Mánudagsblaðið - 03.04.1950, Page 8

Ifr heimi leiklistarinnar
MÁNUDAGSBLAPIB
Hljómleikar Hörpu-kórsins
Framhald af 2. síðu.
lána leiktjöld á milli leikfé-
laga, engu síður en búiiinga,
sökum þess að stærð leiksvið-
anna væri hin sarna. Eins og
nú er ástatt, koma lán leik-
tjalda ekki til greina, sökum
þess handahófs, sem ríkt hef-
ur í byggingu leiksviða í hin-
um ýmsu samkomuhúsum. —
Ósjaldan hef ég séð leik-
svið í samkomuhúsum, sem
svo hefur verið illa fyrir kom-
ið, að næstum ókleift er að
sýna nokkurt leikrit á þeim;
einungis vegna þess, að þeir,
sem byggingunum réðu,
kynntu sér ekki þær sérstöku
lágmarkskröfur, sem gera
verður til byggingar leik-
sviða.
Nú getur þess orðið all-
langt að bíða, að hægt vei’ði
að samræma þannig leiksviðs-
byggingar um land allt, og
er því rétt að snúa sér aftur
að því, hvað hægt er að gera
til umbóta í þessum efnum nú
þegar.
Það, sem leikfélögin skort-
ir tilfinnanlegast (að undan-
skilinni tilsögn 1 leiklist), eru
leiktjöld eða flekasamstæður,
sem hægt væri að nota hvað
eftir annað með litlum breyt-
ingum við ýmsar mismunandi
leiksýningar. Það fyrirkomu-
lag, sem nú tiðkast, að smíða
ný leiktjöld fyrir hverja sýn-
ingu og jafnvel hvern þátt, er
alltof dýrt og óhentugt.
1 Bandaríkjunum hafa fé-
lög áhugamanna leyst vand-
ann með því að afla sér eða
smíða slíkar flekasamstæður,
og hefur það gefizt ákaflega
vel. Flekarnir eru svo hagan-
lega gerðir, að ótrúlega mikl-
ar breytingar má gera á leik-
sviðinu með því einu, að raða
flekunum með ýmsum hætti,
allt eftir því, sem leiksýning-
in krefst hverju sinni. Kostn-
aður við smíði slíkrar fleka-
samstæðu yrði að vísu nokk-
uð mikill, en það myndi fljót-
lega marg-borga sig. — Það
myndi spara tíma, vinnu og
peninga. Og það, sem jafnvel
enn meira máli skiptir, það
myndi gera litlum leikflokki
kleift að ráðast í leiksýning-
ar, sem ella væru algjör frá-
gangssök vegna leiktjalda-
kostnaðar.
Tjöld, sem sett eru saman
með þessum hætti, eru einföld
og hrein í línum. Beinar línur
flekanna gera auðvelt að setja
þá saman með hverjum þeim
hætti sem þurfa þykir hverju
sinni. Þeir flekar, sem mestu
máli skipta í samstæðunni eru
auðvitað þeir, sem bera dyr,
glugga o. þ. h. Þegar leiksvið-
ið er búið út, eru þessir flekar
fyrst settir upp, þar sem bezt
þykir henta að hafa dyr og
glugga o. s. frv., og bilin milli
þeirra síðan fyllt með milli-
flekunum með því fyrirkomu-
lagi, sem leikritið krefst
hverju sinni.
Leiksviðið sjálft, að baki
flekanna, er bezt að tjalda
svörtum tjöldum.
Víðast í sveitum hafa ung-
mennafélögin staðið fyrir
byggingu samkomuhúsanna,
þar sem leiksýningar fara
fram, og eru þau auðvitað
notuð til hvers konar skemmt
anahalds, svo sem samsöngs
karlakóra, einsöngs, upp-
lestra og fundahalda. — Þá
kemur í ljós enn einn kostur
slíkrar flekasamstæðu-, því að
auðvitað má nota fleka úr
henni til að mynda hvers kon-
ar falleg baksvið fyrir
skemmtikraftana á leiksvið-
inu.
Undanfarin ár hefur verið
mikið rætt um flótta unga
fólksins úr sveitum landsins
og ekki að ófyrirsynju. Fá-
breytilegt skemmtanalíf dreif
býlisins fölnar t. d. í saman-
burði við það, sem höfuðborg-
in getur boðið í þeim efnum.
