Mánudagsblaðið - 22.05.1950, Blaðsíða 4

f*
MÁNUDAGSBLAÐIÐ . , . .-í Mánudagur 22. . maí.. 1950.
SKARTGRIPIR OG NOKKUR 0R0
UM ALLSKYNS BRASK
ÍÞjóð sem riðar á barrni
gjaldþrots og óbotnandi
skuldadýpis, klæðist skarti
*>g eyðir milljónum í glys og
ýmislegt fánýti þessa heims.
Eitt dagblaðanna hér í
Œteykjavík komst að þeirri
niðurstöðu að kvenfólkið,
sem væri fastir frumsýning-
•ar gestir, í Þjóðleikhúsinu,
kæmi til með að eyða c. a.
2 milljónum króna í kjóla,[
ikeipa og skartgripi; var það
‘.aðeins lausleg ágizkun og
síst of há. Svo er gasprað
Ihástöfum um, að þjóðin verði
•að leggja meira á sig og
therða betur sultarólina. Á
sama tíma eru fluttir inn
íbílar frá U.S.A. og Englandi
í tugum eða jafnvel hundruð-
um. Allt verðlag hækkar,
'tollar og skattar aukast; svo
er haldin grávöru- og skart-
gripasýning í Þjóðleikhúsinu
J)ar sem auðmennirnir sýna
iveldi sitt og auð sinn. En ég
fipyr: Hvenær ætlar fólki að
verða það ljóst, að þetta er
ekki tímabært?
Þær verzlanir hér í bæ —
ieg kannski víðar — sem virð-
»ast einna ibezt byrgar af
(varningi, eru skartgripaverzl
tanir. 1 gluggum þessara
(verzlana glitrar á demant
i»g brilliant, gullið glóir og
jsilfrið er skínandi fágað. Þar
leru til hringar, nælur, eyrna-
Œokkar, armbönd, hálsfestar
|eg hálsmen, já allt sem nöfn
/um tjáir að nefna. Og svo
(Verða feður og mæður að
standa í margar klukkusíund
(ir ,í biðröðum til að fá skó
'á sig og börnin sín.
Þessir skartgripasalar hafa
jaldrei kvartað undan því að
/þeir hafi ekki fengið inn-
fflutningsleyfi fynr eins
cmiklu af vörum og þeir
íkæra sig um. En á sama tíma
ikvarta aðrir verzlunarmenn
íundan því, að þeir fái ékki
Œéyfi fyrir allra nauðsynleg-
asta varningi. Allt virðist
jVanta nema gimsteina, gull
og silfur. Það er að vísu ekk-
ert við því að segja þó eitt-
hvað sé flutt inn af skart-
gripum, en er ekki of mikið
gert af því? Er nokkuð á
móti því að hafa það svo
mikið minna, að fólk þurfi
heldur að standa í biðröðum
til að ná sér í hring eða
nælu ,heldur en til að fá sér
skó á fæturna.
Annars held ég að nokkur
hluti þeirra skartgripa, sem
skartgripaverzl. hafa á boð-
stólum geti varla verið flutt-
ur inn í landið á löglegan
hátt, það er of mikið til þess
að það geti átt sér stað. Sér-
staklega er mikið af ýmsu
amerísku skrani. Eg get
ekki ímyndað mér að enn sé
svona mikið óselt frá stríðs-
árunum og mér þykir ekki
trúlegt að yfirvöldin leyfi
innflutning á -skrani frá
Ameríku nú á síðustu og
verstu tímum. En hvaðan
kemur það þá? Margur spyr
að því og fær ekkert svar.
Ef þú kemur inn í skart-
gripaverzl. geturðu keypt
næstum allt sem þér kemur
í hug; þar er allt á boðstól-
um. Þar fást ótal gerðir af
nælum með og án steina og
verðið er frá 50—200 krónur.
Eyrnalokkar kosta frá 20—
150 krónur. Hvorttveggja er
hræbillegt amerískt glans-
skran, sem kostar þar frá
nokkrum sentum upp í einn
dollar ,aldrei meira en einn
dollar. Þar fást perlufestar
við fremur vægu verði (inn-
an við 250 kr.). Eg veit með
nokkurri vissu að þær festar
eru verðlagðar hjá verðlags-
stjóra, svo ekki virðist yfir-
völdunum vera mjög ókunn-
ugt um innflutning á þeim.
