Mánudagsblaðið - 08.05.1950, Blaðsíða 2
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Fimmtudagur 4. apríl 1950.
Á bak við tjöldin
Leiksviðsstjóri Þjóðleikkússins, Yngvi Thor-
v'- x v
kelsson. vinnur stórmerkt starf
Fæst ykkar, sem komið hafa
5 Þjóðleikhúsið, hafið komið
á bak við sviðið og kynnzt
imanninum, sem minnst er get
ið í blöðunum, en þó á mestan
þátt í þvi ágæta verki, sem
leiksviðsmenn, málarar, ljósa-
meistari og allir þeir, sem
starfa bak við leiktjaldið,
hafa unnið. En bak við sviðið
lcannast allir við hógværa
jmanninn í hvita sloppnum,
sem þar hefur einræðis- og úr
slitavald. Og allir, sem þar
starfa, leikstjórar, leikendur
og aðrir, Ijúka upp einum
anunni um ágæti og mann-
lcosti þessa manns, og vilja
sitja og standa eins og hann
smælir fyrir. Sá, sem um er
ritað, er Yngvi Thorkelsson,
leiksviðsstjóri.
Það má telja mikla heppni,
að Þjóðleikhúsinu auðnaðist
að fá Yngva til þess að starfa
að tjaldabaki. Hann er án efa,
og að öllum ólöstuðum, lang-
imenntaðasti og fremsti leik-
húsmaðurinn, sem við íslend-
ingar eigum. Án hans má efa,
að opnun Þjóðleikhússins
hefði tekizt eins vel og raun
er á orðin.
Yngvi er maður liðlega hálf
fimmtugur, en líf hans hefur
nær óslitið verið við leikhús-
ið, allt frá því er hann var
■drengur í Vestmannaeyjum,
þar sem faðir hans og syst-
ikini fengust við leiknám, og
þar til nú, er hann eftir 25
ára dvöl í Bandaríkjunum, er
orðinn leiksviðsstjóri Þjóð-
leikhússins okkar. Árið 1924
fór Yngvi, þá um tvítugt, til
Bandaríkjanna, til þess að
stunda nám sitt. Ætlunin var
að dvelja þar 2—3 ár og koma
heim að því búnu og starfa
þá við Þjóðleikhúsið, sem þá
var á döfinni að byggja. —
Bvöl Yngva vestra varð í stað
þess aldarf jórðungur, en allan
þann tíma vann hann að því
.að fullkomna sig í öllu því, er
;viðvíkur hinu margþætta
starfi að tjaldabaki. Byrjun-
in var erfið, Yngvi félaus, en
ekki skorti áhugann, dugnað-
inn og þolinmæðina, sem ein-
ikennir þennan mikla starfs-
mann. Erfiðleikunmn var vís-
.að á bug og yfirstignir. Fram-
an af lagði hann stimd á leik-
list og vann við leiksviðsstörf,
jafnframt því sem hann naut
tilsagnar í framsagnarlist
þjá íslenzkri konu, Maríu
Fredericks, sem búsett er í
Héfur unnií með frægustu leikhússmönnum vestanhafs
— kominn heim eftir atdarfjórðungs dvöl í U.S.A.
Seattle í Washington-fylki og
stundar enn kennslu. Vegna
hæfni sinnar fékk hann árið
1930 styrk hjá skóla í Seattle,
sem heitir The Cornish Scool
of Art, og eru þar kenndar
ýmsar listgreinar og skólinn
þá albezti leikskóli Vestan-
hafs. Fékk hann styrk úr
þeim skóla í þrjú ár, eða þar
til hann lauk námi þar með 1.
einkunn. Sama árið, sem hann
hóf námið, réðust nokkrir Is-
lendingar í það, að leika ís-
lenzkt leikrit og fengu nem-
endur skólans sér til aðstoð-
ar. Frú Jakobína Johnson
sneri þá Nýársnóttinni á
ensku, og léku nemendur það
í leikhúsi þar í borginni. —
Fulltrúum Norðurlanda í borg
inni var boðið, auk prófessora
við skólann, og Islendingar bú
settir þar sóttu leikhúsið. —
Leikurinn þótti takast með af-
brigðum vel, og hlaut lofsam-
lega dóma. Auk þessa leik-
rits voru nokkur önnur tekin
in til meðferðar, t. d. Apa-
kötturinn, Tengdapabbi,
Tengdamamma o. fl.
