Mánudagsblaðið - 19.06.1950, Blaðsíða 7

Mánudagurinn 19. júní 1950.
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Dálítið skoplegf
hefur skeð
Sunnudaginn 11. júní flutti
Þjóðviljinn einskonar grobb-
grein, sem kalla mætti ,,Um
daginn og veginn“. Tilefni
greinar þessarar var mastal,
er einhver J. B. átti við Aðal- ,
bjöm Pétursson gullsmið, í'
sambandi við 30 ára starfsaf-
mæli hans í gullsmíðinni. —
Grein þessi var hin athyglis-
verðasta, því hún kom víða
við, og ber það með sér. að
hér talaði reyndur maður og
greindur. Maður, sem fleiru
hafði gefið gaum á lífsleið
sinni en því einu, er laut að
starfsgrein hans. Og sagði
kost og löst á ýmsu því, sem
fram hefur farið í þjóðfélagi
voni á þessu áður umgetna
tímabili ævi hans.
En dálítið skoplegt hefur
skeð út af grein þessari, og
það er fátið, sem kom á
„Moggann“. Meðal annars get
ur Aðalbjöm þess í rabbi sínu,
að hann hafi lagt gjörva hönd
á fleira en það, sem laut að
fagi hans, eins og áður getur;
þar á meðal gjört líkan af
fósturjörðinni, og selt þetta
líkan. Það er út af ummælum
þeim, sem Aðalbjöm hefur í
sambandi við þetta líkan, sem
Morgunblaðið rekur upp þetta
voða óp, og setur í ramma á
2. síðu blaðsins, sem út kom
næst á eftir að þessi Þjóðvilja-
grein birtist, og setur yfir
rammann geysistóra fyrir-
sögn ásamt mynd af Aðal-
bimi.
Það, sem Morgunblaðið er
mest hneykslað yfir, em þessi
ummæli Aðalbjöms, orðrétt
tekin upp úr greininni:
„Hati ég nokkra menn ....
— Eg hef þó nokkuð unnið
við það að grafa steypumót og
stálmót. Auðvitað er slíkt ætl-
að til fjöldaframleiðslu, og
reyndar hef ég selt líkan af
fósturjörðinni, nokkum veg
in eins nákvæmt og ég gat. —
Hati ég nokkra menn, þá eru
það þeir, sem hafa reynt að
selja fósturjörðina sjálfa, og
mundi ég gráta þurrum tár-
um þann dag, sem þeir fengju
krabbamein.“
Það er út af þessum ummæl
um Aðalbjörns, sem Morgun-
blaðið verður samstundis hel-
sjúkt af krabbameini, og æpir
og stynur þimgan, og hefur
þegar fengið háskalegt óráð
Kallar blaðið þetta vitfirrta
ofstæki og óhæfu að óska því
fólki ills, sem sé á annarri
skoðun í stjómmálum en
kommúnistar. Svo mörg era
þau orð blaðsins og upphróp-
unarmerki mörg, og spyr að
síðustu, hvað Islendingar segi
um þá „ættjarðarást", sem
birtist í þessum ummælum
Það em þessi ummæli Morg
Þ JOÐLEIKHUSIÐ
Framhald af 2. síðu.
skilji Arnes, hartn er ekki
ribbaldi eða slæmur maður,
hann er sveinhugi og skáld,
sem ekki nennir að vinna, og
þess vegna útilegumaður og
smáþjófur, sem ílækist um
og segir sögur. Hverng stend-
ur á því, að leikstjórinn levf-
ir sér að láta fella burtu
nokkuð af hinum fögru ævin-
týrum Arnesar? Önnur
hlutverk voru slétt og vd
af hendi leyst, en í heildar-
svipinn vantaði eitthvað —
má vera, að maður hafi Im
izt við öðru og meira en
sýnt var í gömlu Iðnó, en
þarna var um enga framför
að ræða, nema síður sé. —
Nýársnóttin
Álfasögur verður alilaf
að skoða sem slíkar, þær
eru svona í okkar gömlu’
þjóðtrú, léttar fyrir hug-
ann og fallegar, svo sem
ímyndunaraflið leggur til
litauðugar myndir af hug-
arfóstrum náttúruunnenda,
sem sáu líf í hverjum hól
unblaðsins, sem hafa gert
fólk undrandi. Fyrst það:
Blaðið tekur ummæli Aðal-
björns til sín. Annað er það:
Blaðið viðurkennir það, að til
séu menn (sjálfsagt flokks-
menn), sem reynt hafi eða
vilji selja fósturjörð sína og
þjóðarinnar. I þriðja lagi spyr
blaðið, hvað Islendingar segi
um þá ættjarðarást, sem óski
refsingar yfir þá menn, sem
reyni að fremja landráð.
