Morgunblaðið - 18.01.2005, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. JANÚAR 2005 31
MINNINGAR
✝ Auðun Auðuns-son, fv. skip-
stjóri, fæddist á
Minni-Vatnsleysu í
Vatnsleysustrandar-
hreppi í Gullbringu-
sýslu 25. apríl 1925.
Hann lést á Landa-
kotsspítala 8. janúar
síðastliðinn. Foreldr-
ar hans voru hjónin
Auðun Sæmundsson
útvegsbóndi, f. á
Minni-Vatnsleysu
12.4. 1889, d. 23.3.
1976, og Vilhelmína
Sigríður Þorsteins-
dóttir, f. í Melbæ í Gerðahreppi í
Gullringusýslu 18.5. 1889, d. 9.2.
1939. Auðun var níundi í röð þrett-
án systkina; 1) Ólafía Kristín, f.
1914, d. 1981, 2) Elín, f. 1915. d.
1992, 3) Kristín, f. 1916, d. 1998, 4)
Sæmundur, f. 1917, d. 1977, 5) Þor-
steinn, f. 1920, 6) Gunnar, f. 1921,
7) Halldór, f. 1922, d. 1943, 8) Gísli,
f. 1924, 9) Auðun, sem hér er
minnst, 10), Petrea, f. 1927, d. 1927,
þrettán ára gamall á bát sem faðir
hans var formaður á, fór síðar í
Stýrimannaskólann og útskrifaðist
þaðan árið 1947. Hann var stýri-
maður og síðar skipstjóri á nýsköp-
unartogaranum Kaldbak, sem
gerður var út frá Akureyri. Árið
1950 tók Auðun við togaranum
Fylki sem gerður var út frá
Reykjavík. Var hann skipstjóri á
því skipi allt þar til það fékk tund-
urdufl í trollið, sprakk og sökk á
skammri stundu norður af Horni í
nóvember 1956. Svo giftusamlega
vildi til að öll áhöfnin, þrjátíu
manns, bjargaðist. Auðun tók síðan
við nýju skipi með sama nafni. Árið
1962 tók hann við togaranum Sig-
urði, gerðum út frá Reykjavík.
Hann tók við frystitogaranum
Narfa árið 1965. Auðun varð síðan
skipstjóri á einum af fyrstu skut-
togurunum hérlendis þegar Aðal-
steinn Jónsson, útgerðarmaður á
Eskifirði, fékk hann til að taka við
Hólmatindi árið 1970. Á næstu ár-
um var Auðun skipstjóri á nokkr-
um öðrum skuttogurum á lands-
byggðinni, s.s. Hvalbak á Breið-
dalsvík, Framnesi á Þingeyri og
Kambaröst á Stöðvarfirði.
Útför Auðuns verður gerð frá
Neskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.
11) Pétur Guðjón, f.
1928, d. 1949, 12) Guð-
rún, f. 1931, og 13)
Steinunn, f. 1933.
Auðun kvæntist 10.
nóvember 1951 Sigríði
Stellu Eyjólfsdóttur, f.
í Reykjavík 20. janúar
1926. Börn Auðuns og
Stellu eru: 1) Sæmund-
ur, f. 7.2. 1954. 2)
Björn Eyjólfur, f. 4.3.
1955, kvæntur Sigur-
björgu Hvanndal
Magnúsdóttur, f. 15.3.
1960, dóttir þeirra er
Helga, f. 1992. 3)
Steinunn, f. 10.2. 1957, börn henn-
ar eru Haraldur, f. 1989, og Lísbet,
f. 1996. 4) Ásdís, f. 8.11. 1960, gift
Þórði V. Snæbjörnssyni, f. 6.5.
1961, synir þeirra eru Snorri, f.
1988, Eysteinn, f. 1991, Friðrik, f.
1993, Björgvin Viðar, f. 2001, og
Auðun Yngvi, f. 2003. 5) Stella Auð-
ur, f. 21.5. 1966, börn hennar eru
Auðun, f. 1986, og Fjóla, f. 1997.
Auðun byrjaði sjómennsku
Vegna mistaka birtust minning-
argreinar um Auðun í gær. Við
biðjum hlutaðeigandi afsökunar
og birtum greinarnar aftur á út-
farardegi Auðuns.
Afa mínum kynntist ég sem
stórum, hraustum og yndislegum
manni, sem auðvelt var að elska.
Hann gaf mér mikið af nærveru
sinni og bar ég ómælda virðingu
fyrir þessum fyrrverandi skip-
stjóra.