Unga fólkið gerir miklar
kröfur til lífsins, og það er
því nauðsynjamál að gera líf-
ið í sveitinni bærilegt fyrir
það. Og „þar er allur sem un-
ir,“ segir máltækið. Leiklist-
arstörf eru einn þátturinn í
því að veita eðlifegri fram-
takssemi og áhuga æsku-
mannsins í hollan farveg, auk
þess sem árangurinn af slíkri
starfsemi er öllum héraðsbú-
um til ánægju og yndisauka.
Efling þessarar merkilegu
■menningarviðleitni hefur því
meira þjóðfélágslegt gildi en
virðast kann í fljótu bragði.
Það er sannfæring mín, að
sé framangreindum tillögum
gaumur gefinn, geti þær orðið
til eflingar fyrir leiklistina úti
um landið, gefið henni nýtt
líf, opnað möguleika til meiri
þekkingar á þessari merkilegu
listgrein og gert leikfélögun-
um fært að ráðast í stærri og
merkilegri viðfangsefni.
FEugfélag íslands
sýnir nýja kvikmynd
Flugfélag fslands hefur lát-
ið gera forkunnarfagra kvik-
mynd um flugferð með Gull-
faxa frá Reykjavík til Lon-
don, með viðkomu í Prest-
wick. Myndin hefst á því, að
farþegar fara um borð í vél-
ina, en síðar er sýnt útsýnið
yfir suð-austur landið í heið-
skíru og fögru veðri. — Er
einkar tignarlegt að sjá
strandlengjuna og sveitirnar,
þar sem árnar liðast eftir
sveitunum til sjávar, en í bak-
sýn hinn fagra fjallahring.
Síðan er sýndur flugvöllur-
inn í Prestwick, sem mörgum
fslendingum er kunnur, og að
lokum lendir Gullfaxi á North
olt flugvellinum hjá London,
og farþegar tínast út.
Þegar til London kemur, er
áhorfandinntekinn ismáferða
lag á Thamesánni og svip-
mýndir m. a. frá Tower of
London, Albert Memorial
Undir stjórn Jan Moravek
söng Hörpu-kórinn í Gamla
Bíó s. 1. fimmtudag. Kórinn
telur 47 meðlimi (ekki eins og
í einu blaði stóð 74 meðlimi).
Eins og gefur að skilja, þá er
þetta söngfólk aðeins náttúru
radda fólk, sem ekki hefur
haft tíma né tækifæri til að
afla sér söngmenntunar, þó
hér hafi verið söngkennarar í
s. 1. 20 til 30 ár.
Það er ekki hægt að segja,
að í þessum blandaða kór séu
—- frekar en í öðrum kórum
hér — fyrsta flokks náttúru-
raddir, og eru sópranarnir í
þessum kór mikið of veikir til
þess að geta vegið upp á móti
hinum sterku bassaröddum.
Altarnir mega heita sæmileg-
ir, og tenórarnir, já, eru í þess
um kór, eins og í öðrum blönd-
uðum kórum hér, lokaðir,
klemmdir, eða þá gal-opnir.
Textaframburður kórsins var
hvorki betri né verri en hjá
öðrum blönduðum kórum hér
heima, og er það eitt af því,
sem annars þyrfti mjög að
gagnrýna, hvað allir söng-
st jórar hér eru kærulausir um
það, að söngfólkið syngi skýr-
an texta. Getur einnig komið
af því, að hér eru útlendir
söngstjórar, sem enga hug-
mynd hafa um íslenzkan fram
burð, en láta nægja að kenna
söngfólkinu lögin taktrétt, án
tillits til þess, 'hvort söngfólk-
ið syngur sálma eða buslu-
bænir. Það er gott og enda
sjálfsagt að láta söngfólkið
syngja „piano“ og „forti“
eins og Hörpu-kórinn gerði,
og oft mjög fallega, en maður
verður að heyra, hvort sung-
ið er um „vormorgun", sem
„blandast lofsöng lævirkjans"
eða um „fossinn“ með „fimbul
tónum bergs um stall“.
Þá er alveg eins gott að
söngstjórarnir láti söngfólk
sitt syngja ,,hi hi og hó hó“.
Það sparar þeim að láta
prenta textana.
