Mánudagsblaðið - 15.05.1950, Page 1

20. tölublað.
Mánudagur 15. maí 1950.
ÞÝZKA
í fyrravor var það til
ráðs tekið að ráða þýzkt
verkafólk til landþúnaðar-
starfa hér á landi. Var því
foorið við, að ógerningur
væri að fá nóg af innlendu
vinnufólki til starfa í sveit-
um, og væri hér verið að
bæta úr brýnni þörf. Það
er að vísu satt, að kaup-
staðafólk hefur að undan-
förnu verið fremur tregt
til að fara í kaupavinnu í
sveit, þegar atvinna hefur
- verið nóg yið sjávarsíðuna.
Á hinn bóginn hefur eftir-
spurn eftir kaupafólki og
þörf bænda á því sviði
minnkað stórkostlega, síð-
an nýtízku landbúnaðarvél-
ar komu á næstum því
hvem sveitabæ. Auk þess
var fyrirsjáanlegt, að nóg
mundi fást af innlendu
kaupafólki, ef eitthvað
harðnaði í ári og atvinnu-
leysi yrði I kaupstöðum. —
Mér er sagt, að nú í sumar
muni fleira kaupstaðafólk
bjóða sig fram til sveita-
vinnu en bændur vilja taka
við. Þess vegna var það í
mesta máta misráðið að
fara að flytja mörg hundr-
uð af erlendu verkafólki til
landsins. Þetta fólk verður
til þess að auka verulega
á atvinnuleysið, sem nú
virðist vera að skella á, og
er sannarlega full von, að
íslenzku verkafólki l>yki
þetta blóðugt. Ofan á þetta
bætist svo það, að þýzka
vcrkafólkið hefur yfirleitt
reynzt miklu verr en von-
ir stóðu til.
Menn vissu, að Þjóðverj-
ar eru að jafnaði góðir
verkmenn og duglegir, og
vonuðu, að svo yrði einnig
um þetta fólk. Þetta liefur
brugðizt að verulegu leyti.
Þýzka verkafólkið liér á
landi er flest fjarri því að
vera eins duglegt og trútt
til verka og Þjóðverjar eru
venjulega heima fyrir, þótt
auðvitað séu ýmsar undan-
tekningar frá þe*ssu. Lík-
lega stafar þetta að veru-
♦
legu leyti af því, að þetta
fólk hefur ekki verið af
betri endanum. Þótt at-
fri
VERKAFOLKIÐ
vinnuleysi sé talsvert í
Þýzkalandi, má gera ráð
fyrir, að allílest af liinu
duglegra og færara verka-
fólki þar hafi atvinnu. Það
er því sennilegt, að það
fólk, sem gaf kost á sér til
íslandsfarar, hafi að tals-
verðu leyti verið ruslara-
lýður, sem ekki átti sér
margs úrkosti heima fyrir.
Þjóðverjar, sem ráðnir
vom til landbúnaðarstarfa
hér á landi, voru á f jórða
hundrað. Þeir voru látnir
undirrita samninga um
það, að þeir skyldu dvelj-
ast um tveggja ára skeið
við landbúnaðarstörf hér á
landi, fyrra árið á þeim
bæjum, þar sem þeir voru
upphaflega ráðnir. Þetta
hefur í framkvæmdinni orð
ið skrípaleikur frá upphafi
til enda. Þýzka verkafólk-
ið hefur haft þessa sanm-
inga algerlega að engu og
skipt uin vinnustaði eftir
eigin geðþótta. Eg lief fyr-
ir satt, að á því ári, sem
liðið er, síðan fólkið kom,
hafi miklu meira en helm-
ingur þess skipt um vinnu-
staði, og flest oftar en einu
sinni. Alhnargir Þjóðverj-
anna kváðu vera búnir að
hafa vistaskipti 5—10 sinn
um á þessu eina ári. Margt
af fólkinu liefur farið til
Reykjavíkur eða annarra
kaupstaða og tekið þar at-
vhinu frá íslendingum, í
stað þess að halda sig við
landbúnaðarstörfin. Auð-
vitað átti að vísa fólkinu
úr landi tafarlaust, þegar
það rauf hátíðlega samn-
inga. Ábyrgðin á þessu
ln eyksli livílir aðallega á
Búnaðarfélagi íslands og
þá aðallega á Halklóri Páls
;yni, sem hefur haft með
þessi mál að gera fyrir fé-
íagsins hönd. Það væri
fróðlegfc að fá frá Halldóri
eða Búnaðarfélaginu skýr
svör við því, hve margt af
þessu fólki hefur rofið
samningana og hve margt
af því er enn við landbún-
aðarstörf. Sú saga gengur
manna á milli, að 75°JC þess
hafi rofið samningana og
að aðeins lielmingur þess
vinni nú að landbúnaðar-
störfum. Ef þetta er satfc,
er ræfildómur hinna ís-
lenzku aðila í þessu máli
alveg takmarkalaus. Það
sannar einu sinni enn, að
ekki er til sú smán og niður
læging, sem íslendingar
láta ekki bjóða sér, ef út-
lendingar eiga í hlut.
