Mánudagsblaðið - 08.05.1950, Blaðsíða 8

rmr
Framhald af 4. síðu.
komulagið í vögnunum er al-
gerlega óþolandi. Hér gætu
strætisvagnabílstjórarnir
kippt miklu í lag, ef þeir
vildu eða þyrðu. Annars er
það fjarri mér að fara að
gagnrýna þessa bílstjóra al-
mennt. Þetta eru yfirleitt
prúðir og kurteisir menn, en
þeir eru bara alltof meinlaus-
ir og afskiptalitlir. Á f jölförn-
um leiðum er það líka alger
ofætlun einum manni að aka
bílnum, innheimta fargjöld og
liafa einnig fullkomið eftirlit
með því, sem fram fer í vagn-
inum. I rauninni ættu að vera
tveir menn í hverjum vagni,
eins og tíðkast erlndis og
einnig hefur verið tekið upp
hér á Hafnarfjarðarleiðinni.
Annar á að hugsa um það
eitt að stjóma vagninum, en
hinn á að innheimta fargjöld-
in og halda uppi röð og reglu
í vagninum. Eitt af því, sem
Að tjalda baki
Framhald af 2. síðu.
anlegt öryggi að vita, að með
þeim starfar slíkur maður
sem Yngvi er, og það er unn-
endum leiklistarmála ótvíræð
sönnun þess, að að þessari list
vinna nú sérfræðingar á
'hverju sviði, sem sameigin-
lega starfa að því að iyfta
leiklistinni á enn hærra svið
um ókomin ár.
Eg hafði ætlað að hafa
þetta greinarkorn í samtals-
formi, en ég sá brátt, að spurn
ingar mínar voru of fátækleg-
ar til þess að gera þessu máli
nokkur skil. Það var miklu
ákjósanlegra að ræða við
Yngva um leiksviðið og starf
hans almennt, og skrifa upp
það helzta í samtali okkar. —
I skrifstofu 'hans, sem er í-
burðarlaus eins og skrifstof-
ur starfsmanna, og þar sem
hann hefur oft sofið síðustu
nætur og stundum ekki nema
klukkutíma á sólarhring
vegna anna, voru margir
blómvendir frá aðdáendum. —
Spurði ég hann eins og ósjálf-
rátt:
„Ertu giftur • maður,
Yngvi?“
„Giftur ?“ segir hann og
brosir; sennilega af því, hve
kindarlegur ég er eftir að
hafa gloprað svona persónu-
legri spurningu út úr mér. —
„Ja, það má kannske segja
það. Giftur — leikhúsinu, það
er líf mitt, starf, trú og fram-
tíð.“
Eg held, að þetta hreina
svar lýsi manninum betur en
nokkuð það, sem ég get ritað.
Þetta er svar hins hámennt-
aða og hárfína leikhúsmanns.
A. B.
alveg er óþolandi cr það, hve
mjög er troðið í vagnana. Á
öllum fjölfarnari leiðunum er
þetta hrein plága. Látum
vera, að allmargir menn séu
látifir standa, þegar sæti eru
orðin fullskipuð, en hitt nær
engri átt að troða 30 manns
eða fleirum í hið örmjóa bil
milli sætanna, en þetta er al-
gengt. Þeir, sem standa í
miðri þvögunni, eru kreistir
og kramdir, svo að þeir ná
varla andanum, enda er ó-
daunninn í slíkri þvögu oft-
ast svo megn, að engin orð ná
yfir það .Ef menn eru í sæmi
legum fötum, eiga þeir á
hættu ,að þau bögglist öll og
jafnvel rifni og Stórskemmist.
Þegar fólk þarf svo að fara
út, kostar það hinn mesta
troðning og hrindingar, svo
að stundum hljótast illindi af
því. Allir sjá líka hve ægileg
slys geta hlotizt af því ef
strætisvagn, svona troð-
fullur af fólki, ylti um
koll. — Það ætti að vera föst
regla, að ekki mætti hafa
nema 12—15 stæði í strætis-
vögnunum.