En með nælurnar og eyrna-
lokkana'skiptir öðru máli, og
ég þori að fullyrða að hvort
tveggja er SMYGLAÐ.
Og svona er það á öllum
sviðum. Eg held að almenn-
ingur geri -sér ekki greini-
lega ljóst, sem ekki er held-
ur von, hve mikið er gert að
því að smygla og selja á
svörtum markaði. Það' eru
svo margir sem lifa á svarta-
markaðs braski, að fáir munu
geta trúað þv.í. Það er vafa-
laust — eftir því sem ég hef
komizt næst — einn eða tveir
stórir smyglhringar, sem
hafa ótal bækistöðvar og þar
að auki nokkur stór fyrir-
tæki, sem helzt standa að
smyglinu. Þessir hringar og
fyrirtæki, smygla í stórum
stíl. Ef þú ferð inn í eitt
fyrirtækið með 80 þúsund
krónur geturðu fengið keypt
an þar nýjan amerískan bíl.
en gefur 35—36 þúsund upp
til skatts. Hjá einu fyrirtæk-
inu geturðu fengið keyptan
erlendan gjaldeyri til að
kaupa ísskáp, þvottavél o. fl.
— sem þú auðvitað færð hjá
þessu sama fyrirtæki. Svo
slungnir eru þessir stórsmygl
arar að það er ekki nokkur
einasta leið að „hanka“ þá.
Þeir eru varir um sig einsog
rándýr. Smyglararnir hafa
ótal umboðsmenn og sölu-
menn í kringum sig, eða rétt-
ara sagt: útfrá sér, en •til
þeirra sjálfra næst aldrei.
Fjöldi af bílstjórum á
stöðvunum kvað selja ýmis-
legt smygl, svo sem nælon-
sokka, karlmannasokka,-
tyggigúmmí og m .fl. Ef þú
ferð ínn í ýmsar verzlanir
hér í bæ geturðu fengið alls-
kyns smyglvörur á bakvið,
en allar hillur eru tómar
frammi í verzluninni. Og
svo kvarta verzlunarmennirn
ir undan því að þeir fái ekki
innflutningsleyfi fyrir nauð-
synlígum vörum, svosem
eðlilegt er. Þeir vilja heldur
selja löglegar vörur en ólög-
legar, því þeim ólöglegu fylg-
ir svo-mikil áhætta að selja.
í' „MÁNUDAGSBLAÐ-
INU“ (19. tbl. þessa árs) var
spurt um hvað hafi orðið og
hvað verði um alla ísskápa,
sem SÍS fær innflutta. Hef-
ur SÍS fengið innflutnings-
leyfi fyrir ísskápum? Það er
sagt að SÍS flytji inn í landið
mikið af smyglvörum með
skipum sínum. Fari skipin þá
fyrst til smáhafna útá landi,
þar sem ekki er nema einn
tollvörður, og skipi þar inn
hinum smygluðu vörum á
landi. Svo séu vörurnar
keyfðar hingað til bæjarins á
bílum fyrirtækisins og dreyft
Út til þeirra sem hafa efni
á því að borga, — til þeirra.
sem eiga peninga. Þetta er
ljót saga ef hún er sönn.
í sumum þeim bílum, sem
fara um Keflavíkurflugvöll,
er leitað og ef einhver grun-
ur liggur á bílnum er leitað
mjög vel og gaumgæfilega.
En samt er hægt að fá nóg af
amerískum sigarettum og
tyggigúmmíi, sem er vafa-
laust smyglað af vellinum,
en þó kannski ekki öllu. Þeg-
ar Tröllafoss kemur frá Ame-
ríku er leitað mjög vandlega
í honum, en síðan eru settir
tveir tollverðir við landgang-
inn og þeir látnir standa þar
dag og nótt. En samt er eng-
inn vafi á því að talsvert af
smyglinu, sem selt er í land-
inu, hefur verið flutt inn með
Tröllafossi. Þeir, sem á ann-
að borð fara útí það að
smygla og braska á svörtum
markaði, eru svo slungnir,
að yfirvöldin fá þar enga
rönd við reist, því miður.
