsað sér að
verða þýddir af stóru hjarta söng-
listarinnar. Hvort sem það var
hinn móderni Kilpinen, eða hinn
há-klassiski Schubert, eða róman-
tik Schumans, eða hinn norræni
Grieg, var hver nóta, hvert orð
sungið og spilað af þeirri tækni
og meðíerð, sem hér heima ekki
hefur fyrr heyrzt.
Griegs hörðu norrænu melódik
Tímarit
gimrn
a Kvoidin
Tii Niemelá
sveipaði frúin með söng og með-
ferð í silki-slæður fegurðar <
yndisleiks. Við hljóðfærið var í
maður söngkonunnar, hr. Pentti
Koskimies, sannur listamaður, og
dásamlegur accompanist. I hönd-
um þessa látlausa píanista varð
hljóðfærið að lifandi sálrænni veru
sameinað hinum aðdáanlega söng
listakonunnar.
Finnska þjóðin á sönglistar-
fólk það bezta og sálrænasta, sem
til er á NorðurlÖndum. — Mörg
tónskáld Finna eru heimsfræg, og
er Kilpinen frægasta Lieder-tón-
skáld þeirra. Þjóðverjar kalla
hann: „Schubert Skandinaviu“.
Hinir fimm söngvar, „Sángen
om livet och döden", sem frú
Niemelá og maður hennar út-
færðu, á svo meistarlegan máta,
sýndu það, að Kilpinen hefur á
valdi sínu öll form músikkurinn-
ar, áheyrendur, sem því miður
voru alltof fáir mættir, fögnuðu
af hjarta, að hafa orðið þessarar
ógleymanlegu stundar aðnjót-
andi, og margur mun hafa hugs-
að til landsins með þúsund vötn-
in, og óskað þess sama, sem frú
Niemelá söng, í síðasta lagi Kil-
pinens: Fribet.
Sig. Skagfield.
Eitt góðviðriskvöldið í vik-
unni brá ég mér niður að pylsu-
vagni. IV átti nú ekkert erindi,
en fékk mér eina pylsu, bara til
að láta líta svo út, að ég væri
svangur. Rétt svona um það bil,
ao ég ætlaði að bíta í mína pylsu,
var ég ávarpaður af 16—17 át\a
strákling, hvort ég vildi ekk
í eina flösku með sér, það vantaði
ekki nema svona 25—30 krónur
en ég sagðist ekki drekka brenni-
vín. Stráklingurinn horfði á mig
dálitla stund, eins og ég væri
eitthvert náttúrufyrirbrigði, sem
gaumur væri gefinn.
sneri hann sér frá mér og hélt
yfir götuna og fór inn í fordyrið
á Eimskipafélagshúsinu, en þar
voru þrír menn fyrir. Einn þeirra
MÁNUDAGSBLADIB
Hvers vefna
© 9
studdi sig við húsið og gubbaði,
hinir tveir hjálpuðust að við að
reykja eina sígarettu. Strákling-
urinn talar eitthvað við mennina
tvo, og ég sé, að þeir fara að telja
saman fjármuni sína. Strákling-
urinn fer upp í bíl, sem stcndur
þarna rétt hjá, og kemur að
vörmu spori aftur með brennivíns
flösku í hendinni. Síðast sé ég til
þremenninganna, þar sem þeir
ganga út í Hafnarstrætið, syngj-
andi og ákaflecra lífsglaðir.
Eg er nú búinn með pylsunn,
og þar sem mig langar til að
meira af lífinu hérna
ViS lestur greinarinnar „Stjórn
arkreppan“, sem birtist í Mánu-
dagsblaðinu 6. marz s. 1., verður
manni á, aS undrast þau kompli-
ment, sem ,,kommúnistum“ eru
gefin í því blaði, sem virðist hafa
sérstakt aðdráttaraíl fyrir níðgrein
ar um ,,kommúnista“. En oft
vill svo verSa, aS meira verður
lesiS milli línanna en í þeim sjálf-
um. Lesanda þessarar umræddu
greinar verður á að spyrja: Hvers
egna er það vatn á myllu
kommúnista“, en ekki til dæmis
r
cn svo Sjálfstæðismanna, að rangindum
er gert hátt undir höfði í þjóð-
: élaginu, og einni stétt er ívilnað
annarri fremur? Hvers vegna
taka ekki aðrir, t. d. Sjálfstæðis-
menn, afstöðu gegn þvílíku?
Þetta ættu menn að hugleiða.
