Mánudagsblaðið - 12.06.1950, Blaðsíða 2

E
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
' Mánudagur 12. júní 1950!
Burt með höftin á byggingu
smáíbúðarhúsa
Um leið og ég ýti frá mér
hér á borðinu, teikningum,
hugmyndum og verðáætlun-
um okkar hjónanna, að smíði
á litlu timburhúsi, þar sem
við höfum gert okkur vonir
um, að geta eignast framtíð-
arheimili í eigin íbúðarhúsi,
þá rifjast upp minningar
sárar og hvimleiðar, um öll
hin stóru og endanlegu NEI,
sem vio höfum fengið hjá því
opinbera og öll vonbrigðin,
sem við höfum orðið fyrir í
fjögurra ára árangurlausri
viðleitni til að mega byggja
lítið íbúðarhús. Frá því Fjár-
hagsráð var stofnað, hefi ég
verið umsækjandi um bygg-
ingarleyfi og altaf verið neit-
að. I fjögur ár hefi ég verið
að nauða í bæjaryfirvöldun-
um af og til um lóð undir lít-
ið hús, en árangurslaust. Eg
verð því eins og hundruð og
þúsundir annara, að sætta
mig við að mega ekki byggja,
að sætta mig við að njóta
•ekki þeirra mannréttinda
ákvæða, sem stjórnarskráin
þó segir afdráttarlaust, að
hver og einn einasti þegn
þjóðéflagsins eigi að njóta,
athafnafrelsis.
Föstudaginn 12. maí 1950,
réttum fjórum árum eftir að
ég fyrst fór að leita eftir lóð
undilr lítáð Jfbúðarhú's, hjá
Reykjavíkurbæ, var mér gef-
in von um lóð undir 50 fer-
metra timburhús, án fjár-
festingarleyfis. Fulltrúi sá,
er ég ræddi við, sagði mér,
að til tals hefði komið að
veita allt að hundrað lóðir
undir svokölluð bráðabirgða-
hús, þ. e. 50 ferm. timburhús.
Átti að verða fundur í bæj-
arráði þennan sama dag og
þar yrði tekin ákvörðun í
málinu.
Það var ekki laust við til-
hlökkun í brjósti mínu, er
ég skundaði á fund yfirvalds
ins daginn eftir. Skyldu nú
hinir óbreyttustu og lítiðþæg
ustu borgarar hafa fundið
náð fyrir augum hinna háu
herra í bæjarráði?
Eg rölti heim vonsvikinn
af þessum fundi við yfirvald-
ið. Mér var sagt að koma
rneð fjárfestingarleyfi, þá
fengi ég lóð. Ástæðan fyrir
því að bæjarráð sá sér ekki
fært að veita leyfin, var sú
er hér skal greina.
Bæjarráð hafði gefið
nokkrum mönnum, er voru
á götunni, leyfi til að byggja
yfir sig 50 ferm. timburhús
á lóðum inn við Herskóla-
kamp, við Suðurlandsbraut.
Einhverjir þeirra höfðu
byggt hús sín 5 eða 6 fer-
metrum síærri en þéssir
herramenn tilskyldu og þar
af leiðandi gæti farið svo, að
í hinni brýnu húsnæðisþörf
fólksins, myndu jafnvel
fleiri en ein fjölskyda troð-
ast inn í húsin. Af fyrr-
greindri ástæðu sá bæjarráð
sér ekki fært að gefa fleir-
um, er líkt stóð á fyrir, að-
stöðu til að koma sér upp
þaki yfir höfuð sér.
En þeta sama bæjarráð
telur alveg sjálfsagt að láta
lóðir undir lúxusvillur hinna
betur efnuðu, þeirra sem
geta flakkað með fjár-
festingarleyfi, þeirra sem
hafa aðstöðuna til að ná í
slík leyfi, en til þess er mér
sagt ,að þurfi kunningsskap
við valdamikla aðila.
Sem sagt, mér var vísað til
háttvirts Fjárhagsráðs.
Eg þarf ekki að hafa fleiri
orð um þetta. Annarhver bæj
arbúa þekkir sömu eða svip-
aða sögu af eigin reynd.
