Mánudagsblaðið - 24.04.1950, Side 8

Frægir menn um fimmtugt|MÍNUDAGSBlABi6
Sumir af mikilmennum heimsins
voru frægir um fimmtugt — aðrir
búnir að vera

Helicopter-vélar eru mjög til umræ'öu þessa dagana. —-
Hér er mynd af einni nýjustu gerö slíkra véla í Banda-
ríkjunum.
Moltke greifi
Þegar maður kemur yfir
fimmtugt verður maöur
miöaldra. Venjulega veröur
hann þá kyrrlátur og fyllist
kærleika til náungans.
Adolf Hitlar gat horft um
öxl á fimrotugsafmæli sínu
og skoðaö undraverðan
lífsferil. Hann byrjaði sem
húsamálari (oftast atvinnu-
laus) en að lokum varö
hann einvaldur í heimsveldi
sem hann sjálfur jók aö
mun. En hversu miklar
hörmungar kostuöu sigrar
hans mannkyniö?
Hvernig voru aðrir menn
sem áhrif höfðu á heiminn.
þegar þeir voru fimmtugir ?
Hverju höfðu þeir áorkaö i
hálfri öld?
Þessir voru enn
ekki frægir
Christopher Columbus;
hann var sáróánægöur meö
heiminn þegar hann var 50
ára. Enginn trúöi draum
hans um siglingu í vestur
til þess að komast til Ind-
lands. Þó Ferdinand og
Nakella Spánardrottning
heföu kostað fyrsta leiöang-
ur hans 1492, þá var þaö
ekki fyrr en 1498, aö hann
var 51 árs, að hann fór til
Ameríku. En enginn hvorki
hann né aörir, vissu þá aö
hann hafði fundiö nýtt meg-
inland. Hann dó 1506, þá 59
ára, án þess aö njóta þess
auðs og vegsemda, sem fund
ur hans skapaði.
Louis Pasteur
Þegar Pasteur var fimm-
tugur haföi hann verið
skólakennari, prófessor í vís
indum og meðlimur franska
vísindafélagsins. Hann
haföi enn ekki kynnt heim-
inum hinar frægu lækninga
uppfinningar sínar eins og
t. d. antirabies-serumið.
Foch marskálkur var um
fimmtugt, óþekktur liðsfor-
ingi í franska hernum.
Hann gekk í herinn til aö
berjast í fransk-prússneska
stríðinu 1870, en varð of
seinn að komast aö víglín-
unum. Hann var þá ekki
frægur hermaöur. Þaö var
ekki fyrr en hann varð 63
ára að nafn hans varö
heimsfrægt.
Þessir voru nokk-
uð frægir
Julius Caesar var vin-
sæll hershöfðingi um fimm
tugs aldur. Hann var sigui-
vegari 1 Galliu og land-
stjóri Spánar. Hann var
upphafsmaöur fyrsta þrí-
stjórnarveldisins með Crass-
usi og Pompeyusi.
Hann hafði ekki enn sett
öldungadeildinni úrslita-
kostina, ekki farið yfir
Rukion og farið hergöng-
una til Rómaborgar. Hann
hafði ekki steypt Ptolemeusi
af stóli, krýnt Cleopötru.
unniö Egyptaland eöa orðiö
einvaldsherra. Hann var
myrtur 44 f. k. 44 ára gam-
all. \
Móhameð vann aö hug-
sjón sinni: aö fá alla Araba
til aö já-ta eina trú. Hanr.
var Kamel-hiröir í æsku, en
giftist ríkri ekkju frá Mekka
og þar vann hann aö hug-
sjón sinn leynilega í meira
en 3 ár. Arabar voru þá um
þaö bil aö aöhyllast nýju
trúna hans.
Hann haföi enn ekki náð
hátindi valda sinna, né unn
iö Mekka, . Egyptaland,
Grikkland og Persíu.