Þá er rétt að minnast á þá
grillu, sem Islendingar eru
alteknir af, að það sé sjálf-
sögð skylda karlmanna að
standa undir öllum kringum-
stæðum upp fyrir kvenfólki í
strætisvögnum. Við höfum
fært þetta út í hlægilegar öfg-
ar. 15—16 ára. stelpuhnokk-
ar ætlast til, að sjötugir karl-
menn eða eldri standi upp fyr-
ir þeim og firtast og set ja upp
mesta fýlusvip, ef það er ekki
gert. Þetta tíðkast hvergi í
heiminum nema hér. Erlend-
is standa ungir og miðaldra
karlmenn að jafnaði upp fyr-
ir rosknu kvenfólki og kon-
um með börn og reyndar oft
engu síður fyrir öldruðum
karlmönnum. Víða í Ameríku
tíðkast það alls ekki, að karl-
menn standi upp fyrir kven-
fólki í vögnum. Þessi öfga-
kennda stimamýkt Islendinga
við kvenþjóðina á þessu sviði
er ekki annað en hlægileg vit-
leysa, sem er því skringilegri,
þar sem Islndingar eru ann-
ars einhver ókurteisasta þjóð
í heimi.
Það má reyndar segja, að
þetta sé saklaust, þó að það
sé ósköp asnalegt. Margt
verra skeður í strætisvögnun-
um. Fjöldi af börnum þessa
bæjar virðist líta á strætis-
vagnana sem einskonar leik-
velli. Strákar og stelpur á
aldrinum 8—14 ára þyrpast
oft hópum saman inn í stræt-
isvagnana, þó að þau virðist
ekkert erindi eiga þangað, og
mér er ekki grunlaust um, að
þau láti stundum hjá líða að
greiða fargjaldið. Síðan byrja
þau á ýmsum leikjum í vögn-
unum, t .d. boltaleik. Boltan-
um er 'hent eftir vagninum
endilöngum, og kemur hann
stundum í höfuð eða augu
meðfarþeganna. Æskulýður-
inn svarar oftast skætingi ef
að þessu er fundið. Fyrir
kemur það, að strætisvagna-
bílstjórar hasta á þessa
krakka, en oftast láta þeir þá
alveg afskiptalausa. Stundum
fara strákahópar í hörkuáf log
inni í bílunum, svo að öðrum
farþegum liggur við falli eða
meiðslum. Drukknir menn
sjálst iðulega í strætisvögn-
unum, en í öðrum löndjim er
það ströng regla að neita
þeim um far. Eiga þeir erfitt
með að sjá meðfarþega sína í
friði og eru oft hinir hvimleið-
ustu. Sumir þeirra vilja endi-
lega heilsa öllum í vagninum
með handabanda. Þá er það
enganveginn ótítt, að drukkn-
ir menn gangi á röðina í vagn-
inum og biðji hvern farþeg-
anna um eina eða tíu krónur.
Láta þá margir eitthvað af
hendi rakna til að losna við
þennan ófögnuð. Eitt sinn sá
ég, að drukknum manni varð
svo gott til f jár í strætisvagni,
að hann mun hafa getað
keypt sér svartadauðaflösku
fyrir samskotaféð, þegar
hann fór út. Afskipti bílstjór-
anna af þessu eru oftast lítil
eða engin, enda er þeim nokk-
ur vorkunn, þar sem þeir eiga
erfitt með að sjá, hvað fram
fer aftur í vagninum. En auð-
vitað ættu þeir aldrei að
hleypa upp í vagninn mönn-
um, sem vín sést á.
Það er lágmarkskrafa al-
mennings í Reykjavík, að
fengnir verði til landsins
strætisvagnar, sem eru nokk-
urn veginn boðlegir siðuðu
fólki. 1 öðru lagi, að farið
verði nákvæmlega eftir áætl-
un, og að ferðir verði aldrei
látnar falla niður án nokk-
urra aðvarana. I þriðja lagi,
að ekki sé troðið svo í vagn-
ana, að fólki hætti við meið-
ingum. Og að lokum er það
sjálfsögð krafa, að skikkan-
legir borgarar geti fengið að
vera nokkunr veginn í friði í
vögnunum fyrir krakkaskríl
og fylliröftum. Ef ekki er
hægt að framkvæma það á
annan hátt, er sjálfsagt að
hafa tvo menn í hverjum
vagni, jafnvel þótt það hafi
dálítinn aukakostnað í för
með sér.
Almenningur í Reykjavík
getur komið þessum kröfum
fram, ef hann stendur einhuga
um þær. Hvernig væri, ef við
tækjum okkur nú einu sinni
til og hættum að láta bjóða
okkur allt og færum fram á
að vera meðhöndlaðir sem
hvítir menn, en ekki eins og
Eskimóar eða halanegrar?
AJAX.
Kilpur^Arnorsson
Framhald af 7. síðu. ,
jafnvel í 2—3 liði og enginn
neitar því nú á dögum að
Guttormur J. Guttormsson
skáld sé íslendingur, þótt
hann sé fæddur í Kanada.