Nokkrir Þjóðverjanna
hafa reynzt vel til vinnu,
en miklu algengara er hitt,
að þeir hafi reynzt liðlétt-
ingar og sumir til einskis
nýtir. Bóndi á Suðurlandi,
sem hafði þýzkan vinnu-
manii, sagði mér, að því
hefði farið víðs fjarri, að
liann væri matviimungur.
Ábyrgðin af þessu hlýtur
einnig að miklu leyti að
falla á Búnaðarfélag ís-
lánds. Því bar" sjálfsögð
skylda til að tryggja það,
að þýzka verkafóllíið kynni
eitthvað til verka, eða að
minnsta kosti, að það væri
ekki óhæft til allra starfa
sökum ódugnaðar eða leti.
Auk þeirra Þjóðverja,
sem ráðnir voru til land-
búnðarvinnu hér á Iandi,
eru í landinu hundruð af
þýzku veykaíólki, sem lief-
ur verið ráðið eftir öðrum
leiðum. Þýzkar vinnukon-
ur eru á fjölda heimila í
Reykjavífí, og við sumar
stofnanir liér í bænum, t. d.
sjúkraliúsin, er þýzkt
starfsfólk að verða í meiri
hluta. Orðið, sem fer af
þessu fólki, er miðlungi
gott. Sumar af vinnukon-
unum þyjkja að vísu dug-
legar, en oft eru þær svo
frekar og ráðríkar, að úr
liófi keyrir. Eru þess dæmi,
að þær hafi lagt íslenzk
heimili svo gersamlega und
ir sig, að húsráðendur verði
að hlýða boði þeirra og
banni. Auk þess þykir mat-
græðgi þeirra undrum
sæta. Sú saga gengur, að
hver þýzk vinnukona éti á
við þrjá íslenzka karlmenn,
sem stunda erfiðisvinnu,
og eru þó fslendingar tals-
verðir matmenn.
Framhald á 5. síðu.
Hneykslanieg framkoma
heilbrígðlsmálastjérnar-
Innar gagnvart
Loftleiðum
í)
Heilbrigðismálaráðuneytið gerði okkur að athlægi í
síðustu viku. Þeir, sem að okkur hlógu í betta sinn, voru
Bretar.
Svo er mál með vexti, að Geysir, millilandavél Loft-
leiða, var að flytja lióp amerískra kvenna frá Chicago til
London, en konur bessar eru eiginkonur brezkra her-
manna. Flugvélin kom hingað á mánudag kl. 2 e. h. og
lagði af stað áleiðis til London klukkan sex samdæguis.
Rétt áður en vélin fór, hringdi fulltrúi heilbrigðiseftir-
litsins og lagði blátt bar.n við, að flugvélin fengi að lenda
í London eða nágrenni, sökum þess að bólusóttarfaraldur
geisaði þar. Ekki var á það litið, þótt bæði farþegar og
flugmenn væru bólusettir, og loforð félagsins um að
flytia vélina tóma heim höfðu ekki áhrif.
Skeyti frá umboðsmanni félagsins um, að bólusóttar-
faraldur þessi væri ekki meirj en syo, að 2 eða 3 tilfelli
hefðu átt sér stað í milljónaborginni og að þessi tiIfeUi
væru ekki annað ei. grunur voru virt að vettugi af land-
lækni, en til hans var sótt um að fá liinni upprunalegu
ráðstöfun breytt.
Svo fór, að Geysir varð að lenda í Prestwick og senda
konurnar með jámbraut til London þrátt fyrir öflug og
réttmæt mótmæU þeirra og áhafnar vélarinnar.
í London biðu svo blaðamenn og ljósmyndarar, sent
ætluðu að mynda athöfnina, þegar þessar stúlkur stigju
á land. Spuimust svo ýmsar sögur af þessu í brezkum
blöðum t. d. að allan barnamat vantaði í vélarnar, en um
40 böm vom meðferðis. Reyndist sá orðrómur auðvitað
tóm vitleysa, eins og allar sögur sem um vélamar spunn-
ust.
Þess ber að gæta, að við Nortliolfc flugvöllinn í London
voru þennan dag alveg eðlilegar samgöngur frá ölluin
löndurn nenia íslandi. Loftleiðir liafa sanming um að
flytja annan hóp vestur eftir mánaðartíma, að því er
blaðið hefur fregnað, en ekki er vitað, hvort gengið verði
að samningum, ef liinir aðilarnir geta búizt við öðrum
eins fljótfæmisafglöpum heilbrigðismálastjórnariunar
og Iandlæknis og raun varð á núna. Þessi ferð var því
alvarlegur álitslmekkirifyrir flugmálaþjónustu þjóðar-
innar og þessu fhvgfélagi því miður til stórskammar.
Vonandi fást einhverjar sltýringar frá landlækni, ef þær
eru þá fyrir liendi.
En ólíkt væri heilbrigðisstjórninni lientara að starfa
meira að matareftirlitinu en að að reyna að starfa í mál-
um eins og þessum — þvi að þótt virðingarvert sé, að
hún reyni að verja landið gegn sjúkdómsfaraldri, þá
vom þó þessa daga og dagana á undan fullar samgöngur
við Keflavíkurflúgvöllinn — frá London' Eða er Keflavík
ekki lengur íslenzkur staður?