Mánudagsblaðið - 12.06.1950, Page 4
8
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mánudaguc. 12. júnrl950
'
MÁNUDAGSBLAÐIÐ!
BLAD FYRIR ALLA
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Agnar Bogason
Blaðið kemur út á mánudögum. — Verð kr. 1,50 í lausa-
sölu, en árgangurinn, 52 blöð, 48 krónur
Afgreiðsla: Kirkjuhvoli, 2. hæð, opin á mánudögum.
Sími ritstjóra: 3975.
Prents ðja Þjóðviljans h.f.
Stjórnmálaviðhorfíð
'Á jfirborðinu er allt með
tfriði og spekt núna í íslenzka
gtjórnmálaheiminum. Alþingi
hefur verið slitið, og þing-
mennirnir eru komnir á hak
Og burt, sumir heim til sín
fúti á landi, aðrir og þeir víst
ekki allfáir, til útlanda, því
að þingmenn fá alltaf nógan
gjaldeyri til að eyða á dýr-
ustu lúxushótelum erlendis,
|>ó að þeir séu síkjökrandi
jframan í almenning um hið
alvarlega ástand í gjaldeyris-
0g fjármálunum og þreytist
ekki á- að skora á obreytta
borgara að bera möglunar-
laust allar byrðar, sem á þá
eru lagðar, og þær eru ekki
svo fáar þesa dagana. Sjálf-
ur formaður fjárhagsráðs var
sendur á stúfana í útvarpinu
íyrir skömmu, og taldi hann
sjálfsagt, að menn hættu við
að byggja hús, sem eru hálf-
komin upp og létu þau
grotna niður, því að í því
(værj fólgin hinn sanni þegn-
skapur gagnvart þjóðinni.
íEinnig laldi hann sjálfsagt,
að stór iðnfyrirtæki eins o’g
Rafha í Hafnarfirði yrðu að
'hætta störfum og segja starfs
tfólki sínu upp, af því að ekki
íást flutt inn smástykki í vél-
ör, sem annars eru fullgerð-
iar. Mér er sagt, að þessi
stykki muni kosta um 2000
'dollara í erlendum gjaldeyri
©g ef þau fáist, muni verk-
smiðjan geta starfað áfram
í sum-ar. En þetta leyfi má
ekki veita, það brýtur í bág
yið þjóðarhag, segir formað-
;ur fjárhagsráðs. Hins vegar
Jáðist honum að geta þess,
.að þetta er ósköp svipuð upp-
hægt og íslenzkir ríkis-
menn eyða á einu eða tveim-
ur kvöldum á Hótel Angle-
.terre í Kaupmannahöfn eða
jöðrum erlendum lúxushótel-
jum. En sú gjaldeyriseyðsla
Ibrýtur ekki í bág við þjóðar-
Jiag. Það er lífsnauðsynlegt,
jað 'íslenxkir stórlaxar fái að
ieyða' nokkrum hundruðum
.Öollara í Álaborgarákavíti á
Jkvöldi, en það er beinlínis
þjóðhættulegt að veita Rafha
Jey-fi fyrir nokkrum smá-
gtykjum í vélar eða að menn
JEái að ljúka við hálfsmíðuð
Jiús. J>á verður formaður
ffjárhagsráðs klökkur af að
jtala um fórnir og þegnskap
í þágu.heildarinnar. Almenn
sagt, að hann færi þessar
fórnir, svo að burgeisarn-
ir geti spanderað nokkrum
ákavítisflöskum til viðbótar
á dýrum hótelum. Er það
ekki þetta, sem þér skiljið
við þegnskap almennings, hr.
Magnús Jónsson?
