Mánudagsblaðið - 04.09.1950, Page 1
34. tölublað.
3. árgangur.
Rlánudagur 4. september 1950
fjrJ
AÐLEGGURISLEND
UM HERVERND?
L
ío vfsf ú Russar repi annas að herfaka landið
Siðferðileg skylda okkar al taka Jiátt s lýðræðisbaráttmmi
Islenzku ríkisstjórninni hefur eftir áreiðanlegum
heimildum borizt orðsending þess efnis, að heppilegt
væri fyrir iandið að bjóða heim bandarísku heríiði til
til vemdar iandinu, ef til styrjaldar komi milli ein-
ræðisríkjanna undir leppstjórn Rússa og hinna vest-
rænu lýðræðisríkja. Er þess getið í orðsendingu þess-
ari, að þetta séu ekki kröfur Bandaríkjanna, heldur
ráðlegging í sambandi við þær hernaðaraðgerðir, sem
verða óumflýjanlegar, ef stórveldin eigast við. Það
liggur í augum uppi, að ef Rússar ná hér fótfestu,
þá gera Bandaríkin tilraun til þess að reka þá héðan
burt og verður ekki að sökum spurt að barizt verður
yfir landinu og jafnframt á landinu sjálfu.
Líklegt er, að Bandaríkin hafi sent þessa orð-
sendingu með sendiherra okkar í Washington, enda
eðlilegt, svo og það að hann situr nú fund utanríkis-
ráðherra Norðurlanda hér í Reykjavík, þar sem, að
sögn, ekki er annað rætt en hagsmunamál viðkom-
andi landa. I>að er því beint ekki trúlegt, að sendi-
herra okkar í Vesturheimi þurfi nauðsynlega að
sitja fund um málefni þau, sem stjórnin segir að
rædd hafi verið á fundunum.
Þessar ráðleggingar Bandaríkjanna eru mun at-
hyglisverðari en þær í fljótu bragði virðast.
Ástandið í heiminum er svo alvarlegt, að ekkert er
líklegra en að blóðug styrjöld gjósi upp, ef eitthvað
óvenjulegt ber á milli stórveldanna. Öll lönd hervæð-
ast af kappi og stríð er í huga alls þorra þeirra, sem
byggja hin stærri lönd.
fsland er aðeins lítið peð og áhrifalaust um
gang heimsmálanna og því verður ekki þyrmt, ef til
átaka kemur. Landið er legu sinnar vegna nauðsyn-
legt báðum aðilum.
Við íslendingar höfum löngum og réttilega stært
okkur af lýðræðisskipulagi okkar og þjóðinni er kært
að minnast Alþingis og sögu þess. Frelsisbaráttan
og sjálfstæðishugsun okkar er eins og leiðarljós í
gegnum liðnar aldir, sem landið hefur verið byggt.
Heimurinn skiptist nú í tvo flokka: þann, sem ann
lýðræðinu og liinn, sem fyrirlítiir sjálfstæðið og
frelsi einstaklingsins. Seinni flokkurinn, komm-
únistar, hafa ekki hikað við að gleypa frjálsar
þjóðir á landamærum sínum, drepa forustumenn
frelsisins og setja á stofn stjórnir skipaðar þýlyndu
landráðaliði.
I slíkri baráttu ber Islendingum að skipa sér
í fylkingu þeirra, sem berjast fyrir okkar hugsjón-
um og nú er svo komið, að ekki má lengur láta
dragast að taka slíka ákvörðun. Okkur ber að vona
Iiins bezta en búa okkur undir að taka hinu versta,
ef þörf krefur. Þó við viljum frið, þá þolum við ekki
smánarfrið og undirokun hugsjóna okkar.
En hvað verður svo hlutverk okkar, ef til styrj-
aldar kemur? Þessa spurningu hlýtur ríkisstjórnin
að gera upp við sig án tafar. Það er alveg tilgangs-
laust fyrir okkur íslendinga að setja upp mikil-
mennskusvip og láta kylfu ráða kasti um framtíðina.
Islenzkir sjómenn þóttust ekki of góðir til þess að
sigla um höfin í síðustu styrjöld til þess að færa
landinu björg, og víst er um það, að almenningur
sem stundar landvinnu verður að taka sinn þátt í
baráttunni fyrir frelsi og sjálfstæði. Aðrar þjóðir
eins og t.d. Bretar færðu stórar og hræðilegar fórnir
á altari stríðsguðsins og þeim hefur fundizt frelsið
þess virði að senda kjarna þjóðar sinnar á erlendan
vettvang til þess að berjast fyrir því frelsi, sem
þeir mátu svo dýrt. Sama máli gegnir um Frakka og
Bandaríkjamenn og allar þjóðirnar í Vestur-Evrópu.