En þessi menningarsnauði
textaframburður söngfólks
hér yfirleitt, á rót sína að
rekja til barnaskólasöng-
og Kew-Gardens eru sýndar.
Einnig sést Trooping of Colo-
urs, en það er hátíðarskrúð-
ganga í sambandi við afmælis
dag brezka konungsins. Að
lokum eru nokkrar myndir
teknar að kvöldlagi á Picca-
dilly Circus, og sýna þær hina
miklu ljósadýrð í hjarta
brezku höfuðborgarinnar. —
Myndin er tón- og taimynd,
sérkennilega fögur og hríf-
andi. Kjartan Ó. Bjapnason
annaðist kvikmyndim.
Mynd þessi verður sýnd
bráðlega hér.
kennslunnar. I bamaskólun-
um er bömunum bókstaflega
engin kennsla veitt í söng-
framburði, og þeir söngkenn-
arar, sem álpazt hafa að því
starfi að kenna söng í bama-
skólunum, hafa sjálfir enga
hugmynd um sönglegan fram-
burð; hóa börnunum saman í
skólunum, ef til vill einu sinni
í viku, og láta svo þessi litlu,
blessuð börn, einhvern veginn
raula úr ,,Fjárlögunum“. —
„Það sem ungur nemur, gam-
all temur,“ er satt máltæki,
því ef söngkennarar barna-
skólanna væru svo menntir,
að þeir gætu kennt skólabörn-
unum að nota rétt hljóðstafi
og samliljóðendur í sambandi
söngsins, þá væri einnig létt-
ara fyrir söngstjórana að láta
söngfólkið bera skýrt fram
textana. Það er oft hryggi-
legt að heyra í útvarpinu,
hvað bömin 1 bamatímanum
oft geta sungið frámunalega
flátt og óáheyrilega, og þó
virðast þau mörg 'hafa gull-
fallegajr raddir, sem gera
mætti með réttri söngþjálfun
að engilfögrum röddum. —
„Hver á sér fegra föðurland“,
eftir Emil Thoroddsen, var
fyrsta lagið á söngskrá Hörpu
kórsins. Lagið er létt og fal-
lega samið, eins og kvæðið
bendir til, en var alltof þung-
lamalega sungið; og verð ég
að kenna söngstjóranum um
það, að nokkru leyti, því hann
virtist vanta þann eld, sem
átti að kveikja í söngfólkinu,
og gefa því tækifæri til að
syngja með hrifningu, af
hjarta og sál. Prýðilega voru
þessi lög sungin: Vormorgunn
eftir Schubert, Litla tartara-
sjtúlkan, eftir söngstjórann,
Moravek, og Ave Maria, eftir
Schubert, sem var hvað bezt
sungið, og söng þar sóló frú
Svanhvít Egilsdóttir. Söngur
Miriam, eftir Schubert, er
yndislega fagurt og mikil-
fenglegt kórverk, sem var á
pörtum sæmilega útfært, en
var bæði kór og sólista of-
viða. Þó var þetta verk Schu-
berts hvað hreinast sungið, og
má það þakka okkar afbragðs
pianista, hr. Weishappel, sem
með sinni styrku pianóhönd
hélt söngfólkinu í réttri tón-
hæð.
Hr. Jan Moravek er vafa-
laust sérstaklega vel músik-
menntur maður og afbragðs
hljóðfæraleikari, og náð hef-
ur hr. Moravek þeim tökum
á pianissimo-söng kórsins,
sem maður liefur ekki heyrt
betri hér heima enn sem kom-
ið er, og þess vegna mun
Hörpu-kórinn eiga framtíð.
Sig. Skagfield.
Ölmusufólk eftir Kafhe Kollwifz

€Jm þessar mundir stendur yfir sýning í sýningarskála Ás-
snundar Sveinssonar við Freyjugötu. Til sýnis eru listaverk
þýzku listakor.unnar Kathe Kollwitz, sem lézt 1945. Myndir
liennar hafa vakið mikla athygli og verið til sýnis víða um
heim. Verkefnin sótti hún aðallega í líf öreiganna, og þykja
mörg þeirra frábær. Á þessari sýningu eru 79 grafiskar
myndir og 7 höggmyndir. Allar þessar myndir eru originalar
og í eign þýzka ríkissafnsins í Berlín. Vafalaust verður sýn-
ing þessi mikið sótt.