Það, sem menn undrast
mest, er hugarfarsspilling sú,
sem Mbl. lætur í ljósi yfir
sjálfu sér og sínu flokksfólki,
sumu að minnsta kosti. Það
kallar það aðeins að vera á
annarri skoðun, að vilja selja
og svíkja land sitt og þjóð í
hendur annarrar þjóðar. Það
er eins og blaðið viti ekki, að
slíkur verknaður er á meðal
siðaðra þjóða talinn sá mesti
landráðaglæpur, sem hægt er
að fremja á þessari jörð. —
Allar þjóðir refsa fyrir slikan
glæp eftir sakargiftum, með
fangelsun eða dauðadómi, sem
oftast er niðurstaðan, því að
sakarefni þessi þykja hin ó-
hæfustu, sem fyrirkoma með-
al þjóða. Veit blaðið ekki, að
þessi refsilöggjöf er gömul
orðin og beitt með hörku á
öllum timum, og líklega þó
^.Idrei eins harkalega og á
þeim tímum, sem nú standa
yfir. Það myndi því þykja
heldur væg og slæleg refsing
meðal annarra þjóða, að ein-
hver maður segði við annan
mann, að hpnum væri -það
mátulegt að verða veikur fyr-
ir það að hafa .framið land-
ráðaglæp af verstu tegund.
Islendingur.
og steini. Boðskapuv álfa-
sagnanna er einn og ein-
íaldur, baráttan mi'li góðs
og ills, og það gcða sigrar
alltaf. Það er mikils viiði
að mega sjá leik eins og
Nýársnóttina, til að hvíla
hugann við á erfiðum tím-
um.
í Nýársnóttinni sást
einna bezt, hvað hægt er að
gera með sviðtækni Þjóð-
leikhússins, og var þar allt
vel gert og fallegt. Hljóm-
sveitin gjæti þó yfirgnæft
tómahljóðið, sem heyrist,
þegar hamarinn opnast.
Sviðsetning öll hefur sýni-
lega verið unnin af alúð og
vapdvirkni. Indriði Wöage
var góður Álfakóngur, laus
við garg og hávaða eins og
margir halda, að þeirri stétt
tilheyri. Þóru Borg hlýtur
að þykja vænt um Áslaugu
ájlíkonu, arfhars gæti hún
ekki leikið hana svona inni-
leíga. Mjöll konungsdóttir
þarf ekki að vera gróf, þó
hún sé köld, kann að vera,
að meira hafi borið á hrjúf-
leika Mjallar við hliðina á
Heiðbláin, sem var bæði
mild og fáguð í framkomu.
Af mennska fólkinu virt-
ist mér Hildur Kalman og
Bryndís Pétursdóttir bera
af Alfreð hefur oft verið
betri. Annars var meðferð
leikaranna skemmtilega
lýtalaus og gerði sitt til að
skilja eftir góðar minningar
um þetta litauðga leikkvöld.
Dansarnir voru til mikillar
ánægju, þeir voru vel æfðir
og fallegir, þó. hefðu þeir
orðið ennþá fallegri, ef allir
álfarnir hefðu verið eins
innilega dansandi glaðir
eins og dökkhærða stúlkan
í grænlitaða kjólnum og
búningar álfasveinanna
verið léttari og fallegri. —
Hvað voru þeir með á höfð-
inu?
Músikk Árna Björnssonar
lét vel í eyrum, en hljóm-
sveitin má ekki stela at-
hygli frá sviðinu, hjá þeim.
sem eru á miðloftinu og of-
ar, með ólistrænum athöfn-
um, þarna niður í skons-
unni.
Að öllu samanlögðu fpr
Þjóðleikhúsið vel af stað,
ef svo verður haldið fram
sem hafið er.
ÍByrjiunariörðugleika og
smávægileg mistök má ekki
dæma.
Eins og allir eru nú reiðu-
búnir að taka höndum sam-
an um húsið og starfsemi
þess — eins mun verða snú-
izt gegn því, ef bað ofur-
selur sig klíkuhætti eða
lætur hópa „útvaldra“ eða
einhæfar skoðanir ná tök-
um á sér.
Á meðan Þjóðleikhúsið
vill vera spegill og halda
fleti sínum hreinum, þá
skoðar þjóðin sig í honum.
Helgi S.
______________
íslandsmótið
Víkingur vann
Akranes 4:3
Ekki er hægt að segja ann-
að en að Skagamenn séu
alveg sérstaklega óheppnir á
þessu móti. í leiknum gegn
Víking urðu þrír þeirra beztu
menn óvirkir. Þeirra snjalli
markmaður Helgi varð að
yfirgefa völlinn og Dagbjart-
ur miðframv. að fara í mark.
Menn geta ímyndað sér hve
slíkt hefur veikt vörnina hjá
þeim. Hinn ágæti útherji Jón
Jónsson var semsagt úr leik
allan seinni hálfleik. Þórður
Þórðarson miðframh. varð
fyrir árekstri síðla í leiknum
og varð mjög óvirkur eftir
það. Þrátt fyrir þennan
geysiliðsmun gátu Víkingar
rétt marið sigur með einu
marki og þrátt fyrir þessa
liðsfæð voru Skagamenn í
mikilli sókn seinustu mínút-
ur leiksins.
