Morgunblaðið - 15.01.2005, Blaðsíða 21
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. JANÚAR 2005 21
TÍU ÁR FRÁ SNJÓFLÓÐUNUM Í SÚÐAVÍK
Dagbjört Hjaltadóttir var einn þeirraSúðvíkinga sem ekki lentu í snjó-flóði. Hús hennar við Aðalgötuslapp óskemmt en hún þurfti eigi
að síður eins og svo margir aðrir Súðvíkingar
að yfirgefa heimili sitt í skyndi ásamt manni
sínum og tveimur börnum. Fagranesið flutti
fólkið til Ísafjarðar í afspyrnuslæmu veðri og
Dagbjört segir að Ísfirðingum verði seint full-
þakkaður sá mikli stuðningur og gestrisni
sem þeir sýndu Súðvíkingum í kjölfar áfalls-
ins.
„Ísfirðingarnir þekktu Súðvíkinga og það
gerði gæfumuninn í áfallahjálpinni,“ segir
hún. „Það var líka boðið upp á skipulagða
áfallahjálp frá sérhæfðu teymi og sú aðstoð
var góð svo langt sem hún náði en hún jafn-
aðist ekki á við þann stuðning sem Ísfirðing-
arnir og aðrir Vestfirðingar veittu. Séra
Magnús Erlingsson og séra Karl Matthíasson
unnu sér ekki hvíldar við að taka utan um fólk
og það var mjög mikil huggun að þeim.
Þegar við komum til Ísafjarðar var þar allt
á kafi í snjó og rafmagnsleysi. Ísfirðingar
vissu því hvað um var að ræða í þrengingum
Súðvíkinga á þessum tíma. Þarna umbylti fólk
heimilum sínum til að taka við heimilislausum
Súðvíkingum. Fyrst voru allir sem komu með
Ísfirðingum verður
seint fullþakkað
Dagbjört og Guðjón Ísfirðingar vissu um hvað var að ræða.
Fagranesinu til Ísafjarðar fluttir upp á
sjúkrahús þar sem hafði verið opnuð álma fyr-
ir okkur. Dagana á eftir held ég að starfsfólk
sjúkrahússins hafi staðið samfellda vakt án
þess að hvika frá okkur. Fólk var mismikið
slasað og einnig voru ættingjar sjúklinganna á
sjúkrahúsinu. Þegar frá líður fer maður að
hugsa um hina miklu viðveru starfsfólksins og
í minningunni er eins og það hafi alltaf verið
til taks án þess að fara heim.“
Sofið í hverju herbergi hjá Ingu Láru
Á Ísafirði bjó Dagbjört og hennar fjölskylda
ásamt tveimur öðrum fjölskyldum hjá Ingu
Láru Þórhalladóttur, sem þau kynntust á
sjúkrahúsinu. „Inga Lára hafði þekkt Helen
systur mína frá gamalli tíð og hún bjó í stóru
húsi og gerði sér lítið fyrir og bauð þremur
fjölskyldum að vera hjá sér. Inga Lára vann á
sjúkrahúsinu og sagði einfaldlega: „Þið getið
verið hjá mér,“ og þar með var það ákveðið.
Það er með ólíkindum að njóta annarrar eins
gestrisni. Við vorum með börn á öllum aldri
og það var sofið í hverju herbergi. Þetta var
lýsandi fyrir gestrisni Ísfirðinga og ég held að
samband Súðvíkinga við þá hafi dýpkað mjög í
kjölfar flóðanna og orðið innilegra.“
Maður er nefndur Stefán Dan Óskarsson á
Ísafirði og er Dagbjörtu ofarlega í huga fyrir
framgöngu hans í málefnum barna frá Súða-
vík. Þess má geta að Dagbjört er kennari við
Súðavíkurskóla og flóðið hjó stór skörð í hóp
nemenda. Það fór ekki framhjá Dagbjörtu
hvaða áhrif það hafði á þau börn sem eftir
lifðu. „Stebbi á líkamsræktarstöð á Ísafirði
sem hann opnaði fyrir börnunum og trúlega
hefur fátt glatt þau eins mikið og að fá að nota
hana sem félagsmiðstöð til að hittast og ræða
málin. Þetta var í fyrsta skipti sem þau gátu
hist og talað um atburðina og ég hef aldrei séð
þau eins glöð í aðra tíð. Þrátt fyrir að þeim
hefði verið sagt frá björgun félaga þeirra var
eins og þau þyrðu ekki að trúa því fyrr en þau
hittust augliti til auglitis hjá Stebba Dan.
