Mánudagsblaðið - 27.11.1950, Blaðsíða 4

MÁNUÐAGSBLAÐEÐ
Mánudagur 27. nóvember 1950
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
‘ BLAÐ FYRIR ALLA
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Agnar Bogason
Blaðið kemur út á mánudögum. — Verð kr. 1,50 í lausa-
sölu, en árgangurinn, 52 blöð, 48 krónur
Afgreiðsla: Tjamargötu 39.
Símar ritstjórnar: 3496 og 3975.
Prentsi ðja Þjóðviljans h.f.
Útvarpshneykslið
I Árás Helga Hjörvars á Jón-
Bs Þorbergsson, útvarps-
stjóra, hefur að vonum vakið
geysimikla athygli um land
allt. Hér skal ekkert fjölyrt
um það, að hve miklu leyti
þessar ákærur hafa við rök að
styðjast, þó að sennilegt sé,
ao Helgi hafi reist sér þarna
hurðarás um öxl. En þetta á
rannsóknin vonandi eftir að
leiða í Ijós. Það var heldur
ekki þetta, sem ég ætlaði að
ræða hér. Það eru svo sem
engar stórfréttir, þó að fjár-
dráttur eigi sér stað í ís-
lenzkum stofnunum, jafnt rík-
isstofnunum sem öðram.
Slíkt hefur átt sér stað svo
o.ft áður, að menn eru hættir
aó rumska. Miklu óhugnan-
lcgri er sá mynd, sem þetta
mál dregur upp af vinnu-
bi ögðum og samvinnu starfs-
mannanna við þessa ríkisstofn
un, og því miður fer því f jarri,
að útvarpið sé hér neitt eins-
dæmi. ,
Það liggur í augum uppi, að
fnimskilyrði þess, að stofn-
un sé sæmilega rekin, er það,
að sátt og samlyndi ríki milli
starfsmannanna, jafnt æðri
sem lægri. En það hefur nú
'verið eitthvað annað upp á
teningnum í útvarpinu. Út-
varpsstjóri fullyrðir, að skrif-
■stofustjóri útvarpsins, annar
æðsti maður stofnunarinnar,
hafi ofsótt sig á allan hátt og
með öllum meðölum í 18 ár,
eða mestallan þann tíma, sem
.útvarpið hefur starfað. Hvað
sem hæft er í þessu, hefur það
lengi verið á allra vitorði, að
lítið ástríki hefur verið inilli
Jónasar Þorbergssonar og
Helga 'hjörvars og munu þeir
hafa haft litla eða enga sam-
vinnu. Allir geta séð, hverjar
afleiðingar slíkt ástand hefur
haft og hlýtur að hafa fyrir
alla starfsemi útvarpsins. Út-
varpið hefur þá líka loksins
rumskað og er það ekki von-
um fyrr. Það lýsti því yfir að
þetta ástand væri óþolandi
ei ís og það líka auðvitað er.
En Útvarpsráði hefur verið
fullkunnugt um þetta ástand
í fjölda mörg ár, án þess að
þ; ð hafi gert hina minnstu til-
laun til að bæta úr því, og
koma á starfsfriði í stofnun-
unni og því fer svo víðsf jarri,
að hatrið og illindin milli Jón-
asar og Helga hafi verið neitt
einsdæmi í útvarpinu. Við þá
stofnun mun mega heita, að
hver hafi ímugust á öðrum,
þar hefur ríkt bellum omnium
contra omnes“, að sagt er.
