Morgunblaðið - 03.01.2005, Blaðsíða 28

28 MÁNUDAGUR 3. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ÁRAMÓT
Vinnustofa SÍBS • Hátúni 10c • Sími: 562 8500 • 562 8501 • Fax: 552 8819 • Heimasíða www.mulalundur.is
BIC Atlantis
penni
Verð 90 kr/stk
PILOT SUPER GRIP
Verð 75 kt/stk
Ljósritunarpappír 397 kr/pakkningin
Skilblöð númeruð, lituð,
stafróf eða eftir mánuðum.
Gatapokar
100 stk í pakka 486 kr/pk STABILO BOSS
Verð 78 kr/stk
Borð
leggja
ndi
borð
mott
ur
TILBOÐ Á EGLA BRÉFABINDUM - VERÐ 339 KR / STK. Tilboðið gildir til 31. janúar 2005
Geisladiskar þar sem gæðin skara framúr í 10-25-50 og 100 stk einingum
Guðs, og eins og aðrar gjafir
hans lán sem ætlað er lífinu og
náunganum til góðs og bless-
unar. Við höfum verið lánsöm
þjóð, Íslendingar, blessuð um-
fram aðrar þjóðir, af árgæsku,
auði og velsæld.
Ég las það einhvers staðar, að
körfuboltakappinn Michael Jord-
an hefur meiri tekjur eftir að
hann hætti að spila, en allir for-
setar Bandaríkjanna frá upphafi
til dagsins í dag hafa samanlagt
haft fyrir öll kjörtímabil sín.
Hann fékk meira í vasann fyrir
að auglýsa ákveðna gerð af
íþróttaskóm en allir malasísku
verkamennirnir – einhverjir tug-
ir þúsunda – sem framleiða þá fengu sam-
anlagt í árslaun. Hann er áreiðanlega af-
reksmaður í íþróttum og flottur á mynd og
góðra gjalda verður. En er þetta ekki fárán-
legt, sem og ýmis tilbrigði við þessa öfga-
fullu mynd? Það er áleitið umhugsunarefni
hvort ekki sé eitthvað í meira lagi öfugsnúið
við tíðaranda og siðmenningu þar sem allt
virðist snúast um það eitt að auðgast sem
mest af þessa heims gæðum. Hið góða líf er
annað. Blessun Guðs er fólgin í öðru en efn-
islegum auði og farsæld. „Mín gæði eru það
að vera nálægt Guði,“ segir trúin.
Blaðamaður nokkur sem snúið hafði baki
við sinni kristnu barnatrú, og taldi sig upp
úr því vaxinn og hafa séð gegnum það allt
saman, og hefði ekkert þangað að sækja,
hann fór að gefa því gaum að alls staðar þar
sem hörmungar voru, slys, hamfarir, far-
sóttir, þar var hvarvetna í fremstu víglínu
kristið fólk að finna við hjálp, líkn og hugg-
un af óeigingirni og fórnfýsi. Hvaða afl kær-
leika og umhyggju og fórnfýsi var þar að
verki? spurði hann. Og hann fann svarið,
það var í trúnni á Krist og kærleika hans.
Þar er sá andi og áhrifamáttur sem hvar-
vetna leysir umhyggjuna úr læðingi. Ekkert
í veröldinni býr yfir viðlíka mætti að um-
mynda lífið til góðs og blessunar. Engin
auðlegð er meiri en sú.
Lífið er lán, 100% lán skaparans, til
ávöxtunar fyrir hann og þann heim sem
hann elskar. „Þreytumst ekki að gjöra það
sem gott er því að á sínum tíma munum vér
uppskera, ef vér gefumst ekki upp. Þess
vegna skulum vér meðan tími er til gjöra
öllum gott...“ segir postulinn. (Gal. 6. 9–10.)
„Drottinn blessi þig og varðveiti þig.“
Í hverju er varðveisla Guðs eiginlega
fólgin? „Á snöggu augabragði“ dynur áfallið
yfir og auðnubrigðin án manngreinarálits. Á
það erum við iðulega minnt. Síðast nú er
fregnir bárust af hinum skelfilegu nátt-
úruhamförum í Asíu á öðrum degi jóla. Á
andartaki brustu undirstöður jarðar og flóð-
bylgjan æddi með ógnarafli heljar.
Ráðgátur þjáningarinnar verða gjarna til
að bregða fæti fyrir trúna. Ef Guð er góður,
hvers vegna verða þá slíkar hörmungar?