Það sannaðist áþreyfan-
leg a þessum leik, að Skaga-
menn hafa allt nema skot-
menn. Þeir fengu óteljandi
góð tækifæri til að skora
sérstaklega í fyrri hálfleik,
en enginn í framlínu þeirra
virðist geta skotið. Er þetta
mjög mikill veikleiki fyrir
þetta ágæta lið.
Fyrri hálfleikur endaði 1:0
Akranesi í vil og spiluðu þeir
talsvert betur en Víkngar í
þeim hálfleik.
í seinni hálfleik voru Vík-
ingar í sókn framan af og
sýndu góðan samleik á köfl-
um og átti Gunnlaugur sinn
þátt í því. Bjarni Guðna gerði
fyrsta mark þeirra. Annað
markið kom úr horni sem
I Baldur tók. Þriðja markið
gerði Gunnlaugur með góðu
skoti og fjórða markið skor-
aði Baldur eftir að markm.
hafði misst knöttinn. Eftir
þetta mark varð markmaður-
inn að yfirgefa völlinn. Sin-
ustu mínúturnar gerðu Skaga
menn mörg hættuleg upp-
hiaup og voru dæmdar tvær
vítaspyrnur á Víkinga, sem
Sveinn Teitsson skoraði auð-
veldlega úr.
Beztu menn Skagamanna
voru þeir, Helgi markmaður
og Sveinn Teitsson, sem
sýndi nú sinn bezta leik á
mótinu. Dagbjartur og Þórð-
ur voru einnig mjög góðir.
Hjá Víkingum bar mest á
Helga Eysteins, Kjartani og
Gunnlaugi.
Dómari var Victor Ra^ og
dæmdi hann mjög vel. Stoðv-
aði hann aldrei leikinn að ó-
þörfu eins og oft vill brenna
við hjá okkar dómurum
K.R. Akranes 1:1
Skagamenn léku sinn sein-
asta leik síðastliðið þriðju-
dagskvöld við KR. Var leik-
urinn mjög jafn og mátt'B
vart milli sjá, hvor væri)
sterkari. Leikurinn var xnjög
fjörugur á köflum. Bæði li&-
in misnotuðu mjög góð tæki-
færi sem gáfust.
Skagamenn mætt með sinxí
varamarkmann Magnús Kristi
jánsson (f. Framari) og varai '
maður var einnig í stað Jóns
Jónssonar útherja. Bæði)
mörkin voru sett í fyrri hálG
leik.
-Þórður Þórðarson miðfrairj
herji var bezti maður Skaga-
manna og lék hann oft)
skemmtilega á vörn KR.
I KR-liðinu bar mest ál
Steinari og Ólafi Hannesar.
Dómari var Hrólfur Bencr
diktsson.
Fram vann Val 4:1
Fram sigraði Val síðast-i
liðið mónudagskvöld með
talsverðum yfirburðum. Leilð
urinn var frekar rólegur og)
sýndu bæði liðin góðan leikr.
Valsmenn nota þó ennþá of-t
mikið af. háum og ónákvæmV
um sendingum, sem eyði-i
leggja mikið þeirra lcik.
Framarar lögðu aftur á móti*
áherzlu á stutt en hratt sam-
spil, sem er ólíkt áhri-fa-i
meira.
Fyrri hálfleikur var noklc-
uð jafn. Liðin skiptust á upp-
hlaupum, sem flest ströpd-i
uðu á hinum sterku vörnuml
liðanna. Fyrsta markið gerði)
Lárus fyrir Fram og hefðj
markmaður Vals átt að geíal
bjargað því marki með réttu
úthlaupi. Valur kvittaði*
augnabliki síðar, eftir leiít-
ursnöggt upphlaup, sem Hall-i
dór skoraði úr. Adam á sinn'
þátt í þessu marki með rnjög
röngu úthlaupi. Hálfleikurinní
endaði 1:1.
í seinni hálfleik sýndu'
Framarar enn sem fyrr að
þeirra úthald er ótakmarkað
og léku þeir miklu betur og(
kröftugar en Valur. Samspil*
hjá framlínu Vals var alvegi
í molum og skiptingar Ell-
erts eintóm vitleysa, semi
spillti mjög fyrir.
Varnarleikmenn Framai’a)
notuðu mjög „offside taktik"
á Valsmenn sem reyndisi)
vel.
Fyrsta markið í seinni hálfi
leik skoraði Rikharð úr vítá-
spyrnu sem tekin var fyriri
það að tveir Valsmenni
,.blockeruðu“ Láms. Annað*
markið skoraði Rikharð
einnig. Var það einn af þess-
um ómögulegu boltum sem'
enginn nema Ríkharð geturj
skorað úr. Sigurður Ólaissori,
var msð boltann rétt fyrir,
utan vítateig, þegar Rikharð
sá hik á vörn Vals, tók hanni
boltann leiftur snöggt af Sig-
urði og lék innfyrir vítateig
og skaut mjög föstu jarðar?
Framhald á 8. síöu.