Þær eru orðnar margar
vinnustundirnar sem kastað
hefur verið á glæ, farið í
vonlaust ráp milli opinberra
stofnana, þar sem fólk eyðir
dýrmætum tíma í vonlitla
bið eftir úrlausn mála sinna.
Undir núverandi afstjórnar-
skipulagi sem stöðugt svæl-
ir fleiri og fleiri atvinnuvegi
landsmanna undir sig og fær
ist jafnt og þétt í áttina til
skrifstofu alræðis eða einræð
is, þar sem skrifstofuþjónar
hins opinbera og ráð þess,
taka með valdi athafnafrelsið
af einstaklingunum, þá er
framangreind saga hversdags
legur viðburður.
Ráðamenn byggingarmál-
anna hafa hælzt mjög um af
afrekum sínum í þróun bygg
ingarmálanna. Og víst hafa
þeir margt vel unnið og
miklu afrekað. En er ekki
eitthvað bogið við þá þróun,
að leyfa eingöngu byggingu
svo kostnaðarsamra lúxus-
bygginga, að allur almenn-
ingur hefur engin $ök á að
byggja slík hús og heldur
ekki að leigja í slíkum hús-
um. Og eitthvað er bogið við
þá þróun, sem veldur því,
að ekki neitt nálægt því
hefst undan húsnæðis-
þörfinni. Sxgur frekar á ó-
gæfuhliðina í þeim efnum,
enda þótt mikið hafi verið
byggt af stórum og flottum
villubyggingum undanfarin
ár. Þá þróun köllum við öf-
ugþróun, þegar sívaxandi
fjöldi fólks hefst við í brögg-
um og kartöfluskúrum og
ekki verður annað séð, en að
við þau húsnæðisskilyrði
verði það að búa um alllang-
ani:tíma'''fehn, og það enda.
þótt það hafi löngun qgj
möguleika til að koma sér
upp litlum húsum, aðeins af
því að fulltrúar þess hjá því
opinbera banna það. Enda
munu þeir sjálfir ekki hýrast
í kartöfluskúrum eftir því
sem ég bezt veit.
Það er alvarlegt íhugunar-
efni, að stöðugt bætist við
hóp þeirra, er við algjörlega
óhæft húsnæði búa, en að
æskufólk verði í framtíðinni
eins og nú, að neita sér um
að stofna heimili vegna hús-
næðisleysis.
Sú stefna ráðandi manna í
byggingarmálum, að leyfa
eingöngu byggingu stein-
steyptra lúxusíbúða sem
kosta frá 150—400 þús. kr.,
í stærðarflokkunum frá tvö
til fimm herbergi, er algjör
óhæfa, vegna þess hve hún
er kostnaðarsöm og seinvirk.
í einni slíkri íbúð er bundið
fjármagn til að byggja tvær
til þrjár jafn stórar íbúðir
úr timbri og það á sama eða
styttri tíma. Það á ekki að
banna fólkinu að koma sér
upp smáíbúðarhúsum, held-
ur ber ráðandi mönnum í
byggingarmálum skylda til
að greiða fyrir þeim samborg
urum sínum sem það vilja
gera, en ekki ávallt að
bregðafæti fyrir slíka við-
leitni ,aðeins vegna kalkaðra
og úreltra hugmynda um að
leyfa eingöngu ákveðna gerð
húsa í landinu, sem sé hina
stóru einkakumbalda. Bær-
inn þarf að ætla slíkum smá-
húsum lóðir á hentugum
stað í bæjarlandinu, þar sem
ekki þarf að grafa svo mikið,
að það verði að vera kjallari
undir þeim. Til dæmís væri
jafnvel athugandi, að teikna
nokkrar gerðir af laglegum
litlum húsum er fólkinu svo
byðist að bygja eftir, ef það
það þá ekki skaffaði teikn-
ingar sjálft, sem bærinn sam
þykkti. Hefði þá bæjarráð
eða byggingarnefnd fullkom
lega vsínum höndum útlit og
gerð hverfisins, sem ætti að
geta orðið fullkomlega sóma
samlegt fyrir höfuðstaðinn.
Einnig gæti verið athugandi
fyrir bæinn að ráða jafnvel
einn til tvo húsasmiði, er
leiðbeindu fólki og aðstoð-
uðu við byggingarnar og
mætti einnig á þeirri ráð-
stöfun stórgræða í vinnu-
sparnaði og efni. í stáðinn
mætti sjálfsagt segja upp
einum til tveimur skrif-
stofumönnum og útvega
þeim í staðinn vinnu við
sjálfa framleiðsuna, t. d. salt-
fisksverkun.