Í viðtali við sænskan ferðamann í Taílandi
var hann spurður: „Hvernig er ástandið?“
„Eins og í helvíti,“ svaraði hann. „Skelfing
og dauði alls staðar.“
Við játum trú á Drottin og Guð sem steig
niður til heljar. Líka þar er hann, í þeim að-
stæðum þar sem svo virðist sem Guð hafi
yfirgefið okkur fyrir fullt og allt. „Guð
minn, Guð minn, hví hefur þú yfirgefið
mig!“ hrópaði Drottinn í dauðastríði kross-
ins. „Yfirgefur því aldrei mig eilífur Guð
hans vegna,“ játar harmkvælamaðurinn
„GUÐ gefi oss öllum gleðilegt
ár!
Við áramót horfum við um
öxl yfir það sem gamla árið
gaf og tók. Sumum okkar var
það gæfuár og farsældar,
hamingju og heilla. Öðrum
reynsluár, vonbrigða og sorga.
Nú er það „liðið í aldanna
skaut og aldrei það kemur til
baka“ – sungum við með trega
í nótt. En hvað geymir nýja
árið í fangi sér? Við skyggn-
umst fram á veg, án þess að
sjá. Sum okkar þakka reyndar
Guði að hafa ekki vitað hvað
árið liðna reyndist bera með
sér. Sem betur fer vitum við
ekki hvað komandi stund ber að höndum.
Nema eitt, það sem þessi stund í helgidóm-
inum tjáir og staðhæfir: Guð kemur á móti
þér, gæfan og gleðin sem hann er og gefur,
kemur á móti þér þar sem þú fetar þinn
lífsins veg. Og það sem hann ætlar þér er
blessun, eilíf blessun og náð.
Helen Keller, hin daufblinda merkiskona,
sem með lífsstarfi sínu lauk upp augum
manna og athygli fyrir svo mörgu sem
mestu varðar í lífinu, sagði: „Þrennt þakka
ég Guði á hverjum degi: ég þakka honum að
hann hefur veitt mér þekkingu á verkum
sínum, af heilu hjarta þakka ég að Guð hef-
ur tendrað í myrkri mínu ljós trúarinnar,
allra mest þakka ég honum að ég á annað líf
að hlakka til – líf í gleði, með birtu og blóm-
um og himneskum söng.“ Svo mörg voru
þau orð. Við skulum láta þakklætið vera
okkur efst í huga er við horfum fram! Leit-
umst jafnan við að leggja á minnið eitthvað
sem hefur glatt okkur. Augu okkar og sjón
batna til muna við það. „Þakklætið er bestu
augndroparnir,“ sagði einhver. Það lýkur
upp augunum fyrir því góða sem lífið gefur
þrátt fyrir allt. Þakklætið ummyndar og
læknar, það sefar sorgmætt geð, hýrgar
þreytt augu, svalar særðri sál.
Lexían úr Gamla testamentinu, sem hér
var lesin frá altari, er blessunarorðin:
„Drottinn blessi þig og varðveiti þig. Drott-
inn láti sína ásjónu lýsa yfir þig og sé þér
náðugur. Drottinn upplyfti sínu augliti yfir
þig og gefi þér frið. Þannig skulu þeir
leggja nafn mitt yfir Ísraelsmenn og ég
mun blessa þá.“ Ísraelsmenn er í þessu
sambandi það fólk sem trúir á þann Guð
sem birtir nafn sitt, vilja og veru í þeirri
sögu sem Biblían segir. Þessi orð hafa fylgt
Guðs lýð síðan, allt til þessa dags. Með
þessum orðum er nafn Guðs lagt yfir þig á
morgni ársins nýja og hann blessar þig og
útgöngu þína og inngöngu héðan í frá og að
eilífu.
Kveðjan okkar íslenska, góða, „komdu
blessaður,“ „vertu sæl,“ „komdu blessuð og
sæl,“ er þessi bæn, ósk um að blessun Guðs
veitist þeim sem ávarpaður er. Er ekki dýr-
mætt að við skulum eiga á okkar tungu
slíka kveðju sem ber himneska blessun frá
manni til manns? Gætum þess að týna
henni ekki, látum hana ekki hverfa fyrir
innihaldslausum upphrópunum, „hæ!“ og
„bæ!“
„Drottinn blessi þig...“
Blessun Guðs hefur oft verið álitin birtast
í farsæld og velgengni þessa heims. Sú
hugsun hefur iðulega verið hvati til að
leggja sig fram sér og öðrum til góðs. En
hún getur líka leitt til skeytingarleysis um
annarra hag. Auður og völd eru góðar gjafir
Hallgrímur er hann íhugar það angistaróp.
