Morgunblaðið - 18.01.2005, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. JANÚAR 2005 29
UMRÆÐAN
Canon vörur fyrir fyrirtæki og heimili
Ti
lb
oð
fá
st
að
ei
ns
ív
er
sl
un
N
ýh
er
ja
·T
ak
m
ar
ka
ð
m
ag
n
·T
ilb
oð
gi
ld
a
á
m
eð
an
bi
rg
ði
r
en
da
st
Nýherji hf. · Borgartúni 37 · 105 Reykjavík · Sími 569 7700 · www.nyherji.is
Þú
sparar
kr.
7.000
Glæsileg Canon
nýárstilboð
Canon i990
Öflugur og hagkvæmur
• 7-lita ChromaPLUS tryggir
frábær litgæði.
• 4800x2400 punkta upplausn
og 2pl Micro-Nozzles.
• Prentar A4 á u.þ.b. 37 sek.
• Single Ink tækni lækkar
rekstrarkostnað.
• Beintenging við ljósmynda-
vélar með PictBridge.
Nýárstilboð aðeins
29.900 kr.
Verð áður 39.900 kr.
Þú
sparar
kr.
10.000
Þú
sparar
kr.
7.000
Þú
sparar
kr.
30.000
Þú
sparar
kr.
10.000
Canon PowerShot A75
Auðveld en öflug
• 3.2 milljón punkta/pixla
myndflaga.
• Hægt að prenta út myndir
í allt að A4 stærð.
• Með 3x aðdráttarlinsu.
• Fjölmargar tökustillingar.
• Allt að þriggja mínútna
myndskeið með hljóði.
Nýárstilboð aðeins
22.900 kr.
Verð áður 29.900 kr.
Canon PowerShot Pro1
8.0 milljón punkta myndavél
• Hægt að prenta út myndir
í allt að A2 stærð.
• Canon 7x L-Series USM linsa
fyrir fagmannlegar ljósmyndir.
• Háþróað sjálfvirkt kerfi fyrir
hraðan og nákvæman fókus.
• 12 sjálfvirkar tökustillingar og
tvær handvirkar tökustillingar.
• Mikið úrval af aukabúnaði.
Nýárstilboð aðeins
89.900 kr.
Verð áður 119.900 kr.
Canon B180C
Hraðvirkt fax með litaprentun
• A4 fax og afritun.
• Bleksprautuprentun.
• Mikið minni - 42 síður.
• 100 síðna blaðabakki.
Nýárstilboð 19.900 kr.
Verð áður 29.900 kr.
Canon MP390
Fjölnotatæki með
mikla möguleika
• Prentun, skönnun, ljósritun og
fax í frábærum gæðum.
• Hágæða ljósmyndaupplausn.
• Hraðvirkur í prentun/ljósritun.
• Super G3 fax mótald:
33.6Kbps, 16MB.
• Beintenging í myndavél og rauf
fyrir minniskort.
• Rammalaus prentun/ljósritun.
Nýárstilboð 22.900 kr.
Verð áður 29.900 kr.
HINN 11.12. 04 birti María
Kristjánsdóttir ritdóm í Morgun-
blaðinu um nýútkomna bók Jóns
Viðars Jónssonar, sem hann nefnir
„Kaktusblómið og nóttin“ og
fjallar um skáldskap og æviferil
Jóhanns Sigurjónssonar. Þessi rit-
dómur er með þeim
brag öfga og ein-
strengingsháttar, að
þörf er á að benda á
nokkrar staðreyndir
og andmæla einhliða
vinnubrögðum.
Sá sem skrifar
þessar línur hefur þá
sérstöðu, að búa
fjarri bókmennta-
umræðum á Íslandi,
en telur sig þekkja
talsvert til skáldsins
og verka hans, óháð
því, að blóð ættar Jó-
hanns rennur í hans
æðum.
Útgáfan sem ritdómurinn fjallar
um var tímabær og tekist hefur að
semja verk, sem á margan hátt er
einstakt bæði hvað varðar strúkt-
úr og efni og að auki svo vandað
og krefjandi, að ekki verður kom-
ist hjá að taka afstöðu til þeirra
kenninga og hugsana, sem hreyft
er við.