Það er urgur og gremja í
íslenzkum almenningi þessa
dagana. Gengisfellingin hef-
ur síður en svo orðið til að
bæta ástandið, heldur hefur
það stórversnað. Allar vörur
hafa hækkað stórkastlega í
verði, en kaupið stendur í
stað. Skattaálögur koma til
að stórhækka — nema nátt-
úrlega á „öreigum“ eins og
Hermanni Jónassyni og Vil-
hjálmi Þór. Ofan á
allt annað er stórfellt at-
vinnuleysi að skella á. í'
fyrsta sinn í áratug býður
fólk sig nú fram í stórhóp-
um til kaupavinnu í sveit-
um, en bændur vilja ekki sjá
það, þeir hafa þýzka verka-
fólkið hans Halldórs Pálsson-
ar. Þeim heiðursmanni hefur
tekizt að hafa atvinnu af
300—400 fátækum íslending-
um þetta sumar, og þeir
munu áreiðanlega senda hon
um-viðeigandi kveðjur 1 hug-
anum.
Ef síldin bregzt í haust,
verður ríkisgjaldþrot, um það
ber öllum saman — og hvað
þá?
Hvernig hefur þetta ó-
fremdarástand verkað á
stjórnmálin? Ekki er nokkur
vafi á því, að níu af hverjum
tíu íslendingum bölvar þess-
ari ríkisstjórn hátt og í
hljóði, engu síður þeir, sem
eru í þeim stjórnmálaflokk-
um, er styðja stjórnina. Óá-
nægjan og gremjan er mikil
og almenn. En ég er ekki
viss um, að stjórnarandstað-
an græði á þessari óánægju,
og má hún sjálfri sér um
kenna. Komn^únistar haga
sér þannig, að líkast er því,
að próvókatörar stjórni gerð-
sem yilja auka. flokknum
fyígi. blaði flokksins er lítið
annað en lofsöngur um ein-
hverja kvislinga í Balkanl.
og húrrahróp út af henging-
um í Ungverjalandi og Tékk-
óslóvakíu. Meðan flokkurinn
lætur algerlega stjórnast af
erlendum sjónarmiðum, get-
ur hann ekkf vænzt þess, að
Iþigur fær ekki föt, ekkj skó, fá aukið fylgi :hér á landi,
ftkki kaffi, en. það er sjálf-.| hversu óánægðir, sem menn
eru með ríkisstjórnina. Það
er þó skömminni skárra að
ganga hálfber og hálfsoltinn
og mega svala sér á að
skamma stjórnina fyrir það,
en að ganga hálfber og solt-
inn og verða að hrópa, að
þetta sé paradísarástand, en
verða hengd ella, eins og
yrði, ef kommúnistar fengju
völdin. Stjórnarandstaða Al-
þýðuflokksins hefur verið
ósköp máttlaus og aumingja-
leg. Manni finnst einhvern
veginn, að hún stafi frekar
af gremju kratabroddanna
yfir að fá ekki sjálfir að sitja
í ráðherrastólunum en af un,
hyggju fyrir velferð almenn-
ings. Það er alveg óvíst, að
Alþýðuflokkurinn auki fylgi
sitt neitt að ráði með svona
lagaðri andstöðu. Alltaf eru
að heyrast raddir um, að í
undirbúningi sé að stofna
nöja flokka, en aldrei verður
neitt úr þessu, enda mundi
ástandið líklega heldur
versna en batna, ef við ætt-
um að fá nýja flokka til
viðbótar, á borð við þessa
fjóra þokkalegu, sem við nú
höfum. Nú er helzt rætt um
flokksstofnun úr tveimur ólík
um áttum. Sumir segja, að
óánægðir hægri kommar og
vinstri-kratar ætli að stofna
nýjan flokk með stuðningi
einhverra Þjóðvarnarmanna
og vinstri Framsóknar-
manna. Er talað um Jónas
Haralz, Berg Sigurbjörnsson,
Hannibal Valdimarsson og