Benjamin Disraeli var
um fimmtugt þingmaöur
íhaldsflokksins og leiötogi
flokksins og fjármálaráð-
herra.
Hann var ekki oröinn for-
sætisráöherra né heldu':
haföi hann þá náö undir
Bretaveldi meirihlutanum
af hlutabréfunum í Súez
skuröinum og gert þá ein-
valda þar.
Þessir voru þegar
frægir
Vilhjálmur ósigrandi barö-
ist við Filipus I. Frakkakon-
ung um fimmtugt, sem
krafðist réttar yfir hertoga-
dæminu Normandy. Hann
var launsonur Roberts her-
toga Normandys og sveita-
stúlku frá Falaise. Áriö 1066
þegar hann var 39 ára geröi
hann innrás í England og
sigraði Harald konung við
Hastings og varö konungur
Englands.
Lúðvík 14., barðist þegar
hann var fimmtugur við
Rómverska heimsveldið',
Spán, Holland og England.
Hann varð konungur Frakk
lands 5 ára aö aldri. Hann
réðst inn í Flandur þegar
hann var 29 ára og vann
hverja borg þar.
Hann haföi ekki enn tekið
þátt í valdastríöinu á Spáni
né látið Nýfundnaland í
hendur Bretum.
Friðrik mikli. Um fimm-
tugt hafði hann skapað nýtt
Prússland, lagt undir sig
Schlesíu, sigrað Frakka.
Hann hafði ekki enn aukiö
ríki sitt aö 1/3 né limaö
sundur Pólland og lagt und
ir sig gervallt Pommern.
Þessar tvær styrjaldir
geröu prússneska herinn aö
sterkasta herafla veraldar.
Hann dó 74 ára.
Napoleon. Þegar hann var
50 ára var hann hægt og
hægt að visna upp á eyj-
unni St. Helenu.
Hann var aðeins 46 áva
þegar Wellington, sem var
jafngamall, lauk lífsferli
hans í bardaganum viö
Waterloo. Á þessum 4 ár-
um hafði hann elzt um 20
ár. Var þetta sami maöur-
sem varö liðsforingi 16 ára,
fylkisstjóri 26 ára og neyddi
Breta til þess aö gefast upp
viö Toulon? Sá sami, sem
gaf Frökkum Belgíu og
landamæri sem náðu að
Rínarfljóti, þegar hann var
28 ára. 36 ára var hann
keisari Frakklands og kon-
ungur Ítalíu. Hann sigraöi
viö Austerlitz, þegar harm
var 37 ára, hertók Berlín og
reisti konungsríkiö Vest-
falen.
Thomas Edison hafði,
þegar hann var 50 ára, gert
alheim undrandi með upp-
finningum sínum (síman-
um, gramofóninum, raf-
magnsljósinu o. s. frv.).
Þegar hann var 34 ára, á
því eina ári, seldi hann pat-
ent af hvorki meira né
minna en 104 uppfinning-
um.
í æsku hafði hann verið
blaösöludrengur, skóburst-
ari, j árnbrautarstarfsmaö-
prentari — en svo varð
hann á unga aldri einn af
mestu mönnum vísindanna.
Nikolai Lenin var fimm-
tíu ára 1920 og einvaldi
kommúnista í Rússlandi.
Hann var sonur lágsetts
stjórnarstarfsmanns. Bróðir
hans var dæmdur til dauða
fyrir samsæri gegn keisai-
anum. Sjálfur var Lenín
dæmdur í 3 ár til Síberíu.
Eftir aö hafa stjórnaö upp-
reisninni frá Genf, Finn-
landi og París, snéri hann
aftur til Rússlands 1917
meö samþykki þýzku stjórn
arinnar. Hann skipulagði
Pétursborgarbyltinguna og
felldi Kerenskystjórnina frá
völdum og stofnaöi einræöi
alþýðunnar sem þjóönýtíi
landið, eignirnar og fram-
leiðslutækin.