María virðist ekki gera sér
grein fyrir ofangreindu nema
mjög svo takmarkað, því að af því
mikla efni sem í 38 köflum bók-
arinnar er að finna, er einungis
eitt atriði sem hún fjallar faglega
um: nefnilega hvort sú aðferð, sem
Jón Viðar notar við túlkun leikrit-
anna sé nothæf. Niðurstaða henn-
ar er, að svo sé ekki af því að tek-
in eru mið af aðferðum og
kenningum nútíma sálvísinda.
María segir okkur ekkert um
það af hverju hún telur þessa að-
ferð ófæra til skilnings á leikritun
Jóhanns. Þess í stað ræðst hún á
túlkandann með spurningar og
sleggjudóma, sem eru svo fárán-
legir, að ekki tekur að svara þeim.
Undirstaða vandaðra dóma er,
að lesandi fái ljósa vitneskju um
það afhverju dómarinn er ekki
sammála höfundi, ef slík staða
kemur upp. Hvað þessu viðkemur
er María ekki skýr
nema að hún virðist
telja sálgreiningu
ónothæfa í bók-
menntarýni.
Vitað mál er, að
sálvísindanotkun er
aðeins ein leið í túlk-
un ritverka. Hvað Jó-
hann snertir má telja
hana liggja beint við.
Allur hans skáld-
skapur er svo ná-
tengdur honum og
unninn útúr hans eig-
in persónulegum
vandamálum og
hugsunum, að ekkert er nær-
tækara en að sálgreina hann og
hans nánasta umhverfi. Við sem
þekkjum ættarsöguna innanfrá og
skiljum örfint sálarlíf skáldsins
þykir fengur, að fá faglega með-
fjöllun efnisins og sumpart alveg
nýjar sýnir á verk hans. Þetta
segir ekkert um það hvort að í
nokkrum tilfellum sé of langt
gengið eða hvort við séum alltaf
sammála.
Vissulega má t.d. deila um það,
hvort Jón Viðar fari full langt í
umfjöllun Höllu og um leið Inge-
borg, lífsförunaut Jóhanns, en að
stimpla hann kvenhatara þó að
hann segi frá kostum og löstum
þessara kvenna er jafn fáránlegt
og sleggjudómarnir um aðferðir
hans til að rýna í skáldskapinn.
Greinig Jóns varðandi þessar
persónur er í meginatriðum rök-
rétt :Ib er fyrirmyndin í persónu-
sköpun Höllu og það að geta unnið
undir „verndarvæng“ hennar varð
skáldinu erfið reynsla. Ib átti aðra
hlið en þá sem María vill eingöngu
sjá: hún lokaði fyrir eðlileg sam-
skipti Jóhanns við einkadóttur,
sem hann var tilfinningalega mjög
háður. Og þegar Ib ráðstafaði per-
sónulegum arfi Jóhanns fyrir and-
lát sitt var dóttir hans, Gríma, al-
veg sniðgengin. Um slíka
framkomu, sem nálgast lögbrot,
verður rýnandi að nota neikvæð
orð og reyndar þarf sú mynd af
„heimsborgaranum“ Ingeborg,
sem María virðist hafa, tals-
verðrar lagfæringar. Um þetta
vissu bestu vinir Jóhanns ým-
islegt, en þögðu þunnu hljóði og
slitu reyndar samskiptum við kon-
una fljótlega eftir að hann lést.
María sannar heldur ekki, að
Jón Viðar „afhjúpi í umtali um
hana ýmsar hvatir“ í afstöðu hans
til kvenna, sem hún telur annan
aðalgalla bókarinnar. Ófært er að
ásaka rýnanda, sama hvers kyns,
fyrir það að reyna að draga upp
raunsæja mynd af löngu liðinni
manneskju, jafnvel þó að hann
kryddi svolítið með kímni, sem
María hefur auðsjáanlega engan
skilning á.
Klisjan um freudisma
Gunnlaugur Stefán Baldursson
gagnrýnir ritdóm um bókina
Kaktusblómið og nóttin ’Þessi ritdómur er meðþeim brag öfga og ein-
strengingsháttar, að
þörf er á að benda á
nokkrar staðreyndir og
andmæla einhliða vinnu-
brögðum.‘
Gunnlaugur Stefán
Baldursson
Höfundur er arkitekt.
JÓLAGJÖF Tryggingastofnunar
ríkisins (TR) til 24 þúsund lífeyr-
isþega var að greiða seint og um
síðirút inneign þeirra, sem af þeim
var höfð árið 2003. Þetta eru væg-
ast sagt mjög athyglisverðar afleið-
ingar fáránlegrar lagabreytinga á
haustþingi 2002.