Síðan hefur Yngvi starfað
við ýmis leikhús, bæði á Vest-
urströndinni og í New York
City, þar sem hann vann um
áraskeið á Broadway, sem er
með frægustu leikhúsgötum
veraldarinnar. Kynntist hann
þar og vann með frægustu
mönnum í ýmsum greinum
leikhússtarfa, bæði leikend-
um, leikstjórum og leiksviðs-
stjórum.
I Seattle starfaði hann með
al annars með B. Iden Pane,
leikstjóranum fræga og rit-
'höfundinum.
Yngvi kom fyrst á leiksvið
árið 1927, en þá lék hann hlut
verk Gyðingsins í „Ókunni
maðurinn.“ Síðan hefur hann
leikið óteljandi hlutverk í
ýmsum stykkjum, bæði smá
og stór. Eg fékk af tilviljun
að líta í möppu þá, þar sem
-Yngvi hefur safnað saman
ummælum blaða um störf sín,
og sanna .þau bezt hæfni hans
í öllu.því, sem að leiktjöldum
og leik • lýtur. Leikdómarar
bera þar mikið lof á leikhæfi-
leika hans, uppsetningu ein-
stakra leikja, tæknilegar ráð-
leggingar hans í ýmsum leik-
ritum, Ijós, búninga, smekk-
lega hluti, sem hann hefur
búið til á leiksviðum. Á löng-
um starfsferli hefur Yngvi
fullnumað sig í öllu því, sem
þarf að kunna -til þess að
stjórna hinu mikla starfi, sem
hann nú stjómar.
I New York vann Yngvi
með ágætustu mönnum, sem
völ er á. Má þar á meðal nefna
Alexander Koriansky, sem er
frá Moskva Art Theatre, en
nú er á Broadway, eftir að
kommúnistar gerðu hann út-
lægan, og hinni heimsfrægu
leikkonu, Vera Saloviova, sem
einnig er útlagi kommúnista.
Einnig starfaði hann með
Morris Brown og frú hans, en
þau eru kölluð foreldrar
Community Theater of Amer-
ica og hinum fræga Jean Mer-
cier, sem nú er viðurkenndur
með meztu leikhúsmönnum
veraldar. Á Broadway vann
hann einnig með John
O’Shougnessy, leikstjóranum,
sem var nefndur bezti leik-
stjóri á Broadway 1948. Þar
vann hann og með Ethel Bar-
rymore og Söndergaard-systr
unum, sem við þekkjum vel
úr kvikmyndum.
Um þriggja ára skeið vann
Yngvi með Paper Mill Play-
house, sem nýtur geysiálits.
Leikhús þetta fer aðallega
með óperettur og létta. músik-
leiki, og starfaði Yngvi þar
með það fyrir augum að kynn
ast sérstaklega meðferð á
slíkum stykkjum.
Hér í blaðinu verður ekki
hægt að gera hinum marg-
þættu störfum Yngva við leik
hús fullnægjandi skil. Til þess
er kunnátta undirritaðs á
þeim málum of takmörkuð.
Eg spurði Yngva um starf
hans hér og hvernig honum
líkaði hið nýja Þjóðleikhús.