Áfallahjálpin hans Stebba var því ómetanleg.
Þegar börnin gátu farið aftur heim til Súða-
víkur og byrjað í skólanum, að loknu nokk-
urra vikna kennaraverkfalli sem skall á rétt
eftir flóðin, var áberandi hversu mikið þau
tjáðu sig í myndlist. Helsta myndefnið þeirra
var englar, sem bæði áttu sér nöfn og andlit
þeirra sem börnin þekktu og höfðu farist.“
Frosti Gunnarsson og fjölskylda hanslágu klukkustundum saman grafin ísnjóflóðinu á Súðavík, en björg-unarsveitarmönnum tókst að ná til
þeirra í tæka tíð. Þrjú voru heima þegar flóðið féll
og björguðust Frosti og kona hans, Björg Valdís
Hansdóttir, eftir fimm tíma, en 14 ára dóttir
þeirra, Elma Lísa, eftir 16 tíma. Þegar byggðin
var flutt byggðu þau sér nýtt hús við Vallargötu 3.
Frosti segir aldrei hafa komið til greina að fara
frá Súðavík eftir snjóflóðin.
„Það hefur alltaf verið mín skoðun að það sé
betra að vinna sig út úr hlutunum hér,“ segir
hann. „Það tekur nokkur ár að vinna sig út úr
þessum atburðum og ég held að manni hafi tekist
það. Þetta lifir samt alltaf með manni. Vond veður
hafa mikil áhrif og maður þjáist líka af innilok-
unarkennd – nokkuð sem maður þekkti ekki fyrir
flóðin.“ Frosti er starfsmaður Súðavíkurbæjar og
það fylgir starfi hans að síga niður í brunna og þá
sækir innilokunarkenndin að honum. En hann
lætur sig hafa það, segir hann.
Erfitt var að tala um flóðin fyrstu árin
Hann segir að fyrstu árin eftir flóðin hafi hann átt
mjög erfitt með að tala um atburðina „en þetta er
allt að koma, finnst mér,“ segir hann.
Fréttir af Asíuflóðunum hafa haft mikil áhrif á
Frosta og hann segir skelfilegt að hugsa til þeirra
hamfara. Atburðir af þessu tagi fái hann ætíð til
að hugsa til baka til Súðavíkurflóðanna.
Frosti gegnir starfi aðstoðarmanns Odds Pét-
urssonar snjóflóðaeftirlitsmanns og hann neitar
því ekki að nú leiði hann hugann meira að vind-
áttum og snjósöfnun en hann gerði fyrir flóðin.
Um flutning byggðarinnar segir hann að fram-
kvæmdin hafi gengið mjög vel í heildina, þótt
verkið hafi tafist í nokkra mánuði á þeirri for-
sendu að ríkið var ekki tilbúið til að koma að mál-
um strax í byrjun.