Hvar mörkin eru á milli þess
að vera íslendingur og ekki
íslendingur, liggur í öðru en
staðfestu manna innanlands
eða utan, og hafa verið
danskir íslendingar á íslandi
langan tíma og eins gætu
verið íslenzkir íslendingar í
Noregi. Gamli sáttmáli verð-
ur að gilda, sem mat á ís-
lendingi í hirðstjórnarstöðu
fram yfir allar getgátur um
ætt og uppruna þeirra.
Þó þarf í þessu efni ekki
neitt að teygja sig í þessa
átt, því Flateyjarannáll
hefði getið um norskan upp-
runa eða norskt uppeldi Bót-
ólfs el' um hefði verið að
ræða, og annálsbrotið hefur
enginn markað, sem segir
Bótólf norrænan. Ein slík
heimild getur verið samskon
ar og þegar prófessor nú á
dögum lýsir því yfir að bók
sem kom út um líkt leyti
hafi ekki verið skrifuð, og í
áheyrn alþjóðar. Geta þeir
sízt tekið ábyrgð á heimild-
um, sem ekki geta verið
heimildamenn sjálfir. Þýðir
og ekkert að segja þeim sem
þekkja baráttusögu íslend-
inga við Noregskonung, og
einkum fyrir og eftir alda-
mótin 1300, að þeir taki við
norskum hirðstjóra árið 1341
með hinum mesta veg, þar
sem líka var breytt því sem
fyrr var að klerkavaldið
þurfti nú í engu þeirra við
í Staðamálum, og þeir höfðu
engan stuðning í því á ís-
landi.
Öllu hinu sama máli gegn-
ir um Smið Andrésson. nema
þar rem telja má örugga
heimild fyrir íslenzkum upp
runa hans, en það er þing-
sóknin í Spjaldhaga 1372, þar
seru Sunnlendingar sækja
bótamál á hendur Eyfirðing-
um um Smiðsvíg. Það þarf
hvorutveggja vont hjarta og
lélegt höfuð til þess að lát-
ast ekki skilja það að hér
voru íslendingar að krefjast
bóta fyrir einn af þeim en
ekki norskan mann, og væri
gott ef íyrirlesarinn kvnni
að nefi a dæmi um það að
íslenzkir menn hefðu rekið
bótamát um útlendinga 4
þessum tíma og hvar aðild
beirra í slíkum málarekstri
•-æri að finna og rövla þetta
ekki aðrir en gamalærir
kerlingavættis dómendur.

vikrti) rndirfí|lj
Ásfir og morð
í Gamla Bíé
Gamla Bíó sýnir um þessar
mundir „Nóttin langa“. —
Mynd þessi er sérltennilegur
reyfari, sem vafalaust mun
verða sóttur. Myndin byrjar
á því, að við heyrum skot, og
síðan sjáum við einhverja þá
hressilegustu skothríð, sem
enn hefur verið filmuð utan
stiáðsmynda. Allir eru að
reyna að skjóta Joe (Henry
Fonda), en Joe situr bara og
hugsar um liðna ævi, meðan
„dólgar dýflissu“ skjóta fá-
tæklegu herbergiskytruna
hans nálega í rúst.
Auk þess, sem mynd þessi
er sæmilega spennandi og á
köflum mjög vel gerð, þá eru
í henni margir ágætir leikar-
ar, sem við þekkjum. Fremst-
an ber að telja Vincent Price
(Maximilian ,,töframann“),
sem að vanda leikur ágætlega
í óvenjulegu hlutverki. Ann
Dvorak (Charlene) er einnig
mjög góð í hlutverki sínu,
sem, þótt ekki sé merkilegt,
krefst þó þeirra eiginleika,
sem má kalla líkamlega. —-
Mesta undrun vekur ný leik-
kona Barbara Bel Geddes
(hún heitir þetta), sem leikur
Jo Ann. Hún er ekki standard
Hollywood-beauty, en látlaus
og hrífandi leikur hennar á
köflum sýniir, að hér er leik-
kona á ferð. Henry Fonda
(Joe) kemst að þessu sinni
upp úr þeim venjulega dauf-
drumb, sem hann hefur til-
einkað sér í flestum myndum,
og er þetta velkomin breyt-
ing.
Efni myndarinnar er sér-
kennilegt, þó engan vegin
djúpt, og mun ef að vanda læt-
ur, fálla vel í smekk almenn-
ings. Leikstjórinn notar nokk
ur þvæld Hollywood-brögð í
myndinni til frekari á’hrifa,
og það er að sjá eins og bíó-
gestir falli alltaf fyrir þeim.
Við hliðina á mér sat hrif-
næm stúlka og grét. Það var
ósköp kjánalegt. Annars má
vel sjá þessa mynd.
A. B.