Benito Mussolini haföi
þegar hann var 50 ára, ver-
iö liöhlaupi úr ítalska hern-
um, áróðursmaður sósíal-
ista, ritst.jóri og höfundur
fasistahreyfingarinnar.
Hann hafði skipulagt
gönguna til Rómaborgar
orðiö einræðisherra Ítalíu
1922 þá 40 ára.
Hann hafði ekki kynnzt
Hitler, sem þá var rétt að
birtast 1 stjórnmálaheimin-
um og II Duce, haföi þá
ekki ekki enn hugsað um
Rom-Berlín-öxulinn. Ef t;l
vill dreymdi hann þá um
sigur í Abysseníu.
Framhald af 4. síöu.
mjög bilaÖur að heilsu. Bréf hans
til ættingja sinna um ástand og
atburði í Tyrklandi á árunum
1 835—1 839 voru gefin út í bók-
arformi og álitin klassískt rit.
Þegar Molke kom heim kynnt
ist hann Marri Bururton dóttur
ensks ekkjumanns, sem hafði
kvongast systur Molkes.
Molke kvongaðist Marry.
A brúðkaupsdegi sínum var
Molke gerður majór. Hann hclt
áfram að gefa út bækur um ferða
lög sín í Austur-Evrópu, bjó til
fjölda af nýjum kortum yfir
Constantinopel, Dardanellasund
og Litlu-Asíu. 1 845 kom út bók
eftir hann um rússnesk-tyrkneska
stríðið í ETtópu 1828—1839, og
er sú bók talin hreinasta meist-
araverk um bernaðargagnrýni.
I tíu ár var Molke herforingja-
ráðsformaður ýmissa deilda, og
1857 var hann gerður formaður
þýzka herforingjaráðsins í Ber-
lín.
Uppdráttum Molkes var fylgt
í ófriðnum við Austurríkismenn.
1866. Tveim herjum var stefnt
móti Prússum, austurrísk-sax-
neska hernum, sem í var 270000
manns og norður og suður þýzka
hernum, 120000 manns. Prúss-
neski herinn var 60000 minni en
þessir herir. En með herkænsku
Molkes unnu þó Prússar mikinn
sigur.
Eftir friðinn veitti prússneska
þingið Molke 30000 pund og
fyrir það keypti hann Creisau
nálægt Schweidnitz í Slésíu. Ár-
ið eftir gaf .Molke út bók um
styrjöldina milli Austurnkis-
manna og Prússa.
Árið 1868, 24. des. dó kona
Molkes.
Næsta ár kom svo stríðið við
Frakka. Mörgum árum áður
hafði Molke gert teikningar og
áætlanir um það stríð. Og þegar
herinn var kallaður saman var
teikningum hans f)'lgt í öllu.
Hann var gerður foringi herfor-
ingjaráðsins á höfuðstöðvunum
meðan stríðið stóð, og var það
konungurinn, sem það gerði.
Eftir sjö mánuði var því stríði
lokið með stórsigri Prússa.
í október 1870 var Molke
gerður greifi, en vopnahlé var
samið 28. jan. 1871.
Molke varð marskálkur í júní
1871.
1 nokkur ár eftir ófriðiinn hafði
Molke umsjón með útgáfu sögu
þessa ófriðar, er herforingjaráðið
samdi. Hún kom út á árunum
1874—1881.
Molke varð þingmaður 1871
og dó 24. apríl 1891. Hann var
jarðaður við hlið konu sinnar í
Creisau.
(Moitke hefur í greininni
allsstaðar misritazt Molke)
C l I 0
Framhald af 5. síðu.
hér ekki með rétt mál, þá ætti
hann að gera sér ferð þarna inn-
eftir og sjá með sínum eigin aug-
um.
Til samanburðar við sóðaskap-
inn á Skúlagötu má benda á
snyrtilega umgengni íbúa bæjar-
húsanna við Hringbraut. Þau
hús voru byggð á undan Skúla-
götuhúsunum, og þau, eru enn
cins 02 ný.
CLIO