Morgunblaðið - 17.01.2005, Side 4
4 MÁNUDAGUR 17. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Heimsferðir bjóða nú aukaflug til
Kanarí í febrúar og mars, enda allar
ferðir þangað á þessum tíma
uppseldar. Beint flug. Þú bókar
ferðina og tryggir þér síðustu sætin og
4 dögum fyrir brottför færðu að vita
hvar þú gistir. Frábær þjónusta
farastjóra okkar á Kanarí allan tímann.
Munið Mastercard
ferðaávísunina
Stökktu til
Kanarí
8. febrúar, 22. febrúar og 15. mars
frá kr. 44.010
Verð kr. 49.990
M.v. 2, stökktu tilboð. Flug, gisting,
skattar. Netbókun.
8. febrúar, 7 nætur.
Verð kr. 44.010
M.v. hjón með 2 börn, 2-11 ára,
stökktu tilboð, Flug, gisting, skattar.
Netbókun. 8. febrúar, 7 nætur.
AUKAFLUG
18. janúar - uppselt
25. janúar - uppselt
1. febrúar - uppselt
8. febrúar - aukaflug
15. febrúar - uppselt
22. febrúar - aukaflug
15. mars - aukaflug
Skógarhlíð 18, sími 595 1000 www.heimsferdir.is
ÞRÍR íslenskir sérfræðingar á veg-
um kennslanefndar Ríkislögreglu-
stjóra eru farnir til Taílands til þess
að aðstoða þarlend yfirvöld við að
bera kennsl á líkamsleifar fólks eftir
hamfarirnar þar vegna flóðbylgjunn-
ar sem reið yfir um jólin. Gert er ráð
fyrir að þeir verði þar að störfum í
hálfan mánuð.
Guðmundur Guðjónsson, yfirlög-
regluþjónn hjá Ríkislögreglustjóra,
sem hefur með málefni kennsla-
nefndarinnar að gera, sagði að beiðni
hefði komið frá Norðmönnum um að
Íslendingar veittu aðstoð í þessum
efnum. Norðurlöndin hafi árum sam-
an átt samstarf um þessi málefni og
nefndirnar í hverju landi fyrir sig
miðlað upplýsingum og þekkingu.
„Í rauninni er mjög náið samstarf
á milli nefndanna og þannig kemur
til að frá norsku nefndinni kemur
beiðni til okkar um aðstoð,“ sagði
Guðmundur, en norska nefndin hef-
ur verið að störfum í Taílandi.
Guðmundur sagði að málið hefði
verið borið undir dómsmálaráðherra
sem strax hefði samþykkt að senda
fulltrúa héðan. Bjarni J. Bogason að-
stoðaryfirlögregluþjónn og tann-
læknarnir Svend Richter og Sigríður
Rósa Víðisdóttir, sem öll væru í
kennslanefndinni, hefðu síðan haldið
af landi brott í gærmorgun.
Íslendingar hafa áður aðstoðað í
efnum sem þessum, en árið 1999 var
íslenska kennslanefndin kölluð til
starfa í Kosovo af alþjóðlega stríðs-
glæpadómstólnum í löndum fyrrver-
andi Júgóslavíu. Í kennslanefndinni
eru tveir lögreglumenn, af almennu
sviði og tæknisviði, réttarlæknir og
tannlæknir.
Aðstoða við að bera
kennsl á líkamsleifar
Morgunblaðið/Júlíus
Tannlæknarnir Sigríður Rósa Víðisdóttir og Svend Richter eru farin til
Taílands ásamt Bjarna J. Bogason aðstoðaryfirlögregluþjóni.
STÚLKA var mjög hætt komin
þegar kviknaði í íbúð hennar við
Hafnarstræti á Akureyri sl. föstu-
dagskvöld en bjargaðist fyrir
snarræði nágranna. Hún var flutt
á sjúkrahús með snert af reykeitr-
un.
Hinrik Ingi Guðbjargarson, sem
býr í sama húsi, fór inn í íbúð
hennar og náði henni út en þá log-
aði þar eldur og var íbúðin full af
reyk. Hinrik segir að krakkar sem
þarna voru staddir hefðu verið
búnir að berja á glugga og
hringja en enginn hefði svarað.