Þetta átti að ske
samkvæmt lögum í
ágústbyrjun, en sú
klassíska afsökun á
drættinum er að lé-
legu tölvukerfi sé um
að kenna! Hvaða
stéttarfélag mundi
una því að launa-
uppgjör félaga þess
væru dregin þetta á
langinn? Þetta er lýs-
andi dæmi um það
hvað lífeyrisþegar eru
algjör afgangsstærð í
okkar svokallaða vel-
ferðarkerfi í dag. Það
er því miður þannig að stéttarfélög
þeirra, sem áður fyrr voru virkir
félagar, skipta sér ekki af þeirra
hag lengur.
TR forðast eins og venjulega að
nefna aðalástæðurnar vegna þess-
ara viðbótargreiðslna. Þær eru
fyrst og fremst vegna þess að þeir
hafa alltaf sjálfir áætlað tekjur líf-
eyrisþega hærri en ástæða er til
(og þar með lægri greiðslur frá
TR). Frægasta dæmið hingað til er
að áætla greiðslur úr lífeyrissjóðum
10% hærri árið 2004 en árið áður,
þrátt fyrir það að allar verðbólgu-
spár gerðu aðeins ráð fyrir um 3%
hækkun. Það ekki laust við það að
þeir hrósi sér af því, að núna fái 24
þúsund lífeyrisþegar það sem áður
var af þeim haft fyrir tveim árum!
Sér er hver sanngirnin. Lands-
samband eldri borgara benti á
þetta á sínum tíma, en án árangurs.
Ástæðan er einföld, þetta voru fyr-
irskipanir ofan frá í stjórnkerfinu
til að lækka lífeyrisgreiðslur. Auð-
vitað er það enn þá at-
hyglisverðara að
stjórnarandstaðan
hreyfði ekki að ráði
mótmælum við þessari
lagabreytingu.
Annars konar
glaðningur, líka
upp á einn milljarð
En það voru ekki allir
sem áttu inneign. Um
11 þúsund lífeyr-
isþegar verða krafðir
um endurgreiðslu á
árinu 2005 af hluta
þess sem þeir höfðu
fengið frá TR í bætur árið 2003!
Þetta mun vera að miklu leyti
vegna mismunandi fjármagnstekna
milli ára. Það eitt að setja ellilífeyr-
isþega í þá stöðu að þeir verði að
endurgreiða bætur er algjörlega
óviðunandi og lýsir best fáránleika
lagabreytingarinnar árið 2002. Satt
að segja finnst mér sú staða sýna
það, hvað háttvirtir alþingismenn
hafi gert sér litla grein fyrir því
hvað þessi lagabreyting þýddi í
raun og veru.
Það sem venjulegur maður held-
ur er það, að þær bætur sem hann
fær frá TR í hverjum mánuði séu
alveg sambærilegar við venjulegar
launagreiðslur, og að hann geti ráð-
stafað sínum tekjum í samræmi við
það. En núna má sem sé koma aft-
an að honum og krefjast endur-
greiðslna á því sem hann hefur
fengið frá „vinnuveitanda“ sínum, í
þessu tilfelli TR!
Aldraðir eru án skjóls stétt-
arfélaga, og þeir verða sjálfir að
verja sinn rétt og kosta því til sem
til þarf. Það gæti orðið verkefni
dómstóla að ákveða hvort lífeyr-
isþegar hafi verið í góðri trú varð-
andi sínar tekjur frá TR árið 2003.
Stjórnvöld þykjast ef til vill hafa
allt á hreinu, en er það í samræmi
við góða stjórnsýslu, eða eignarétt,
að svipta þig þeim launum sem þú
hefur í góðri trú tekið á móti?
Ófullkomnar útskýringar TR haust-
ið 2002 vega þar mjög þungt.
Eins og stundum áður er ég bara
að spyrja, hvers vegna þarf alltaf
að að vera að níðast mest á þeim
gamlingjum sem minnstar hafa
tekjurnar?
Glaðningur upp
á einn milljarð
Pétur Guðmundsson fjallar
um lífeyrisgreiðslur ’Það gæti orðið verk-efni dómstóla að ákveða
hvort lífeyrisþegar hafi
verið í góðri trú varð-
andi sínar tekjur frá TR
árið 2003.‘
Pétur
Guðmundsson
Höfundur er í stjórn Félags eldri
borgara í Reykjavík.