Frændur oklear í Noregi, þótt fámennir séu, hafa
komið sér upp herliði til þess að verja land sitt gegn
ofbeldi kommúnista. Á Islandi kæmi hins vegar ekki
til að stofnaður yrði her, heldur I mesta lagi ein-
hvers konar heimavarnarlið, sem starfaði líkt og
slíkt lið gerir í þeim löndum, sem hafa menn undir
vopnum. Hér mætti, ef rétt væri að farið, æfa okkar
menn til þess að sinna sumum af þeim störfum,
sem erlent verndarlið yrði annars að gera. Með
slíku fyrirkomulagi gætum við komizt af með mini-
mun erlends setuliðs. Það kostaði ekkert meira fyrir
Bandalag Vestur Evrópu að æfa Jón Jónsson á ís-
landi í vopnaburði heldur en John Smith frá TJSA
eða Jean Dupre frá Frakklandi. En ólíkt yrði það
þjóðinni meiri sómi að geta sýnt það á blöðum sög-
unnar, að einmitt við, sem liöfum stært okkur af
frelsiíiþrá Islendinga, tókum virkan þátt við hlið
annarra lýðræðisunnandi ríkja í að verja þann dýr-
mæta rétt. Líf íslenzkrar æsku er ekki dýrmætara
en líf brezkrar, bandarískrar eða franskrar æsku,
þegar um frelsi þjóðarinnar er að tefla.
Það er ekki í eðli Islendinga að sóla sig í vernd
þeirra þjóða, sem' senda kjarna æsku sinnar til víg-
vallanna, án þes að vilja noklíuð til þess vinna að
njóta frelsis síns. I síðustu styrjöld var okkur
vorkunn, en nú er ekki slíku til að dreifa. Nú verður
gengið að okkur og spurt hreint og beint, hvað við
viljum gera og það er okkar að liafa hrein svör á
reiðurn höndum.
Það er skylda okkar að skipa okkur í sveit með
þeim, sem öllu vilja fórna í þágu frelsisins og það
liggur í augum uppi að betra er að gera það strax
en bíða þess að í óefni sé komið. Við höfum það
einstæða tækifæri fámennrar þjóðar að geta samið
við stórveldi, sem metur og virðir réttindi vor, og
með slíku samkomulagi getum við ekki einungis
hagnazt heldur dyggilega skipað okkur sess meðal
þeirra sem vernda lýðræðið í heiminum gegn ein-
ræði og ógnarstjórn.
Tjörnin og
Reykvíkingar
Það sem rætt er og ritað um
,náttúruvernd“ innan bæjar-
ins, er flest mjög vanhugsað.
Það er mjög erfitt að sam-
ræma skipulag borgar við
varðveizlu á hinu eldra og
vilta náttúrulandslagi, enda
er sízt þörf á því hér á landi
svo greiðan aðgang sem við
eigum að fjölbreyttari nátt-
úrufegurð en flestar aðrar
þjóðir geta stært sig af.
Borgir verður að byggja
samkvæmt haganlegum skipu
lagsuppdrætti og svo fögrum
á borgamælikvarða, sem unnt
er. — Þegar verið er að tala
um Tjörnina, verða þessi
sjónarmið að gilda og ekki
önnur. Við höfum ekkert við
eina ,náttúrutjörn“ að gera
fram yfir þá milljón sem til
er í landinu. I miðri borg
verður slík tjörn heldur ekki
annað en óþrifalegur forar-
pollur, sem Reykjavíkurtjörn
líka er orðin. — Það sem mest
er aðkallandi viðvíkjandi
Tjörninni, er að hreinsa hana,
minnka hana og prýða bakk-
ana. Vegna þess hvað Tjörn-
in er stór — miklu stærri en
nokkur skipulagshöfundur
hefði getað látið sér detta
í hug um tjörn í mjóu miðbæj-
arsvæði fast við sjó — þá
sýnist ekki annað fært gagn-
vart norðurstjírnunni en að
fylla upp eitthvað af vestur-
flóa hennar með því að draga
botn leðjuna þangað. Á þess-
ari uppfyllingu ætti svo helzt
ekki að byggja, heldur nota
hana fyrir trjágróðurreit.
Einkennilegt er það að
Reykvíkingar sýnast aldrei
hafa haft það á tilfinningunni
að bærinn liggur á strönd,
sem annarsstaðar þykir mik-
ill fegurðarauki og reynt að
gera sem mest úr því. Hé5
Framhald á 8. síðu,