fleiri í þessu sambandi. Lík-
lega renna þessi plön, ef ein-
hver eru, út í sandinn. Alveg
er óvíst, að slíkur flokkur
kæmi nokkrum manni á
þing, þrátt fyrir hina al-
mennu óánægju með ríkis-
stjórnina. Meira vit væri í
hinu, sem líka hefur heyrzt,
að hagsmunasamtök laun-
þega byðu fram ópólitískán
lista til að gæta hagsmuna
sirina, sem allir stjórnmála-
flokkarnir hafa ^vikið að
meira eða minna leyti. En
líklega eru ítök flokkanna í
þesum samtökum svo sterk,
að þetta tekst ekki. — Þá er
alltaf verið. að tala um það,
að óánægðir íhaldsmenn úr
Sjálfstæðisflokknum og
Framsóknarflokknum ætli að
stofna nýjan flokk. Að lík-
indum mundu fylgismenn
Jónasar frá Hriflu ganga í
slíkan flokk, hvort sem gamli
maðurinn yrði hafður á odd-
inum eða ekki. Það er til
talsvert af fólki, sem mundi
fylla svona flokk. Einkanlega
yrðu það íhaldssamir bænd-
ur, bæði úr Framsóknar-
flokknum og Sjálfstæðis-
flokknum. Þaírna yrðu
menn eins og Jón á Yzta-
felli, Baldur á Lundar-
brekku, séra Sveinbjörn
Högnason, Sigurður í Birt-
ingaholti, Bjarni á Laug-
arvatni, Egill í Sigtúnum og
Páll Hallgrímsson. Kannske
gætu þeir fengið í. lið með
sér ýmsa óánægða Sjálf-
stæðismenn éins og Stein-
þór á Hæli, Harald á Völlum
eða pólitísk viðrini eins og
Stefán á Borg. Hérna í
Reykjavík er líka talsvert
af fólki, sem mundi hafa
samúð með svona samtök-
um. í svona flokki ætti
Stefán Thorarensen, Guð-
rún Guðlaugsdóttir, Vil-
hjálmur - Þór og Sigurður
Kristinsson heima. Það er
hreint ekki ómögulegt, að
svona afturhaldsflokkur
gæti fengið eitthvert fylgi
og komið mönnum á þing.
Að líkindum yrði séra Svein-
björn hafður á oddinum,
enda er hann frambærileg-
asti maður í þessu liði. En
þetta yrði ákaflega aftur-
haldssamur flokkur og mundi
tæplega starfa á þingræðis-
grundvelli. Þetta eru sömu
mennirnir, sem heirrita ein-
ræðisvald handa forsetaskip-
aðri stjórn, sem enga ábyrgð
á að bera fyrir Alþingi. Þetta
yrði sém sagt flokkur, sem
að mörgu leyti yrði ákaflega
svipaður þýzka nazistaflokkn
um, þó að ekki sé þar með
sagt, að hann gripi til sömu
aðferða gagnvart andstæð-
ingum sínum. Þetta er fólk,
sem er orðið svo starblint af
hatri á kommúnistum, að
kommúnistahatrið er búið að
gera það sjálft að andlegum
kommúnistum.
Hvernig er svo ástandið í
stjórnarherbúðunum? Á yfir-
borðinu er allt í himna lagi.
Tíminn og Morgunblaðið eru
eins og nýtrúlofað kærustu-
par. Það er líka svo margt,
sem valdhafarnir þurfa að
dylja fyrir almenningi, að
það er vissara að fara ekki
að hnakkrífast, því að þá
gætu hrokkið upp úr þeim
einhyer óþægilegur sannleik-
ur, sem alþýða manna má
ekki. vita, t. d. um svarta-
markaðsbrask eða leynilega
bitlinga. Reyndar dettur
mér ekki í hug að halda, að
stjórnarandstæðingar séu
ekki líka sekir í þessu efni,
og líklega vita valdhafarnir
svo margt um þá, marga
hverja, að það gerir þa hálf-
volga í stjórnarandstöðunni.