„Svo komu upp aðrir örðugleikar varðandi
flutning þjónustunnar, s.s. verslunar, póstþjón-
ustu, læknisþjónustu, hreppsskrifstofu, og því um
líkt. Það tók nokkur ár að flytja þjónustuna úr
gömlu byggðinni yfir á nýja svæðið.“
Munum byggja þetta upp aftur
Í viðtali við Morgunblaðið þremur dögum eftir
flóðin, sagðist Frosti sannfærður um að áfram
yrði búið á Súðavík þrátt fyrir áföllin vegna flóð-
anna. „Súðvíkingar eru duglegt og sterkt fólk. Við
munum byggja þetta upp aftur. Það er hægt að
byggja upp á öruggu svæði inn við barnaskól-
ann,“ sagði hann þá. (Mbl. 19. jan. 1995)
Nú, áratug síðar, er hann ekki í vafa um að spár
hans hafa ræst. „Það stoppaði aldrei vinna hér og
hjól atvinnulífsins héldu áfram að snúast. Lífið
hélt áfram.“
Aðspurður hvernig hann meti framtíð Súðavík-
ur á þessum tímamótum, segir Frosti ýmislegt á
döfinni. „Það eru stórir hlutir að gerast hér. Það á
að byggja iðngarða og tvö ný einbýlishús, þannig
að bjart er framundan. Súðvíkingum hefur fjölg-
að aðeins og vonandi á eftir að fjölga meira hér.“
Hann er ekki í neinum vafa um að ferða-
mannastraumur til Súðavíkur tók mikinn kipp
eftir flóðin og segja má að þar hafi skipst í tvö
horn. „Það var ekkert sem hét ferðamanna-
straumur hér fyrir flóðin. En nú um stundir
breytist mikið hér á sumrin og það er mjög vin-
sælt að dvelja í sumarhúsunum í gamla þorpinu.“
„Lífið heldur áfram“
Björg og Frosti Stórir hlutir að gerast á Súða-
vík og bjart er framundan.
„Glæsileg-
asta þorp
Vestfjarða“
Sá tími sem fór í hönd eftirsnjóflóðið var afskaplegaerfiður,“ segir sr. MagnúsErlingsson sóknarprestur
á Ísafirði sem var sóknarprestur
Súðvíkinga á árunum 1991–2000.
„Í fyrstu unnu allir hörðum hönd-
um við að bjarga því sem bjargað
varð og styðja hver annan. Síðan
tók við mjög erfiður tími því flóðið
sundraði fólkinu á Súðavík. Sumir
höfðu orðið mjög illa úti og margt af
því fólki flutti suður. Aðrir ákváðu
að vera um kyrrt og byggja upp.
Við þetta urðu til tveir hópar og það
myndaðist viss togstreita á milli
þeirra. Það var líka óeining t.d.
vegna hreinsunarmála. Þeir sem
ekki voru á staðnum gátu kannski
ekki gætt sinna hagsmuna þegar
verið var að hreinsa bæinn og það
olli ósætti milli manna. Það var
óskaplega erfiður tími og það tókst
ekki vel að sætta fólk þótt ýmsir
kirkjunnar menn og heimamenn
reyndu að bera klæði á vopnin. Með
tímanum hafa þessi mál lagast svo-
lítið og það sem er hvað ánægjuleg-
ast að sjá er hvernig Súðavík hefur
risið úr öskustónni. Mér finnst
Súðavík vera langglæsilegasta þorp-
ið á Vestfjörðum. Mannlífið er af-
skaplega gott, hvort sem maður
kemur í þorpið að vetrarlagi á
þorrablót eða að sumri til og tekur
þátt í Listasumri. Þetta er ánægju-
legt samfélag og minnir mann
stundum á bæjarlífið í írskum
smábæ. Kirkjan er öðrum megin við
veginn og svo er krá hinum megin.
Svo er kaupfélagið þar sem allir
hittast hjá Óskari til að drekka
kaffið og spjalla saman. Þetta er
sterkt samfélag og góður staður til
að vera á.“
Morgunblaðið/Jim Smart
Magnús Erlingsson Súðavík er
góður staður til að vera á.
Hún telur sig hafa fundið fyrir vaxandi róeftir þriggja ára samfellda búsetu áSúðavík eftir að hafa flust tvívegis frábænum á þeim áratug sem liðin er frá
snjóflóðunum miklu. Sigríður Jónsdóttir, þá 22
ára, bjó við Túngötu 4 ásamt manni sínum, Þor-
steini Erni Gestssyni, og tveimur dætrum þeirra.