Útvarpsstjóri hefur átt í
hatrömmum illdeilum við
flesta eða alla þuli útvarpsins,
sumir þeirra hafa borið hann
þungum sökum í riti og einum
þeirra vék hann eitt sinn úr
starfi fyrirvaralaust og upp á
sitt eindæmi, en varð að vísu
að éta það í sig aftur. Annars
er ég ekki viss um, að út-
varpsstjóri sé neitt sekari í
þessum efnum en margir aðrir
starfsmenn útvarpsins. Helgi
Hjörvar hefur til dæmis átt
í illdeilum við marga aðra
starfsmenn útvarpsins en
Jónas Þorbergsson. Meðal
hinna óæðri starfsmanna hef-
ur líka allt logað í klíkuskap
og illdeilum,
En eins og ég sagði áðan, er
útvarpið síður en svo eina
stofnunin hér á landi, þar sem
ástandið er svona. Það er leit-
un á þeirri stofnun eða þeim
félagsskap á íslandi, þar sem
allt logar ekki í illdeilum
og klíkuskap. Alkunna er það
líka, hvernig ástandið hefur
oft verið í æðstu menntastofn-
un landsins, háskólanum. Þar
hafa prófessorar í sömu deild
jafnvel ekki talazt við árum
saman, og guðfræðideildin
hefur í þessu efni sízt orðið
betri en hinar deildirnar, þótt
svo mætti virðast sem hún
ætti að ganga á undan með
góðu eftirdæmi.
Ekki eru mörg ár liöin síð-
an tveir guð guðfræðiprófess-
arar hröktu einn starfsbróður
sinn úr embætti og ákærðu
hann um kvensemi og drykkju
skap. Bar þetta lítinn vott um
bróðurþel, en ef ákærurnar
hafa verið sannar, er öðru
máli að gegna. En ef þær hafa
verið ósannar eða á litlum
rökum reistar, hvað sýna þær
þá?
Varla mun á þessu landi
vera svo lítilsháttar félags-
skapur að allt logi þar ekki í
öfund og afbrýðisemi, hatri
og klíkuskap. Auðvitað er það
fegursti draumur allra smá-
borgara að komast í stjóm
eða varastjórn einhvers fé-
lags, hversu lítilf jörlegt og ó-
merkilegt, sem það kann að
vera, og telja sér síðan trú
um, að þeir séu orðnir miklir
menn, sem hafi talsverð áhrif
á gang heimsviðburðanna. Út
af rifrildi um þessar vegtill-
ur(!) verður oft magnað hat-
ur, er stundum lifir æfilangt.
Menn hata þann mann ákaf-
lega, er varð þeim hlutskapari
í baráttunni um vara-endur-
skoðarastarf í einhverju smá-
félagi. Stundum hefur þetta
hatur verið svo magnað, að
þeð hefur sprengt félög, eins
og t. d. rithöfundafélagið. í
öðrum félögum fer mikið af
starfsorkunni í rifrildi og ill-
deilur, svo sem meðal listmál-
ara og leikara. Sagt er að
fundir í félagsskap listmálara
hafi stundum endað á allsherj-
ar áflogum.
Þetta sundurlyndi, afbrýði-
semi og illkvittni í garð ná-
ungans eru íslenzkir þjóðar
lestir og böl. Að nokkru leyti
orsakast þetta af smæð þjóð-
félags okkar, þar sem hver
þekkir annan. En þetta er
ekki eina orsökin. Flestir ís-
lendingar eru í eðli sínu eigin-
gjarnir, metorðagjarnir, hör-
undsárir og spéhræddir, og
þeir sjá sífellt ofsjónum yfir
velgengni þeirra, sem hlotið
hafa á einhvern hátt meiri
frama en þeir sjálfir. Þetta
skapar svo vanmáttarkennd,
öfundsýki og illkvittni í garð
annarra, sífelldan rógburð,
slefsögur og persónulegt nart.
Ef til villu hefur þetta hugar-
ástand skapast á kúgunar- og
niðurlægingaröldunum, sem
gengu yfir þjóðina, þegar
Danir réðu hér öllu. En hver,
sem orsökin kann að vera, er
þetta hugarfar óhugnanlegt
og skaðvænlegt. I jafn smáu
og fátæku þjóðfélagi sem okk-
ar, er það lífsnauðsyn, að
menn vinni saman, ef vel á að
fara. I þeim stofnunum, og
félögum erlendis, þar sem ég
þekki til, er andinn allur ann-
ar en hér. Þar vinna menn
yfirleitt saman í sátt og sam-
lyndi eins og bræður og þykir
vænt um samstarfsmenn- sína.