Þó heyrist sagt, að einhver
urgur sé í stjórnai'herbúðun-
um. Hjá Sjálfstæðisflokkn-
um ber mest á. óánægjunni
hjá Jónf forseta Pálmasyni,
sem hatar Framsókn heitt og
innilega, en ber að sama
skapi hlýjan hug til komm-
únista. En.forsetaembættið er
Jóni kært, og hann fer tæp-
lega að fyrirgera því með
neinum brekum. í vinstra
armi Framsókniar ber líka
á einhverri óánægju. Eg er
hér ekki að meina Pál Zó.p-
hóníasson, því að ég tel hann
með kommúnistum, en ekki
Framsóknarmönnum. En
Skúli Guðmundsson kv^ð
vera ákaflega óánægður, jafn
vel - svo að kólnað hafi- vin,-
átta hans .og Hermanns. Ás-
geir Bjarnason og Rannveig
kváðu vera á líkri línu og
Skúli, fúl út í stjórnarsam-
vinnuna og . styðja stjórnina
með hangandi hendi.
En stjórnin er sterk í þing-
inu, og líklega situr hún til
ársins 1953. En hamingjan
hjálpi íslendingum, ef kjör
þeirra halda allan þann tíma
áfram að rýrna jafnmikið og
þau hafa gert þessa fáu mán-
uði, sem stjórnin er búin að
sitja við völd. Eg held, að með
þessu áframhaldi verði allir
íslendingar dauðir úr hungri
árið 1953 — nema auðvitað
alþingismennirnir sjálfir.
AJAX.
Gifting Figaros
Ópera Buffa í 4
þáttum
Eftir W.A. Mozart
Var fyrst uppfærð í Vínar
National leikhúsinu þann 1.
maí 1786. Eins og allar þeirra
tíma óperur var Figaro sung-
in á ítölsku, af ítölskum
söngvurum í höfuð-hlutverk-
um. Jósef II. keisari var ekki
ánægður með Figaró, hann
vildi fá þjóðlega alvarlega
(Opera seriaj.samda og upp-
færða, og honum þótti lítið
til þess koma að efni óper-
unnar var tekið úr spanskri
sögu, eftir Leorenzo de
Ponta,, færð í „libretto“ af
Beaumarchais. Hin fyrsta
uppfærsla „Figaros“ í Vín
varaði í margar klukkustund
ir, því söngvararnir urðu að
marg endurtaka dúettana og
aríurnar. Engin ópera hefur
verið uppfærð eins oft og
Figaró, öll leikhús veraldar-
innar hafa uppfært hana
mörgum sinnum. Mozart
samdi óperuna í aprílmánuði,
og hinn yndislega Finale til
annars þáttar samdi hann á
tveimur nóttum og hálfum
degi. Aldrei hefur nein ópera
hlotið jafnmikið lof, og hin
stórkostlega hrifning áheyr-
enda við hina fyrstu' upp-
færslu, hafði þau áhrif, að
allar- a'ðrar fræga'r gaman-
óperur, sem um þetta leyti
voru uppfærðar í Vín, sem
auglýstar voru til uppfærslu
urðu að víkja fyrir hinni á-
hrifamiklu gleði Óperu
Figaró. Þrátt fyrir .það þó
texti óperunnar væri saminn
á ítölsku máli, þá var hér
um að ræða há-klassiska
þýzka gleðisöngs .óperu, ©g
í hinu óviðjafnanlega FOR-
SPILI felst í raun og veru
öll óperan.
Persónur „Figarós“ 'eru
þessar:
Greifafrú Almavifa, Sus-
anna, Cheroiþino, Marcellina,
Barbarina, Greifi Almavifa,
Figaro (rakari), Bartoli,
Basilio, Don Cu'rzip, Antonio.
(Lauslega þýtt úr „Kultur-
geschichte der Oper“). ,
.. .. ‘ S: SK. .