Öll voru þau heima við þegar snjóflóðið féll og
færði húsið á kaf. Þau misstu sextán mánaða
gamla dóttur sína, Hrafnhildi Kristínu, og var hún
jarðsett í Reykjavík.
Sigríður segir tímana sem í hönd fóru hafa ein-
kennst af rótleysi, reiði og afneitun, en síðan hafi
hún jafnað sig að því marki að atburðirnir hái sér
ekki lengur í daglega lífinu.
„Auðvitað er ég með hugann við það sem gerðist
og það þarf ekki mikið til að rifja upp atburðina
fyrir mér,“ segir hún. „En þetta háir mér alls ekki
í dag.“
Fjölskyldan flutti strax burt frá Súðavík en
settist aftur að í bænum eftir rúmlega árs fjar-
veru. Þau ílentust þó ekki nema í eitt ár og fluttu
því burt öðru sinni. „Það var einhver órói í mér svo
við fluttum aftur og komum ekki aftur fyrr en eftir
fjögur ár,“ segir hún. „Ég hef fundið fyrir mjög
miklu rótleysi en nú finn ég að maður er að róast.“
Sigríður fæddist í Hafnarfirði 1972 en fluttist til
Súðavíkur nokkurra mánaða gömul með fjöl-
skyldu sinni og ólst upp í bænum. Í dag sækir hún
vinnu til Ísafjarðar þar sem hún starfar hjá Sím-
anum og fer því daglega akandi á milli staðanna.
Framtíðin er óráðin en hitt skiptir kannski mestu,
að henni líður vel nú á Súðavík þótt húsnæðið sem
fjölskyldan hefur sé reyndar of lítið. „Mér líður
virkilega vel hérna og get vel hugsað mér að búa
hér áfram ef ég kemst í stærra húsnæði. Það hafa
líka verið mildir vetur undanfarin ár og því hefur
maður ekki fundið mikið fyrir snjóþyngslum fyrr
en á þessum vetri.“
Sigríður segir það hafa verið erfitt að flytja til
Súðavíkur ári eftir flóðin og virða fyrir sér húsa-
rústirnar við götuna þar sem hún áður bjó og rifja
upp hvað hafði gerst. „En síðan lærir maður að lifa
með þessu. Á því er enginn vafi. Jafnvel enn í dag
kíki ég þangað uppeftir þegar ég keyri framhjá.“
Skammvinn búseta á Túngötunni
Fjölskyldan flutti inn í Túngötuna skömmu fyrir
jólin 1994 og því hafði búsetan verið mjög skamm-
vinn þegar húsið eyðilagðist aðeins örfáum vikum
seinna. Sigríður líkir flóðinu við sprengingu og
hún minnist þess að hafa þeyst upp í loft og séð
þakið rifna af húsinu. Sjálf meiddist hún á fótum
sem hún segir hafa verið ótrúlega vel sloppið mið-
að við aðstæður. Hún gat ekki gengið og lá á
Fjórðungssjúkrahúsinu á Ísafirði þar sem hún
segist hafa fengið gríðarlega góðan stuðning allra
sem þar unnu. En á meðan var leitað að dætr-
unum í húsarústunum og móðirin gat ekkert gert
til hjálpar. Eldri dóttirin fannst á lífi eftir fimm
klukkustundir en sú yngri fannst látin eftir 24
stundir. Það var þetta hjálparleysi sem Sigríður
segir að hafi látið hana finna fyrir smæð sinni
gagnvart aðstæðunum, ekki ólíkt því sem hún
finni fyrir í garð fórnarlamba Asíuflóðanna. „Mað-
ur er svo lítill og maður getur ekkert gert,“ segir
hún.
„Líður virkilega vel hérna“
Sigríður Jónsdóttir Get vel hugsað mér að búa
hér áfram ef ég kemst í stærra húsnæði.