En fyrsta skilyrðið er vit-
anlegg?.að takmarka valdsvið
Fjárhagsráðs í byggingar-
málum, enda skömmtun á
efnj til bygginga óþörf, vegna
þes, að það skammtar sig
sjálft, því aldrei er hægt að
byggja úr meiru efni en til
er í landinu hverju sinni.
Það er orðin mjög aðkall-
andi nauðsyn að aflétta sem
flestum hömlum á framtaki
einstaklinganna og þá ekki
sízt á byggingum smáíbúðar-
húsa, að leyfa einstakling-
unum að koma sér upp ódýr-
um smáhúsum, sem hjá
flestum yrði að einhverju
eða öllu leyti frístundavinna.
Einnig myndi til slíkra húsa
notast mikið af allskonar
timbri og öðru efni, sem ann*
ars færi í súginn. Fjárhags*
ráð er orðið dragbítur á öllx|
atvinnulífi landsmanna og
fyrsta skrefið til að leysaj
vandamál atvinnulífsins, ei)
að aflétta hengingaróól alls
framtaks, sem Fjárhagsráðj
er.
Skilyrðið fyrir bættumi
efnahag þjóðarinnar er ekk|
sízt, að framtak einstakling-*
anna, eljusemi, afköst og út-’
sjónarsemi, fái að njóta sín,
Það er lífsnauðsyn að farð
að aflétta einhverju af höft*'
•i
Framhald á 8. síðu.
Úfbreiðið
Hánudagsblaðlð !
HVAÐ ER STEF! _ |
f ■
Framh. af 1. síðu.
þremenningamir hafa farið geyst af stað, og vilja vermffl
SIG VIÐ „ELDA ANNARRA“.
Ef fslendingar ættu tónskáld á horð við t. d. SIBELIUS
eða GRIEG, þá væri öðru máJi að gegna, þá myndu streymai
inn útlend valúta frá hinum stóru músiklöndum, fyrir þeirrai
frægu verk. Þá væri einnig hægt að gjalda í sömu mynt, og
borga hinum útlendu tónskáldum fyrir verk þeirra, sem
hér eru uppfærð. i
Tónskáldin þýzku, Richard Strauss og Franz Lehar,
voru ekki meðlimir í hinu þýzka „Stefi“ (Stagma). — En
þejr höfðu sína lögfræðinga, sem sömdu fyrir hönd þeirra,
bæði í Þýzkalandi og útlöndum, um uppfærslu-prósetnui!
verka þeirra. Á sama hátt gætu einnig bíó, kaffihús, þjóð-
leikhús, útvarp og kabarettar hér heima „direkti“ sarnið
við þau útlendu tónskáld, sem fengur væri í að uppíæra.
Fyrst ekki einu sinni Stefs-þremenninga-tónskáldin erxi
samkeppnisfær.
ÍSLENZK STJÓRNARVÖLD ÆTTU AÐ ATHUGA,
HVAÐ HÉR ER AÐ GERAST Á ÞESSU STEFS-SVIÐI,
OG FYRIRBJÓÐA ALLAN STEFS-OKUR-BISSNESS
TAFARLAUST. j(
'J
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
fæst á eftirtöldum stöðum úti á landi:
Akureyri: Verzlxm Axels Kristjánssonar, Bókabúð
Pálma H. Jónssonar.
Akrancs: Andrés Nielsson, bókaverzlun.
Keflavík: Verzlun Helga S. Jónssonar.
Hafnarfirði: Vexzlun Jóns Matthíesen,
Selfossi: S. ó. Ólafsson & Co.
Hveragerði: Verzlunin Reykjafoss.
Vestmannaeyjum: Verzlun Bjöms Guðmxmdssonar.
Isafirði. Jónas Tómasson, bóksali.
Siglufirði: Hannes Jónsson, bókaverzlim.
Auk þes er blaðið selt í helztu bókabúðum
Reykjavikur — greiðasölustöðum og öðrum blað-
sölustöðum.
- ðs . ■ ; ; ..?.•■ i
————-r----------