Hann hefði samt sem áður ákveðið
að ganga úr skugga um að íbúðin
væri mannlaus. „Ég fann stelpuna
þar sem hún lá á gólfinu. Hún var
orðin svört í framan og með
tauma fyrir neðan nefið. Ég reif í
hana og vakti hana og hálfdró
hana út.“
Hinrik segir íbúðina hafa verið
orðna fulla af reyk auk þess sem
eldur hafi logað í borði og ör-
bylgjuofni í eldhúsinu.
Bjargaði stúlku
úr brennandi íbúð
GUÐNI Ágústsson, varaformaður
Framsóknarflokksins, sagði í
Sunnudagsþættinum á Skjá einum í
gær að Halldór Ásgrímsson og Dav-
íð Oddsson hefðu tekið ákvörðun um
að styðja innrásina í Írak og að hún
hefði ekki verið rædd í ríkisstjórn,
utanríkismálanefnd eða þinginu fyrr
en eftir á. Þetta stangast á við full-
yrðingar Halldórs Ásgrímssonar í
fjölmiðlum, m.a. í ríkissjónvarpinu,
að málið hefði verið rætt bæði í rík-
isstjórn og utanríkismálanefnd.
„Halldór Ásgrímsson og Davíð
Oddsson, þeir tóku þessa ákvörðun
um að vera á þessum lista. [–] Þeir
tóku, það er alveg viðurkennt, þeir
tóku þessa ákvörðun. Auðvitað hef-
ur hún síðan oft verið rædd í rík-
isstjórn, utanríkismálanefnd og
þinginu,“ sagði Guðni.
Þegar hann var spurður hvort
ákvörðunin hefði ekki verið rædd í
ríkisstjórn, þinginu eða utanrík-
ismálanefnd svaraði hann: „Auðvit-
að var oft búið að ræða um Íraks-
málið en þessa ákvörðun tóku þeir
og af hverju þeir gerðu það með
þessum hætti kann ég ekki að segja
frá. Þeir verða auðvitað að verja sig
í því.“
Spurður hvort hann væri sáttur
við ákvörðunina svaraði Guðni því til
að hún hefði orkað tvímælis.
Stuðningurinn við
innrásina í Írak
ræddur eftir á
HÓPUR vísindamanna Íslenskrar
erfðagreiningar hefur uppgötvað
ákveðna breytingu í erfðamengi
mannsins, svo-
nefnda umhverfu,
sem orðið hefur
fyrir 3 milljónum
ára á litningi 17.
Rannsóknir á
eiginleikum
hennar hér á
landi hafa leitt í
ljós að þeir ein-
staklingar sem
bera þessa um-
hverfu í erfðamenginu eignast að
meðaltali fleiri börn en aðrir.
Sýna í fyrsta sinn að breyting á
DNA hefur áhrif á frjósemi
Er þetta í fyrsta skipti sem sýnt er
fram á með vísindalegum hætti að
ákveðin breyting á DNA bösum í
erfðamengi mannsins hefur áhrif á
frjósemi, samkvæmt upplýsingum
Kára Stefánssonar, forstjóra ÍE.
Erfðaupplýsingar mannsins og
allra annarra lífvera eru skrifaðar
með fjórum DNA bösum, G A T C,
sem oft er líkt við nokkurs konar staf-
róf erfðanna. Talað er um umhverfu
þegar tiltekin röð slíkra basa hefur
snúist við. Umhverfan sem vísinda-
menn ÍE uppgötvuðu er talin vera
þriggja milljóna ára gömul.
Er hér um að ræða elsta þekkta
erfðabreytileikann í erfðamengi
mannsins að undanskildu svokölluðu
HLA svæði sem gegnir hlutverki í
ónæmiskerfi mannsins og hefur
nokkra sérstöðu í erfðamenginu.
Röð DNA-basanna
hefur snúist við
Umhverfan er á litningi 17 og er
næststærsta slíka umhverfan sem
þekkt er í erfðamengi mannsins og er
um 900.000 basar að lengd. Í erfða-
mengi mannsins eru því til tvær
gerðir af þessum litningsbút sem
snúa sitt í hvora áttina.
Vísindamennirnir birta niðurstöð-
urnar í grein í febrúarhefti erfða-
fræðitímaritsins, Nature genetics, og
var hún birt á vefsíðu tímaritsins í
gær.
Niðurstöðurnar hafa þegar vakið
athygli og var m.a. fjallað um þær í ít-
arlegri grein á vefsíðu New York
Times í gærkvöldi.
