Mánudagsblaðið - 17.04.1950, Blaðsíða 5

Mánudagur 17. apríl 1950.
Hvað er ást??^
S. J. skrifar mér bréf og
segir:
„Kæra Clio! í gærkvöldi
vorum við, fimm strákar, að
rökræða og rífast um það,
eins og svo oft áður, hvað
væri ást, og hvort þessi mikla
eilífa ást, sem maður les um
í bókum sé yfirleitt til. Allir
höfum við verið ástfangnir,
og sumir okkar oftar en einu
sinni, en þó hefur enginn okk-
ar fundið þessa hitasóttar-
kenndu tilbeiðslu, sem dægur
lagasöngvarar syngja um og
kvikmyndirnar sýna okkur.
Eg held þess vegna, að í raun-
inni viti enginn okkar, hvað
ást er.
1 bókum og kvikmyndum
er okkur gefið í skyn, að er
elskendurnir loks hafa náð í
hvort annað, lifi þau það sem1
eftir er ævinnar í eins konar
draumi og eilífðarsælu. En
ég verð að segja það, að flest
hjónabönd, sem ég þekki til,
eru alveg laus við slíka sælu.
Gaman væri, ef þú gætir
sagt okkur þitt álit á þessu
mikla vandamáli: Hvað er
ást? Beztu kveðjur. S. J.“
Ekki veit ég, hvað hefur
komið S. J. til þess að spyrja
mig, hvað ást sé, því að svo
sannarlega er ég enginn sér-
fræðingur á því sviði. En þar
eð ástin er og hefur alltaf ver-
ið mikilvægt umhugsunar-
efni alls unga fólksins, þá
held ég, að ekki sé neinn skaði
skeður, þó að við, af veikum
mætti, hugleiðum hana lítils-
háttar hér.
Það er svo margt, sem nefnt
er ást í þessum heimi, sem að
mínum dómi á harla lítið
skylt við hina sönnu ást. —
Ástin er engin ,,hitasótt“, a.
m. Jí. ekki þá nema um stutt-
an tíma, og hún byggist á allt
öðru en kossum þeim, ytri
fegurð og tunglskinsnóttum,
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
5
sem dægurlagasöngvararnir
baula um. Að vísu gerir róm-
antíkin hana fegurri og er
eiginlega bráðnauðsynleg um
tíma, en þegar til lengdar læt-
ur mun gagnkvæmur skiln-
ingur, virðing og fórnfýsi
verða þyngri á metaskálun-
um.
Höfundar eldhúsreyfara,
lélegra kvikmynda og
væminna dægurlaga, eru bein-
línis að storka æskunni og
spilla mati hennar á verðmæt-
um lífsins — og ástarinnar.
Þeir froðufella um 'lieitar ást-
ir á Suðurhafseyjum og slefa
um tunglskin í pálmalundum.
Þeir telja ungum stúlkum trú
um það, að séu þær aðeins
snoppuf ríðar (þótt naut-
heimskar séu), þá séu þær
ekkert skyldugar til þess að
sætta sig við smáborgaralega
lifnaðarháttu, heldur geti
þær fyrirhafnarlaust gifzt
milljónamæringum eða orðið
filmstjörnur, og lifað ,,ham-
ingjusömu lífi til æviloka.“
En flestir heilvita menn
vita það, að hamingja ,,til ævi
loka“ felst hvorki í minka-
pelsum né lúxusbílum. Öll
sönn hamingja á upptök sín
í okkur sjáifum og hvorki í
umhverfinu né öðru fólki,
nema við séum þess megnug
að geta gert aðra hamingju-
sama í kring um okkur.
Þessir höfundar minnast
aldrei á að ástin geti þrifizt
í einu kjallaraherbergi. Þeir
geta þess aldrei, að hún eigi
tilverurétt innan um bingi af
óhreinum þvotti og grenjandi
krakka. Ef trúa ætti þeim, er
engin ást til nema í undur-
fögru umhverfi meðal á-
hyggjulauss fólks. Þeir telja
manni trú um, að „hitasótt-
in“ endist um aldur og ævi,
en geta þess hvergi, að þá
fyrst reynir á það, hvort ást-
in hefur verið söim í upphafi
þegar komið er út í hjóna-
bandið og elskendurnir fara
að bera byrðar lífsins saman
í sameiningu.
