Morgunblaðið - 03.01.2005, Blaðsíða 32

32 MÁNUDAGUR 3. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÉG ÓLST upp við það viðhorf
að „við þeir“ afstaða væri ekki
samboðin manneskju sem gengi
upprétt og nyti fullra réttinda í
upplýstu samfélagi. Þetta kenndi
móðir mín mér og
hún hafði yfirleitt rétt
fyrir sér jafnvel þó ég
sæi það oftar en ekki
fyrr en löngu seinna.
Nú á ég hins vegar í
töluverðum vandræð-
um og vakna iðulega
upp við þann vonda
draum að við búum í
einhvers konar „við
þeir“ samfélagi þar
sem fáir kjörnir sjá
um að hugsa og fram-
kvæma fyrir okkur
hin. Það er í fréttum
að nú standi til að
annars vegar eigi fulltrúar stjórn-
málaflokkanna að fjalla um breyt-
ingar á stjórnarskránni og að hins
vegar eigi hópur sérfræðinga um
stjórnskipunarmál að vera þeim til
fulltingis. Ég hef alltaf talið í ein-
feldni minni að ef einhverjir eiga
að vera sérfræðingar í stjórn-
arskrá þá er það fólkið sem hún á
að þjóna. Stjórnarskráin er eign
þjóðarinnar, ekki stjórnmálaflokka.
Stjórnarskrá sem samin er af lög-
fræðingum verður aldrei almenn-
ingseign, hún verður eilíft við-
fangsefni lögfræðinga. Stjórnar-
skrá hlýtur að að vera plagg sem
fólk skilur og er sammála, plagg
sem þarf ekki að túlka og er hafið
yfir vafa og útúrsnúninga. Stjórn-
arskrá er ekki ætlað að tryggja
réttindi stjórnmála-
mann sérstaklega
heldur folks almennt.
Henni er jafnvel frek-
ar ætlað að draga
taum hins almenna
borgara þegar skerst í
odda við vitlausa
stjórnendur.
Það þarf ekki að
fara mörgum orðum
um kosningar um
stjórnarskrárbreyt-
ingar, þær eru frat.
Okkur er ætlað að tjá
okkur um afstöðu til
breytinga á stjórn-
arskránni í kosningum til Alþingis,
það er að segja við eigum að
greiða stjórnmálaflokkunum at-
kvæði í því augnamiði að tjá okkur
um breytingar á grunnlögum Lýð-
veldisins eftir því hvernig fulltrúar
þeirra skipa sér á bak við ein-
stakar greinar. Það er um leið og
við kjósum um málefni aldraðra,
öryrkja, áherslur í samskiptum við
aðrar þjóðir og efnahagsmál í víðu
samhengi eigum við að segja
marktæka skoðun á nýrri eða
breyttri stjórnarskrá. Ég held að
fólk sem telur vinnubrögð af þessu
tagi boðleg sæmilega upplýstri
þjóð ætti a.m.k. að sjá sóma sinn í
að halda sérstakar kosningar um
breytta stjórnarskrá.
Mér finnst í rauninni ekkert
liggja á að breyta stjórnarskránni
er samt sem áður sammála því að
það þurfi að endurskoða hana en
ekki til að tryggja völd þings eða
ríkisstjórnar né heldur til að
lengja leiðina til Bessastaða heldur
til að tryggja meiri og skilvirkari
áhrif þjóðarinnar. Stjórnskipulag
sem sniðgengur allar tækni og
samskipta breytingar síðustu 100
ára er gærdagsfyrirbrigði. Tökum
ærlega umræðu um virkt og lifandi
lýðræði, ræðum reglur um hlut-
verk skoðanakannanna sem ráð-
gefandi eða jafnvel leiðbeinandi
innlegg í daglega stjórn Lýðveld-
isins. Fjöllum um þjóðaratkvæða-
greiðslur ekki í mikilvægustu mál-
um heldur nánast sem daglegt
brauð. Tölum um að binda fjölda
þingmanna og ráðherra, setjum
viðmiðanir um umsvif ríkisvaldsins
og gerum þingmennsku að hluta-
starfi. Færum ráðherrana út í
þingsal, hvað eru þeir að gera á
palli í sæti gamla Landshöfðingj-
ans, rétt eins og bergmál aftan úr
hinni öldinni? Svisslendingar búa
við makalaust skemmtilegt lýð-
ræði, tökum þá til fyrirmyndar,
greiðum atkvæði um skattahækk-
anir, látum fólkið ráða hvort mála
eigi skólann, innleiðum lýðræði á
öllum stigum. Losum okkur að
mestu við pólitíska yfirbygginu
sveitarfélaga, nýtum nútíma tækni
og stjórnum okkur sjálf.