Starfið hér hefur í senn ver
ið erfitt og ánægjuríkt. Við
höfiun öll, sem hér vinnum
við sviðið, orðið að leggja tals
vert á okkur siðustu 3—4 mán-
uði. Eg hef ekki einungis ver-
ið leiksviðsstjóri, heldur eins
konar tekniskur ráðunautur,
því að margir samstarfs-
manna minna hafa verið ó-
vanir slíku sviði sem þessu,
eins og eðlilegt er. En sam-
starfið við þá hefur verið
prýðilegt, bæði við leikstjóra,
málara, sviðsmenn og alla þá,
sem hér starfa. Nú er svo
komið, að allir hér eru farnir
að kynnast störfum sínum
svo vel, að það er eiginlega
vélrænt. Enda er nauðsynlegt
að svo sé, því að verkið þarf,
ef vel á að fara, að vera í senn
fljótt unnið og nákvæmt. —
Helmingurinn af námi leik-
sviðsstjóra er raunverulega
byggingarfr. (architecture).
Áður en nokkuð svið er smið-
að, þá er nauðsynlegt að
reikna út stærð sviðsins í
hvert skipti, húsgögnin, ef um
innisvið er að ræða, hreyfing-
ar leikenda, Ijósaútbúnaðinn,
og síðan búa til lítil módel af
sviðinu o. s. frv.
Eg fékk að vera viðstaddur
eina kvöldstund bak við tjöld-
in, þegar Islandsklukkan var
sýnd. Sviðið var fjórskipt,
Bessastaðir, Þingvellir, bað-
stofan að Rein og Árnasafn.
Meðan leikendur á einu svið-
inu kláruðu hlutverk sín, tóku
leikendur á næsta sviði sér
stöðu. Að fyrra sviðinu loknu
var næsta sviði snúið að saln-
um og svo koll af kolli. Við
stjórnborðið stóð leiksviðs-
stjóri og skipaði fyrir í stutt-
um setningum — hljómsveit-
in byrjaði að leika, salardyr-
unum var lokað og tjaldið
dregið frá. Ekkert atriði fer
fram hjá leiksviðsstjóra, —
hér er hann einvaldur, starfi
leikstjóra er raunverulega
lokið, eftir að tjaldið fer frá,
en öll ábyrgð hvílir nú í hönd-
um leiksviðsstjórans. Hann er
í stöðugu sambandi við leik-
endur, ljósameistara og sviðs-
menn. Liprar hendur taka nið
ur notuð leikt jöld og setja upp
ný í staðinn, en aðstoðarmað-
ur leiksviðsstjóra, Finnur
Kristinsson, gengur úr
skugga um, að allir hlutir séu
á sínum stað.
Sviðið breytist í sífellu —
í þessu stykki er hvorki meira
né minna en um 23 svið, auk
þess sem fimm atriði eru leik-
in fyrir framan tjaldið. Sviðs-
menn vinna fljótt og vel að
skiptingum, vitandi, að löng
bið milli þátta og atriða hleyp
ir illum kurr í áhorfendur. —
Að lokinni sýningu er hver
hlutur settur á vissan stað
til þess að vera til, þegar næst
er sýnt.
Það er Þjóðleikhúsinu og
leikmálum þjóðarinnar í heild
mikill fengur að fá slíkan
mann sem Yngva Thorkelsson
í sína þjónustu. Þekking hans
á öllu því, sem lýtur að leik-
húsmálum er f jölbreytt og ó-
endanleg, og maðurinn sjálf-
ur er fullur ódrepandi elju og
á huga á því að sem beztum
áraligri verði náð. Það er leik
stjórum og leikendum ómet-
Framhald á 8. síðu.
MÁNUDAGSBL A ÐIÐ
fæst á eftirtöldum stöðum úti á landi:
Akureyri: Verzlun Axels Kristjánssonar, Bókabúð
Pálma H. Jónssonar.
Akranes: Andrés Nielsson, bókaverzlun.
Keflavflc: Verzlun Heiga S. Jónssonar.
Hafnarfirði: Verzlun Jóns Matthíesen.
Selfossi: S. Ó. Ólafsson & Co.
Hveragerði: Verzlunin Reykjafoss.
Vestmannaeyjum: Verzlun Bjöms Guðmundssonar.
IsafirðL Jónas Tómasson, bóksali.
Siglufirði: Hannes Jónsson, bókaverzlun.
Auk þes er blaðið selt í helztu bókabúðum
Reykjavíkur — greiðasölustöðum og öðrum blað-
sölustöðum.