Finnst í 20% Evrópubúa
Í grein vísindamannanna er sagt
frá því að umhverfan finnist í um 20%
af litningum Evrópumanna, 6% af
litningum Afríkumanna og í 1% af
litningum Asíumanna. Eru einkenni
umhverfunnar í þjóðum Evrópu og
Vestur-Asíu talin benda til þess að
tíðni hennar hafi aukist á undanförn-
um árþúsundum vegna náttúruvals.
Vísindamenn ÍE hagnýttu sér ætt-
fræðigrunn ÍE, Íslendingabók, við
rannsóknir á umhverfunni í nokkrum
tugum þúsunda Íslendinga. „Þá kom
í ljós að íslenskar konur sem eru með
þessa umhverfu eiga 3,2% fleiri börn
heldur en þær konur sem ekki eru
með umhverfuna. 3,2% í hverrri kyn-
slóð er mjög mikill munur á þeim
tímaskala sem þróun á sér stað á,“
segir Kári.
Ráðgáta
Nánari greining á tíðni breytileika
innan umhverfunnar í Evrópumönn-
um sýndi einnig að líklegasta skýr-
ingin á hárri tíðni hennar og litlum
breytileika sé að hún sé undir nátt-
úrulegu vali.
„Erfitt er að greina hvað það er
sem veldur því að þeir sem bera um-
hverfuna eignist að meðaltali fleiri af-
kvæmi en þeir sem ekki bera hana,
en vísindamennirnir sýna fram á að
hluta skýringarinnar er að leita í tíðni
endurraðana í erfðamengi mannsins
sem eru tíðari í þeim sem bera um-
hverfuna,“ segir í fréttatilkynningu
frá ÍE í gær þar sem greint er frá nið-
urstöðunum.
Aldur umhverfunnar er vísinda-
mönnunum einnig ákveðin ráðgáta
því almennt megi gera ráð fyrir að
tíðni slíks erfðabreytileika sveiflist
fyrir tilviljun og að á þremur millj-
ónum ára hefði umhverfan einhvern
tíma annaðhvort átt að deyja út eða
ná 100% tíðni. Höfundar greinarinn-
ar benda á tvær mögulegar skýring-
ar á háum aldri breytileikans. Önnur
er að breytileikanum hafi verið við-
haldið vegna svokallaðs jafnvægis-
vals, sem þýðir að einstaklingar með
báðar gerðirnar hefðu verið hæfari
en einstaklingar með einungis aðra
gerðina. Dæmi um slíkt val er þekkt á
malaríusvæðum á erfðabreytileika
sem veldur sigðkornablóðleysi.
Annar möguleiki er sagður sá að
gerðirnar tvær hafi þróast sjálfstætt
í tveimur aðskildum tegundum for-
vera mannsins en komið aftur saman
í erfðamengi mannsins, löngu síðar,
með æxlun þessara tegunda.
Veitir innsýn í
þróunarsögu mannsins
Kári segir þessar rannsóknarnið-
urstöður veita mjög spennandi inn-
sýn í þróunarsögu mannsins og
hvernig lesa megi svolítið af þeirri
sögu úr erfðamengi mannsins. „Ekki
bara söguna af því hvernig maðurinn
flutti úr einum stað til annars, eins og
við höfum verið að gera í rannsókn-
um á uppruna Íslendinga, heldur af
því hvernig maðurinn hefur orðið til,“
segir hann.
Það eru ekki eingöngu niðurstöður
þessara rannsókna sem eru þýðing-
armiklar fyrir mannerfðafræðina
heldur hafa einnig verið þróaðar að-
ferðir sem munu skipta miklu máli
við frekari rannsóknir ÍE, sem gætu
veitt mikilvæg svör við rannsóknir á
tilteknum sjúkdómum, skv. upplýs-
ingum Kára.
Hann leggur þó áherslu á að það
tæki sem skiptir langmestu máli við
þessa rannsóknarvinnu sé ættfræðin.
„Ættfræðin er okkar mikilvægasta
tæki. Það er ættfræðin sem gerir að
verkum að við getum fundið þessi
tengsl á milli umhverfunnar og fjölda
afkvæma,“ segir Kári Stefánsson.
Vísindamenn ÍE lýsa nýrri uppgötvun við erfðarannsóknir í Nature genetics
Breytileiki í erfða-
menginu eykur frjósemi
Kári Stefánsson