Eg álít, að lélegu kvikmynd
irnar, þessar fáránlegu ástar-
dellur milljónamæringa, séu
beinlínis spillandi fyrir æsk-
una, sem býr við önnur lífs-
skilyrði. Hugsum okkur tvo
litla elskendur, sem fara í
bíó hér í Reykjavík. — Þau
horfa hugfangin á forkunnar-
fallegt, vel klætt, imgt fólk
hfa áhyggjulausu lífi á íburð-
armiklum heimihun. Þau sjá
það aka um undurfagurt um-
hverfi í sínum eigin bílum.
Þau sjá þau sýna hvort öðru
þessa „hitasóttarkenndu til-
beiðslu", sem S. J. nefnir svo,
innan um blómaskrúð ©g
dansandi fegurðardísir. — Og
ungu áhorfendurnir halda að
svona gangi þetta alrnennt til
í útlöndum, og að þeirra eig-
in ást sé því hálf lítilmótleg
og einskis virði.
Þegar svo ljósið er kveikt í
V
kvikmyndahúsinu og þau
vakna af draumnum, lita þau
á hversdagsleg andlit og
hversdagslegan klæðnað
hvors annars. Þau ganga út í
rigninguna eða norðangarr-
ann í henni Reykjavík, og
hann fylgir henni heim að
litla, hversdagslega húsinu,
þar sem hún sefur á legubekk
í borðstofunni hjá pabba og
mömmu. Síðan röltir hann
sjálfur heim í kalt og óvist-
legt þakherbergið sitt. Er það
þá nema mannlegt þó þau,
hvort í sínu lagi, beri sitt hlut
skipti saman við sykursæta
sæluna í kvikmyndinni og
undriét vegna hvers þau ekki
einnig geti fengið að upplifa
slíka „hitasótt“?
En öll þessi ástar-froða
kvikmyndanna og dægurlag-
anna á ekkert skylt við ást.
Og sem betur fer er ekki allt
ungt fólk það skyni skropp-
ið, að það sjái það ekki.
Og þá komum yið aftur að
spurningunni miklu: Hvað er
ást?
Eg held, að svarið gæti ver-
ið eitthvað á þessa leið: Ást-
in er aðeins það, sem rið sjálf
gerum hana að, — í hvaða
umhverfi sem við lifum.
Ef við erum afbrýðissöm og
smásálarleg, verður ást okk-
ar eigingjörn og — gleði-
snauð. Ef við erum grunn-
hyggnar yfirborðsmanneskj-
ur, þá munum við alltaf for-
smá gullið fyrir fánýtt glingr-
ið. Ef við erum sjálfselsk og
höfum ekkert umburðarlyndi,
þá munum við fara á mis við
eitt mikilvægasta atriði ást-
arinnar, — gagnkvæma vin-
áttu og trúnaðartraust. Og
séum við heimsk, hugsunar-
laus og leiðinleg, þá verður
ást okkar eins leiðinleg og
við erum sjálf.
Allir elskendur hljóta að
verða fyrir vonbrigðum í ást
sinni, ef þeir aðeins vilja
njóta gleði hennar, en neita
að taka á sig þá ábyrgð, sem
henni fylgir. En ég held, að
jallir elskendur geti komizt að
verða til þess að. þær segja
ýmislegt, er þær aldrei
mundu sagt hafa , að öðrum
kosti og betur væri látið ó-
sagt.“
Þessi klausa gæti vel átt-
við sem aðvörun gegn sprútt-
inu nú á dögum!
raun um það sjálfir, hvað hin
sanna ást er, ef þeir líta þann
ig á, að þeim beri að helga
maka sínum líf sitt af ósér-
plægni og skilníngi, — og ef
þeir hafa valið sér réttan
maka til þess að byrja með.