Starfsmenn við stofnanir ytra
líta oft á sig sem eins konar
fóstbræðrafélag. Menn með
hugarfar Helga Hjörvars og
Jónasar Þorbergssonar
mundu vart kemba hærurnar
þar.
Fyrir þrem árum átti ég tal
við hótelstjóra úti á landi,
sem ég þekki dálítið. Hann
hafði f jórar framreiðslustúlk-
ur, og skiptust þær í þrjár
klíkur, voru tvær vinkonur í
einni, en ein í hvorri hinna.
Framh. á 7. síðu

NÝI a H BÆKUR:
Úr fylgsnum fyrri aldar
Bók þessi er fyrri hluti mikils ævisagnarits, er sr. Friðrik
Eggerz, prestur í Skarðsþingum í Dalasýslu lét eftir sig og
legið hefur óprentað í Landsbókasafni til þessa. Þetta fyrra
bindi hefst á frásögn um Bjarna ríka Pétursson á Skarði og
síðan er getið niðja hans í næstu ættliði. En meginefni þessa
bindis er ævisaga sr. Eggerts Jónssonar á Ballará, föður höf-
undarins, en Eggert var þriðji maður í karllegg frá Bjarna.
1 ritverki þessu er mikinn og margvíslegan fróðleik að
finna, ekki aðeins um persónusögu, heldur einnig um aldarr
far, þjóðlif og þjóðhætti fyrri aldar. Frásögn höfundar er
með miklum ágætum, skýr og skilmerkileg, málfar þrótt-
mikið og fagurt og stíllinn með ótvíræðu aðalsmarki mikils
rithöfundar. — Og frásagnarefni hefur höfundur nóg, því að
á þessum áratugum var sannkölluð „söguöld“ í héruðunum
við Breiðafjörð, þar sem stórbrotnir og umsvifamiklir ein-
staklingar komu mjög viö sögu. — Jón Guðnason skjalavörð-
ur hefur búið rit þetta til prentunar.
Oraumspakir ísiendíngar
í riti þessu, sem Oscar Clausen rithöfundur hefur tekið
saman, segir frá ha.rtnær þrjátíu draumspökum íslendingum,
körlum og konum, lífs og liðnum. Þetta er fróðleg bók og
skemmtileg og sérstakur happafengur öllum þeim, er áhuga
kafa á dulrænum fræðum. — Bók þessi á samstöðu í bóka-
hillunni með Skyggnum íslendingum eftir sama höfund, sem
kom út fyrir tveimur árum.
Brim og boðar
Frásagnir af sjóhrakningum og svaðilförum rið strendur
íslands. Ný útgáfa af þessari vinsælu bók er komin út.
Bóksalar utan Reykjavíkur eru beðnir að símsenda pantanir
sínar hið allra fyrsta, því að hér er aðeins um mjög lítið
i'-pplag að ræða.
Lars í Marzfílíð
Saga þessi, sem er átjánda Draupnissagan, er eftir Bern-
l.ard Nordh. Hún gerist í afskekktum fjallahéruðum og segir
frá baráttu frumbýlinganna, sem þar hafa tekið sér bólfestu.
Þad er harðgert og þrautseigt fólk og líf þess margþætt og
viðburðarikt, þrátt fyrir einangrunina. — Draupnissögurnar
hafa öðlazzt miklar og almennar vinsældir, og mun þessi
skemmtilega og vel gerða saga áreiðanlega ekki rýra þær.
liáramilillinn
Frásögn af mioilsferli hins heimsfræga ameríska miðils
DANIEI ■ D. HOME, -eins frægasta miðils, sem uppi hefur
verið Iíome var hvað eftir annað „prófaður“ af efagjörnum
vísindámönnum, en „undrin“, sem gerðust í sambandi við
llann, voru hafin yfir allan efa. Hinir furðulegustu hlutir
áttu sér jafnt stað, þótt miðillinn væri í strangri gæzlu í
uppljómuðu herbergi, bundinn á liöndum og fótum.
Framantaldar bækur fást hjá bóksölum um land
allt ogg beint frá útgefendum.
Ðr aupn i suigáí an — Iðunnarutgáfan
Pósthélí 561 — P.ev/kiavík — Sími 2923.