A einum stað í greininni er
tekið svo til orða: ,,Því verður
leldur ekki með sanngirni neit-
að, að lifnaðarhættir stríðsgróða
lýðsins í Reykjavík eru vatn a
myllu kommúnista, enda er eng-
inn vafi á því, að þeir munu
tunna að notfæra sér andúð al
mennings á þessu fólki út í æsar.
Framkoma sumra heildsala og út-
gerðarmannafjölskyldna á síðustu
árum stappar nærri brjálæði, þó
, S;a aS til séu margar heiSarlegar und
þa fat cx
Blaðinu hefur borizt Frjáls
verzlun, 1.—2. hefti. I blaðinu
eru m. a. greinar eftir íslenzka
cg erienda höfunda,-t. d. Einok-
anir 20. aldarinnar eftir Magnús
Valdimarsson, Horft um öxl. . . .
eftlr Bertrand Russel, Um Brydes
verzlun eftir Jón Pálsson, Reuters
í London eftir Einar Asmunds-
son, Skóverzlun Lárusar G. LúS-
víkss
sonar og
ig ymsar smagremar
og minningargreinar um látna
verzlunarmenn. Blaðið er prýtt
fjölda mynda, en ritstjóri er Bald-
ur Pálmason.
Þá hefur blaðinu einnig borizt
Musica, 2. tbl., cr þar m. a. við-
tal við GuSmund Jónsson söngv-
ara, grein um Jussi Björling, ís-
lenzk tónlist eftir Björgvin GuS-
mundsson, Söngleikjaágrip, Sal-
óme eftir Rich. Strauss og margt
fleira. Ritstjóri er Taage Ammen-
drup.
Picasso neitaS um
landgönguleyfi
í U. S. A.
Bandaríkjastjórn hefur nýlcga
neitað Pablo -Picasso, hinurn
fræga málara, og Hewlett John-
son, hinum fræga „rauða presti“
frá Canterbury, um leyfi til þess
að koma til Bandaríkjanna. Báðir
þessir rnenn eru meðlimir í svo-
kölluðum „Heimsfélagsskap til
Jjess að koma á friði“, sem er raun
verulega félagsskapur kommún-
ista og samferSamanna þeirra.
BáSir Jiessir menn og félag
þeirra hefur sýnt, að það hefur
meiri áhuga á því að flytja áróSur
fyriv þjóSskipulag kommúnista
en að raunverulegur friður skap-
ist á milli þjóðanna.
mér aðra pylsu. Um leið og ég
borga hana, kemur maður til min
og biður mig að gefa sér fyiir
einni pylsu. Eg geri það; tnaSur
inn þakkar mér fyrir hana og seg-
ir síðan, eiginlega meira við sjálf
an sig en mig:
„Skrítið þetta líf HvaS er
eiginlega lífið? Ekkert nema ar-
mæða og basl. ÞaS er eins og líf-
ið sé einhvers konar lorieikur
dauðans, bezt að gangr í höfnina
eða hengja sig, maður verður
hvort sem er aldrei nema andleg-
ur aumingi og líkamlegur róni.
ÞaS er bara svo sóSalegt að fyrir-
fara sér, annars væri ég búinn að
því fyrir löngu.“
Þannig hélt hann áfram að
tala við sjálfan sig góða stund
en athygli mín beinist að konu,
sem er vægast sagt talsvert drukk-
irín; annar sokkurinn cr í tætlum
og lufsast einhvern yéginn utan
um fótinn á henni, annar hællinn
er undan skónum hennar, kjóll
inn, sem kemur í ljós imdan káp-
unni, sem hún hefur
frá sér, er óhreinn og ritinn hér
og þar. Konan kemur til min og
býður mér selskap í kvöld. Þegar
ég neita, segir hún mér, að allir
karlmenn séu ómerkilegir
Síðan slangrar hún til guOoanúi
mannsins í Eimskipafélagshús
fordyrinu, og ég sé, að hún teku
upp eitthvað, sem á að heita vasa-
klútur, og þurrkar nianninun
um andlitið. Það er annars merki-
legt þetta fordyri. ÞaS er ems og
það sé til orðið eingöi
antekningarmeðal þessara stétta.“
MeS þessum orðum er reynt
að láta líta svo út sem almenn-
ingur væri ánægður, ef þetta fólk
hefði aSeins vit á því að fara
skikkanlega með fé sitt. Þetta er
reginvilla. ÞaS, sem vekur and-
úð almennings, er ekki, bvernig
þetta fólk ver fé sínu, heldur
miklu fremur hitt, að það skuli
í'aunverulega hafa svo mikiS fé
handa á milli og að þessi „stríðs-
gróðalýSur“ skuli vera til á sama
tíma og allur almcnningur hefur
varla til hnífs og skeiSar. Sjálfir
lifnaðarhættir þessa fólks sýna að-
eins, að margur verður af aurum
api. Samkvæmt því, sem Ajax
drukkið fólk, sem líklega á hvergi
heima nema á götunni.