Ég get ekki fellt mig við að
stjórnmálaflokkar, nauðsynlegir
sem þeir eru, ætli eina ferðina enn
að tryggja hagsmuni sína í stjórn-
arskránni. Árum saman starfaði
virðuleg Stjórnarskrárnefnd til-
nefnd af Alþingi, árum saman
ræddi þessi nefnd ekkert nema at-
kvæðavægið og hvernig mætti
teygja á kjördæmum og fjölga
þingmönnum á grundvelli úrslita
síðustu kosninga á undan til að
tryggja óbreytt hlutföll í þingsöl-
um. Þar voru hvorki flutt erindi
um mannréttindi né hlutverk rík-
isvaldsins eða yfirleitt aðra eða
annarra hagsmuni en stjórn-
málaflokkanna. Ef þessi nefnd
hefði unnið vinnuna sína væru til
útfærslur á þeim greinum stjórn-
arskrárinnar sem þeirra þarfnast.
Sá fátæklegi fyrirsláttur að þjóð-
aratkvæði geti ekki farið fram
vegna þess að útfærslan sé ekki til
hefði gufað upp.
Það væri aldeilis huggulegt ef
við fengjum að kjósa okkur stjórn-
laga þing eða boða til þjóðfundar
þar sem þjóðin fengi að vera. Við
gætum þá haft einhver áhrif á
hvaða skoðanir yrðu viðraðar á
þeim vettvangi. Nú hljótum við að
trúa því að stjórnmálaflokkarnir
sem hafa mikinn minnihluta þjóð-
arinnar innanborðs sjái lýðræð-
islega skyldu sína í að reyna að ná
til sem flestra, opna raðir sína og
bjóða þjóðinni til umræðna áður en
breytingarnar eru ákveðnar en
ekki eftir á.
Ég hef óþægilega á tilfinning-
unni að þessar stjórnarskrárbreyt-
ingar séu einhverskonar framhald
af farsanum um fjölmiðlalög. Eru
einhverjar líkur á því að þing-
meirihluti sem neitaði þjóðinni um
rétt sinn í sumar færi henni aukin
réttindi í breyttri stjórnarskrá?
Það vitlausasta sem hægt er að
gera er að láta síbrotamenn í um-
ferðinni endurskoða umferðarlögin.
Nú ætla þeir að breyta stjórnarskránni
Kristófer Már Kristinsson
fjallar um breytingar á
stjórnarskránni ’Eru einhverjar líkur áþví að þingmeirihluti
sem neitaði þjóðinni um
rétt sinn í sumar færi
henni aukin réttindi í
breyttri stjórnarskrá?‘
Kristófer Már
Kristinsson
Höfundur er fv. meðlimur í
stjórnarskrárnefnd.
EIÐUR Smári
Guðjohnsen hefur
verið valinn íþrótta-
maður ársins 2004.
Hann er í senn glæsi-
legur fulltrúi Íslands
á erlendri grund og
minn uppáhalds
íþróttamaður. Til
hamingju Eiður.
Hjarta mitt slær
aftur á móti fyrir
Kristínu Rós Há-
konardóttur. Hún er
minn íþróttamaður
ársins 2004.
Íþróttamaður, sem
hefði unnið til sinna
sjöttu gullverðlauna á
Ólympíuleikunum
þremur vikum fyrr
(ég tek ekki með silf-
ur og brons), hefði
örugglega verið valinn íþróttamað-
ur ársins 2004. Eru þá líkamlega
fatlaðir íþróttamenn
ekki inni í myndinni
hjá íþróttafréttamönn-
um?
Svar: „Já.“
Hefði farið fram al-
menn kosning meðal
almennings um hver af
fjórum efstu í kjörinu
nú ætti að hljóta
sæmdarheitið íþrótta-
maður ársins 2004, er
ég nokkuð viss um að
Kristín Rós hefði hlot-
ið 90% atkvæða. Hún
heillaði mig. Það er
ekki á hverjum degi,
sem „Guð vors lands“
hljómar á Ólympíu-
leikvangi.