Ekki ber að' ganga fram
hjá þeirri staðreynd, að eðli-
legur grundvöllur ástar karls
og konu er líkamleg þrá eftir
makanum. Sú þrá er öllum
dýrum með heitu blóði sam-
eiginleg. En við mennirnir er-
um gæddir hugsun og viti,
sem gert getur þessa þrá að
dásamlegri ást. Og það get-
um við gert með óeigingirni,
skilningi, virðingu og tryggð
í blíðu og stríðu.
Og slík ást þarfnast hvorki
pálmalunda Suðurhafseyja né
íburðarmikils orðaflaums
söguhetjanna til þess að
dafna.
Eg held, að hinni sönnu
ást mætti líkja við mikla,
lygna elfu. I henni speglast
jafnt heiður himinninn sem
þungbúin regnskýin. Stormur
misskilnings, erfiðleika og
orðasenna getur gert elfuna
úfna og ógnandi, en slíkt mun
aðeins verða um stundarsak-
ir.
Því að undir úfnu yfirborð-
inu flýtur þungur straumur
ástar-elfunnar óhaggaður um
aldur og ævi.
Mér er fullljóst, er ég nú þokka> s41arfrið og ákveðni.
les þetta yfir, að mér hefuri ÖRum konum> á aidrinum frá
Á því Plerrans ári 1700 sam
þykkti brezka þingið eítir-
farandi frumvarp:
„Allar þær konur, ekkjur
' eða jómffúr, á hvaða aldri og
í hvaða stétt eða- stöðu þjóð-
félagsins sem þær eru, sem
reyna, eftir að þessi laga-
grein hefur gengið í gikli, að
svíkja, tæla eða blekkja ein-
hvern af þegnum Hans Há-
tignar út í hjónaband með
því að nota ilmvötn, andlits-
f arða, andlitsduft, falskar
tennur, falskt hár, hárkollur,
lífstykki, háhælaða skó eða
mjaðmapúða, skulu -sæta
sömu refsingu og núgildandi
lög mæla fyrir um galdra og
álíka glæpi. Hjónabönd, sem
stofnað er til með ofangreind
um blekkingum skulu dæmd
ógild.“
Hvernig ætli okkur líkaði
slíkar lagagreinar núna á því
Herrans ári 1950?
Enn um ástina ....
Allar konur hafa rétt til
þess að álíta sig fallegar,
hversu ljótar og illa vaxnar
sem þær kunna að vera. Það
er þeirra erfðaréttur. Þær
þarfnast þeirrar sannfæring-
ar til þess að öðlast yndis-
ekki tekizt að svara spurn-
ingu S. J. í þessari stuttu
grein eins vel og ég hefði kos-
ið, enda skortir mig til þess
bæði hæfni og orð. En hafi
mér tekizt að gera honum
skiljanlega mína ófrumlegu
skoðun á þessu máli, þá er
víst tilganginum náð, því að
eitthvað þessu líkt hefði ég
líklega sagt, ef ég hefði ver-
ið með í rökræðum hans og
vina hans um ástina.
Öðru vísi inér áður brá . . .
Árið 1838 var gefin út í
Boston bók, sem hét „Unga
eiginkonan eða skyldur kon-
unnar í hjónabandinu“* — í
’henni eru ungar ltonur varað
ar við því að drekka kaffi eða
te, því að þessir eiturdrykkir
„gera konur lausmálgar,
kveikja ósæmilegan eld í aug-
um þeirra, vekja dýrslegar
hvatir, gera þær ósæmilega
hláturmildar og meinyrtar, og
átta ára til áttatíu ára, sem
langar til að vaxa að fegurð
og . yndisþokka, vil ég gefa
þetta ráð: Gleymið því, sem
spegillinn segir ykkur, en seg-
ið sjálfum ykkur tólf sinnum
á dag: „Eg er elskuð.“ Engin
kona, sem í sannleika trúir
því, að hún sé elskuð og virt
af annarri manneskju, getur
gengið klunnalega eða lifað
lífinu án yndisþokka,“ segir
Marie Dressler í ævisögu
sinm.
Clio.
Lesið
Mánudagsblaöid
Auglýsið í
Mánudagsblaðinu