fe
t.
vrir
Drukkna konan hefur nu
íð selskapsfélaga, því aö cz se
hana leiSa manninn, sem
búinn að gubba nægju sina og
drattast nú nauðugur og útúr-
drukkinn við hliS hennar. --I
Hafnarstrætinu eru þau tekin af
tveimur lögregluþjónum, og eg
sé seinast til Jaeirra, Jiar sem þau
fara inn urn dyr lögreghistóSvar-
innar.
Eg er búinn aS sjá nóg at líf-
inu við pylsuvagninn á kvöldin,
svo aS ég legg af staS heim á leiö ^
og velti þeirri spurningu fyrir'
mér: Hvar er heimili Jaessa fólks?
Og ef þaS á ekki heúnili, hvaS
gerir þá það opiiabera fyrir þetta
fólk?
XJlfur P.efsson.
segir um , ,heiðarlegar undantekn-
ingar meðal þessara stétta,“ virð-
ist þaS vera honum aðalatriði, aS
auðmenn flíki ekki fé sínu.
Verðmæti verða ekki til nema
við vinnu, og allir sjá og viður-
kenna, að þessir peningar eru
ekki komnir í hendur „stríðs-
gróSalýðsins" vegna þess, að hann
hafi unnið svo hlutfallslega miklu
meira cn allir aðrir, síður en svo.
Næstum öll vinnan viS sköpun
verðmætanna er innt af hendi af
sjómönnum, verkamönnum og
bændum, og þess vegna ber þeim
mestur hluti launanna. A sama
tíma og sjómenn þræla nætur og
daga á hafi úti og leggja líf sitt
í hættu, eins og við höfum svo
nærtæk dæmi um, spígspora
heildsalarnir, útgerðarmenn irn ir
og húsabraskararnir („stríðsgróða
lýðurinn“) um göturnar, eigandi
ekki annað á hættu en að ein-
hver kolleganna aki yfir þá í ein-
um lúxusbílnum.
ÞaS er hlægilegt, þegar talaS
er um aS einkaframtak eigi að fá
að njóta sín og þessi lýður hafi
komizt í þessi efni vegna verS-
leika sinna. ÞaS er nóg, aS ein-
hver aulabárður erfi t. d. togara,
þá kemst hann í aðstöðu til þess
að hirða meginhluta þeirra verS-
mæta, sem strit sjómannsins skap
ar. Ef til vill má segja, að hann
sé í sínum fulla rétti og þetta sé
ekki lögbrot. Nei, því miður er
þetta ekki lögbrot á meSan arS-
rán er lögverndað, en allt um það
tekur hann þessi verðmæti sið-
ferðilega með röngu, og lögin
ættu að vera í samræmi viS það.
Síðar í þessari umræddu grein
stendur: „ÞaS eru hinir brjálæðis-
kenndu lifnaSarhættir þessa stór-
gróðalýðs, sem gera það að verk-
um, að almenningur á mjög erfitt
með að sættá sig við allar kjara-
skerðingar. Fólk treystir því ekki,
að sama verði látið yfir alla ganga.
Hér hafa áróðursmenn kommún-
ista beitt vopn í höndum.“
Kemur það enn með „komm-
únista“!
Ajax virðist ekki búast við því,
að aðrir, t. d. SjálfstæSismenn,
verði til Jiess að berjast gegn
þessu. ÞaS geri ég ekki heldur.
Nei, Ajax góður, það er ekki
alvarlegast, að fjölskylda, sem
hefur ráð á því að kaupa Jirjá
lúxusbíla, auk alls annars, skuli
láta það eftir sér. Hitt er miklu
alvarlegra, aS hún skuli geta það
á sama tíma og sjómaður, sem
leggur fram vinnuna og skapar
verðmætin, hefur aðeins efni á
Joví að kaupa brýnustu lífsnauS-
synjar.
A meðan þess konar ranglæti
þrífst í Jijóðfélaginu, verSa alltaf
til ,,kommúnistar“, sem betur
fcr.
G.