Myndi rithöfundur
með níu fingur vera
óhlutgengur til bók-
menntaverðlauna Hall-
dórs Laxness?
Svar óskast.
Kristín Rós
Hákonardóttir er
minn íþrótta-
maður ársins 2004
Hreggviður
Jónsson fjallar
um kjör íþrótta-
manns ársins
Hreggviður
Jónsson
’Eru þá lík-amlega fatlaðir
íþróttamenn
ekki inni í
myndinni hjá
íþróttafrétta-
mönnum?‘
Höfundur er fyrrverandi þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
FYRIR nokkrum dögum benti
leiðarahöfundur Morgunblaðsins
réttilega á að það gæti verið til að
bæta góða þjónustu sjúkrahúsa og
heilsugæslustöðva að auka fjar-
lækningar. Nútíma
samskiptatækni hefur
tekið þeim framförum
á stuttum tíma að
nýjar gáttir hafa opn-
ast í þessu efni og
reyndar á mun fleiri
sviðum. Ástæða er til
að taka undir orð
Morgunblaðsins varð-
andi þetta efni um
leið og nokkur orð
verða hér lögð í belg
varðandi grundvöll
þess að unnt sé að
stíga framfaraskref
hvað þetta varðar.
Upplýsingaveitur
þurfa líka vegi
Akraneskaupstaður hefur, fyrst
sveitarfélaga, gert samning við
Orkuveitu Reykjavíkur um lagn-
ingu opins ljósleiðaranets um allan
kaupstaðinn. Þetta er liður í því
verkefni OR að ljósleiðaravæða
höfuðborgina og þjónustusvæði
OR næst borginni. Akraneskaup-
staður er af heppilegri stærð til að
byrja á þar sem fjölbreytt starf-
semi einstaklinga, opinberra aðila
og fyrirtækja getur gefið skýra
mynd af þeim urmul tækifæra
sem opnast við þessa framkvæmd.
Vitað er af áhuga annarra sveitar-
félaga og nú nýlega hefur Sel-
tjarnarnes ákveðið að hefja við-
ræður við OR um sams konar
verkefni og sveitarfélagið Álftanes
hefur óskað eftir viðræðum við
OR um sama efni. Sveitarstjórnir
og íbúar sveitarfélaga eru sífellt
betur að gera sér grein fyrir
nauðsyn þess að greiður flutn-
ingur gagna og upplýsinga er ekki
síður mikilvægur þáttur í sam-
félaginu en góðar vegasamgöngur,
örugg afhending rafmagns, vatns
og hita. Það er því óhætt að full-
yrða að nýir upplýsingavegir
verða lagðir í sveitarfélög landsins
á komandi árum, enda eru þær
gáttir forsenda þess að unnt verði
að byggja upp fjölbreytt atvinnulíf
og þjónustu.
Orkuveitan á réttri braut
Það er afar ánægjulegt að Orku-
veita Reykjavíkur skuli hasla sér
völl með lagningu opins ljósleið-
arakerfis þar sem allir hafa að-
gang með svipuðum
hætti og vegfarendur
um vegi landsins. Það
þarf framsýni og dug
til að hrinda verkefni
sem þessu af stokk-
unum og stjórnendur
og starfsmenn OR
eiga heiður skilið fyr-
ir sitt framlag. Hing-
að til hefur það verið
hið góða fyrirtæki
Síminn sem hefur
haldið um flesta
tauma upplýsingaveit-
unnar, en með fram-
taki OR þá er orðin til raunhæf
samkeppni á þessum markaði, sem
á eftir að koma almenningi til
góða með lægri afnota- og þjón-
ustugjöldum og nýjum tækifærum.
Það verður því spennandi að sjá
hver þróun mála verður í þessu
efni, en bæði fyrirtækin búa yfir
afbragðs þekkingu og hugviti til
að gera Ísland og Íslendinga leið-
andi á sviði upplýsingatækni og
þar með samkeppnishæfari við
önnur lönd á ýmsum sviðum.