Sannleikurinn er nefnilega
sá, að þessir braskarar eða
glæpamenn myndu ekki geta
þrifizt hér á landi ef alpnenn-
ingur hefði ekki einhverja
samúð með þeim. Á meðan
fólk ka.upir af þeim þrífast
þeir — og það vel. En strax
og fólk hættir að hafa samúð
með þeim og vill held-
ur láta sig vanta hlutina en
kaupa hann með okurverði,
þá hverfa þessar afætur, rétt
einsog lúsin hverfur úr hár-
inu ef það er þvegið vand-
lega.-Og þegar þeir geta ekki
notað gjaldeyrinn til að
græða á honum, þá er eng-
inn vafi á því að gjaldeyris-
eign ckkar vex og verzlun
okkar verður eðlileg, og þú
getur fengið þessa hluti, sem
þig vantar á eðlilegu verði í
verzlunum.
Annars er það ekki ein-
leikið hve mikið er flutt irin
af nýjum bílum, allstaðar
blasa þeir v-ið augum manns,
rennilegir og gljáfægðir. Og
annað: svo til hver einasti
kvenmaður á eitt eða fleiri
pör af nælonsokkum, flestir
karlmenn eiga stælbindi og
þú sérð á götunni, er klætt
þú sérð á götunni, er glætt
í nýjar amerískar kápur í
amerískum skóm með ame-
rísk veski og amerískt skran
hangandi utan á sér. Hvernig
víkur þessu við? Jú það er
smyglað. Sumt er keypt hér
á svörtum markaði, en hitt er
keypt í útlöndum fyrir pen-
inga, sem eru keyptir á svört-
um markaði hér á landi. All-
ir vita að það er ekki nema
einstaka kona eða stúlka,
sem er svo heppin að ná í
eitthvað af þeim efnum, er
flutt eru inní landið á lögleg-
an hátt og selt útum bakdyrn
ar á verzlununum, það eru
bara þær heppnu, sem eru í
kunningsskap við verzlunar-
eigandann. Aðrar verða að
fara og kaupa okurverðs-
kjóla í kjólaverzlununum.
Það er sagt að stjórnarsam-
vinnan hafi orðið til þess að
koma í veg fyrir að reynt
væri að fletta ofan af sum-
um svarta markaðsbröskur-
unum og þar á meðal þeim
stærstu. Það er dálagleg
stjórn að .tarna, segi ég nú
bara. Þetta er hinn sterki
„móralP1, sem tíðkast hjá ó-
nafngreindum stjórnmála-
flokki.
En þessu á almenningur í
landinu að svara með því að
ganga sjálfur til verks og
svelta þessa svarta markaðs
braskara og hætta að kaupa
varning þeirra. Fólk verður
að gera sér ljósa grein fyrir
því, að við erum fátæk þjóð
og höfum ekki efni á því að
stríðala fjölda glæpamanna.
Þeir verða að hverfa. Með
því einu móti getum við rétt
við verzlun okkar og hún
orðið eðlileg á. ný. Fólk verð-
ur að hætta að hugsa á þá
leið, að fyrst ég á þessa pen-
inga þá vil ég alveg eins
eyða þeim í einn ísskáp, sem
mig vantar, í stað þess að
láta þá liggja á banka eða
eyða þeim í einhvern óþarfa.
Svona hugsunarháttur og
allur annar líkur honum verð
ur að hverfa og þá mun vel
fara. En ef við höldum áfram
að kaupa smyglaðar vörur
endar það á því, að þeir,
sem hafa 'grætt og græða
tugi eða j^fnvel hundruð
þúsunda á þeim, fá svo mikið
fjármagn og völd með fjár-
magninu, að þeir geta neytt
okkur til að verzla nær ein-
göngu á svörtum markaði og
þar með sogið síðustu aur-
ana útúr okkur og hámað þá
í sig eins og leðurblökur
blóð.
Yfirvöldin verða að láta til
skarar skríða. Það er ekki
nóg að taka þessa veslinga,
sem eru aðeins umboðsmenn
eða sölumenn fyrir eigend-
urna, það verður að taka for-
sprakkana og fletta misk-
unnarlaust ofanaf þeim. Þar
má engin pálitík koma nærri,
i Framhald á 7.- síðu.

aimiiumraiiinnmtoi
MÁNUDÁGSBLAÐIÐ
BLAÐ FYRIR ALLA
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Agnar Bogason
Blaðið kemur út á mánudögum. — Verð 1 króna í lausa-
sölu, en árgangurinn, 52 blöð, 48 krónur
Afgreiðsla: Kirkjuhvoli, 2. hæð, opin á mánudögum.
Sími ritstjóra: 3975.
Prentsr ðja Þjóðviljans h.f.