„Hvar var Drottinn?“ spurði maður nokk-
ur hér í kirkjunni fyrir miðja öldina sem
leið, er hann stóð yfir moldum eiginkonu
sinnar og tveggja dætra. Hvar var Drottinn,
þegar slysið varð og bíllinn steyptist ofan í
flauminn? „Drottinn var í djúpinu,“ svaraði
hann. Drottinn var í djúpinu. Sú kristna trú
sem við vorum skírð til og signt hefur lífs-
skrefin okkar er trú á Guð í djúpinu, í neyð-
inni, í sorginni. Vatn skírnarinnar sem ausið
var yfir kollinn þinn, þá nafn Guðs var lagt
yfir þig, minnir á að í bylgjum dauðans er
höndin hans hlýja og milda, og lyftir þér inn
til ljóss og birtu upprisudagsins.
„Í hendi Guðs er hver ein tíð,
í hendi Guðs er allt vort stríð,
hið minnsta happ, hið mesta fár,
hið mikla djúp, hið litla tár“ – syngjum
við hér á eftir með þjóðskáldinu.
Við römmum rúnum þjáningar og dauða
fást oft engin svör, nema tárin og gráturinn,
handtak og faðmur samúðar og samstöðu.
Saga, boðskapur og fordæmi Jesú Krists,
frelsarans krossfesta og upprisna, er slíkt
svar. Þar sjáum við Guð sem er nálægur í
ósigrunum og sorginni. Guð sem er kær-
leikur. Það svar er jafnframt áeggjan til
okkar að sýna umhyggju, og bera hvert
annars byrðar í von og trú og kærleika.
Ég þakka góð viðbrögð við ákalli Hjálp-
arstofnunar kirkjunnar og annarra líkn-
arsamtaka á nýliðinni jólaföstu. Nú er enn
kallað á hjálp til að bregðast við einhverjum
hrikalegustu náttúruhamförum og tjóni í
manna minnum. Hvarvetna um land allt
drúpa fánar í hálfa stöng til marks um
harm og hluttekning. Við getum með engu
móti ímyndað okkur þau reginöfl sem þarna
voru að verki né þá skelfingu, sorg og eyði-
leggingu sem þarna ríkir. Milljónir manna
eru heimilislausar og bjargarlausar. Heilu
samfélögin í rúst. Alþjóðasamfélagið hefur
brugðist skjótt við og nú þegar er umfangs-
mesta neyðarhjálp sögunnar hafin. Ég hvet
landsmenn til öflugrar liðveislu við að koma
hjálp þangað sem neyðin er og stuðla að
uppbyggingu þar. Eins skulum við minnast
í samhug og bæn nágrannaþjóða okkar í
þjóðarsorg þeirra, sem og þeirra meðal okk-
ar hér sem eru sérstaklega tengd þeim
löndum sem illa hafa orðið úti. Við réttum
þeim hugi og hendur samstöðu og kærleika.
„Þannig skulu þeir leggja nafn mitt yfir
Ísraelsmenn og ég mun blessa þá.“
Nafn Guðs, það er allt sem Guð er og
stendur fyrir. Eitt hið undursamlegasta sem
Biblían kennir okkur um Guð er að hann er
ekki aðeins hinn æðsti máttur, ekki aðeins
vald, máttur og dýrð, heldur faðir. Jesús
kallar Guð föður sinn og kennir okkur að
kalla hann föður okkar. „Faðir vor,“ þannig
megum við ávarpa sjálfan Guð. Og í dæmi-
sögu lýsir Jesús Guði sem föður sem faðmar
týndan son í fyrirgefningu og gleði, þótt
sonurinn hafi valdið honum ómældri sorg og
raun. Móður- og föðurást á jörðu er skuggi
ástar og umhyggju Guðs.