Dagar nýrra tækifæra
og framfara á Akranesi
Áætlað er að innan tveggja ára
verði sérhver íbúð og öll fyrirtæki
á Akranesi komin með þann
möguleika að tengjast inn á opið
ljósleiðaranet þar sem ýmsir að-
ilar geta selt þjónustu sína. Hvort
heldur er afþreying eða fræðsla
um sjónvarpssendingar eða þjón-
usta myndbandaleiga, þjónusta ör-
yggisfyrirtækja, flutningur gagna
eða miðlun upplýsinga þá verða
þær gáttir opnaðar sem eiga eftir
að hafa veruleg áhrif á skilyrði til
búsetu á Akranesi – og eru þau
skilyrði góð fyrir. Áhugi Akranes-
kaupstaðar beinist m.a. að því að
skapa þær aðstæður í samvinnu
við OR að stofnanir eins og
Sjúkrahús og Heilsugæslustöð
Akraness, Landmælingar Íslands
og fleiri aðilar geti nýtt sér þessa
öflugu tækni til nýrra landvinn-
inga. Landmælingar geta með
þessu öfluga flutningsneti sent
loftmyndir og kort hvert á land
sem er eða til útlanda og sama á
við varðandi sjúkrahúsið og
heilsugæsluna. Þar verður mögu-
legt að taka á móti eða senda
skannamyndir eða röntgenmyndir
en slíkt krefst mikillar band-
breiddar. Sjúkrahúsið getur sent
myndirnar til Reykjavíkur, Hong
Kong eða New York og þannig
fengið álit færustu sérfræðinga án
þess að kosta miklu til. Að auki
opnast nýir möguleikar til fjar-
lækninga, sem er án vafa mjög
spennandi kostur, sérstaklega fyr-
ir hinar dreifðu byggðir. Þá er það
áhugaefni Akraneskaupstaðar að
nýta ljósleiðarakerfið til að efla
íbúalýðræði með aukinni upplýs-
ingu og gagnvirkum skilaboðum
um ýmis málefni. Möguleiki opn-
ast til að sjónvarpa með einföldum
hætti staðbundnu dagskrárefni
t.d. úr leikskólum, grunnskólum
eða frá íþróttaviðburðum yngra
íþróttafólks. Hér takmarkast
möguleikar á notkun aðeins af því
hugmyndaflugi sem íbúarnir hafa.
Allt er þetta efni sem Morgun-
blaðið hefur verið að leggja
áherslu á í gegnum tíðina. Virka
samkeppni, aukið aðgengi almenn-
ings að upplýsingasamfélaginu,
nýja möguleika í fjarlækningum
og virkara íbúalýðræði. Það væri
því ef til vill ástæða til að gefa
þessari þróun í sveitarfélögum
eins og Akranesi meiri gaum.
Ljósleiðaravæðing
Akraneskaupstaðar
Gísli Gíslason fjallar um
nýja samskiptatækni ’Áætlað er að innantveggja ára verði sér-
hver íbúð og öll fyrir-
tæki á Akranesi komin
með þann möguleika að
tengjast inn á opið ljós-
leiðaranet þar sem ýms-
ir aðilar geta selt þjón-
ustu sína.‘
Gísli Gíslason
Höfundur er bæjarstjóri á Akranesi.
Eftirfarandi greinar eru á
mbl.is:
Guðrún Lilja Hólmfríðardóttir:
„Ég vil hér með votta okkur
mína dýpstu samúð vegna þeirr-
ar stöðu sem komin er upp í ís-
lensku þjóðfélagi með skipan
Jóns Steinars Gunnlaugssonar í
stöðu hæstaréttardómara. Ég
segi okkur af því að ég er þol-
andinn í „Prófessorsmálinu“.“
Ólafur F. Magnússon: „Ljóst
er að án þeirrar hörðu rimmu
og víðtæku umræðu í þjóðfélag-
inu sem varð kringum undir-
skriftasöfnun Umhverfisvina
hefði Eyjabökkum verið sökkt.“
Ásthildur Lóa Þórsdóttir:
„Viljum við að áherslan sé á
„gömlu og góðu“ kennsluaðferð-
irnar? Eða viljum við að námið
reyni á og þjálfi sjálfstæð vinnu-
brögð og sjálfstæða hugsun?“
Bergþór Gunnlaugsson: „Ég
hvet alla sjómenn og útgerð-
armenn til að lesa sjómannalög-
in, vinnulöggjöfina og kjara-
samningana.“
Á mbl.is
Aðsendar greinar