Nú á dögum erum við mitt í stórfenglegri
tilraun sem á sér enga hliðstæðu í sögu
mannkyns. Það er heimur þar sem skuld-
bindingar hjúskapar og foreldrahlutverksins
virðast álitnar valkvæðar, og þar sem æ
fleiri ábyrgðarsvið foreldra gagnvart börn-
um sínum eru fengin öðrum – „átsorsað“ –
eins og það heitir á viðskiptamálinu! Upp-
eldi og agi, menntun og fræðsla og um-
hyggja er falin dagmæðrum, leikskólum og
skólum og sérfræðingum. Ég ber mikla
virðingu fyrir þeim mikilvægu stofnunum og
því góða fólki sem mannar þær. En án at-
beina og þátttöku foreldra dugar jafnvel
hinn besti skóli og frábærasti kennari
skammt. Æ fleiri foreldrar finna sig van-
máttuga í foreldrahlutverkinu og finnst sem
þeir ráði ekki við verkefnið. Sjónvarpið og
vídeóið og tölvan verða sífellt mikilvægari
gæslu- og uppeldisaðilar á heimilum, samtöl
milli foreldra og barna verða æ fátíðari.
Aldrei nokkru sinni hefur foreldra-
hlutverkið verið í meira uppnámi en einmitt
nú, og aldrei hefur uppeldishlutverk for-
eldra verið minna metið en nú. Aldrei fyrr
hafa eins margir foreldrar yfirgefið börn sín
og nú, á mesta velmegunarskeiði Íslands-
sögunnar.
Ég er óumræðilega þakklátur fyrir þá
gæfu að hafa átt móður sem alltaf hafði
nógan tíma fyrir mig og hin börnin sín sjö.
Hún naut aldrei neinnar umbunar af hálfu
þjóðfélagsins fyrir það, sá tími var hvergi
talinn og aflaði henni engra réttinda. Hún
hefur satt best að segja verið metin sem
hver annar ómagi á okkar þjóðfélagi, heima-
vinnandi húsmóðir. En hvaða verðmætum
hefur hún og hennar líkar í raun aflað okk-
ar landi? Og faðir minn, í annasömum
verkahring embættis og fræðistarfa, hafði
alltaf tíma fyrir okkur systkinin. Hvernig
var það annars, voru fleiri klukkustundir í
sólarhringnum þá? Hvers vegna höfum við
nú yfirleitt engan tíma til eins eða neins,
þrátt fyrir öll tækin og tæknina og ráðin
sem nú eru til að létta lífið, spara tíma,
drepa tíma? Hvað hefur gerst? Höfum við
ekki misst af því sem mestu máli skiptir?
Ætli það sé ekki satt sem kona nokkur
sagði: „Við leiðarlok munum við ekki sjá
eftir því að hafa ekki tekið enn eitt prófið,
sett enn eitt metið, eða náð enn betri ár-
angri í starfi. Við munum iðrast þess að
hafa ekki eytt meiri tíma með maka, barni,
vini eða foreldri.“
Minnumst þess að öllu er afmörkuð
stund. Þar kemur að tíminn er á þrotum,
lífsglasið útrunnið er. Streita og stress dag-
anna og kapphlaupið við tímann er eftirsókn
eftir vindi. Því allt er náð.
„Drottinn láti sína ásjónu lýsa yfir þig og
sé þér náðugur. Drottinn upplyfti sínu aug-
liti yfir þig og gefi þér frið.“
Það fyrsta sem augu þín sáu var auglit
sem brosti við þér, ásjóna ástar og um-
hyggju. „Þú ert minn!“ sagði það auglit í
gleði og feginleik. Það er náð. Ekkert sem
neinn getur hrifsað til sín eða krafið eða
unnið fyrir.
Fátt skelfir óvitann meir en byrgt andlit.
Af því að hann á sér grun um hið andlits-
lausa skeytingarleysi sem segir: „Þú skalt
ekki halda að þú komir neinum við!“ Guð er
ekki hið ópersónulega, andlitslausa ómæl-
isdjúp. Hann er föðurfaðmur, móðurmund,
umhyggja, náð. Auglit sem brosir við þér og
segir: Þú ert minn!
Árin líða, kynslóðir koma, kynslóðir fara.
Þar kemur að árin okkar eru á enda. Þá,
segir trúin, fáum við Guð að sjá, augliti til
auglitis og birta þess auglitis brosir við okk-
ur í dýrð. Uns þar að kemur skulum við lifa
í þeirri birtu blessunar hans, vera öðrum
blessun í þeirri vissu að auglit Guðs skín við
okkur, brosandi auglit umhyggjunnar. Var-
lega, blíðlega vill Guð laða fram ljósið í aug-
liti okkar og sál og allt hið besta sem við
eigum og erum sem börn hans sem hann
læknar og leysir, blessar og reisir.
Amen. Í Jesú nafni. Amen.“
Nýársávarp biskups Íslands, Karls Sigurbjörnssonar
Foreldrahlutverkið hefur aldrei
verið í meira uppnámi en nú
Karl Sigurbjörnsson