Það var mjög erfitt að horfa á
eftir þér inn í veikindin og þann
heim sem fylgdi þeim. Við urðum
eftir og kveðjum þig núna, afi
minn.
Blessuð sé minning þín og guð
geymi þig.
Haraldur Björnsson.
Elsku afi, þegar ég kom í heim-
inn varstu eini afi minn. Við áttum
góðar stundir saman sem ég er
þakklát fyrir, Guð geymi þig og
blessi þig. Blessuð sé minning þín.
Lísbet Sigurðardóttir.
Að leiðarlokum í minningu móð-
urbróður míns Auðuns Auðunsson-
ar, Sæmundssonar frá Minni-
Vatnsleysu. Fimmtán ára gamall
fékk undirritaður pláss sem háseti
á togaranum Fylki RE, sem Auðun
hafði þá stjórnað um árabil við fá-
dæma fengsæld og velgengni.
Þetta var mikil vegtylla óhörðn-
uðum unglingi, sem átti eftir að
verða gott vegarnesti út í lífið, að
frátöldu einu atviki þegar ég sló í
græjuna. En það að slá í græjuna,
geta verið afdrifarík mistök sem
enginn alvöru togarasjómaður vildi
láta henda sig. Þetta verk að slá
togvírana úr blökkinni (en ekki í
græjuna sem var öryggiskeðja) var
fyrsta verkið í hvert sinn sem
trollið var híft úr sjó. Þetta var
nauðsynlegur verkþáttur um borð í
togara sem enginn veit lengur
hvað er, nema togarasjómenn sem
eru það gamlir að hafa stundað sjó
á síðutogurum, og því verður ekki
gerð tilraun hér til að útskýra hug-
takið nánar. Þegar tekið hafði ver-
ið í blökkina á nýjan leik og slegið
úr henni, eins og átti að gera það
og byrjað var að hífa, kom Auðun
frændi minn út á brúarvænginn og
hrópar. ,,Hver sló í græjuna?“ Þá
stillti bátsmaðurinn sér upp á
dekkinu og öskraði skrækri röddu
eins hátt og hann gat ,,helvítis vit-
leysan fer aldrei úr þessari ætt“.
Brúardyrnar lokuðust hljóðlega á
eftir frænda mínum sem örugglega
var ekki skemmt, niðurlæging mín
var fullkomin og sjálfsvirðingin gat
ekki sokkið dýpra. Næsta ár, vorið
1961, þegar síðasta síldarævintýrið
var gengið í garð, auðnaðist mér
að fá pláss á Víði SU frá Eskifirði,
hjá öðrum landskunnum aflaskip-
stjóra Sigurði Magnússyni. Við
þetta tækifæri sagðist hann ekki
geta neitað ,,alvönum togarasjó-
manni“ um pláss, væntanlega með
skírskotun til ófaranna um borð í
Fylki sumarið áður, þótt hann hafi
ekki nefnt það sérstaklega. Um
haustið kom Auðun frændi sem
oftar í heimsókn til systur sinnar
Lóu í Suðurhlíð. Ég hafði sama
dag fengið uppgjörið eftir fyrsta
síldarúthaldið, sem var þverhand-
arþykkur bunki af þúsundköllum
sem ég hafði leyft yngri systkinum
mínum að leika sér með á stofu-
gólfinu þegar hann bar að garði.
Afleiðingar hinna síbreytilegu
sviptivinda íslenskrar útgerðar-
sögu hljóta að hafa blasað við á
stofugófinu í Suðurhlíð þennan
dag, þegar amlóðinn sem árið áður
hafði slegið í græjuna um borð í
Fylki, var búinn að hala inn áður
óþekktar fúlgur, börnum og hröfn-
um að leik. Í þetta skipti gat
frændi þó ekki orða bundist, og
sagði á sinn varfærna hátt ,,að það
væri sérkennileg staða, að óharn-
aður unglingur væri á þremur
mánuðum búinn að afla hýru, sem
svaraði til árstekna skipstjóra á
aflahæsta togara íslenska togara-
flotans“. Lái honum hver sem vill.
Þetta var á tímabili endanlegra
fjörbrota hins íslenska nýsköpun-
artogaraflota, sem keyptur var til
landsins eftir stríð fyrir Marshall-
hjálpina svokölluðu. En eins og al-
kunna er komu íslensk stjórnvöld
hengingarólinni fyrir á hálsi þess-
arar útgerðar strax í upphafi, með
hinum illræmdu bátagjaldeyrislög-
um, sem fólu í sér að á meðan ný-
sköpunartogari sem landaði fyrsta
flokks slægðum ísfiski, fékk 30
aura á kílóið, fengu mótorbátar
sem lönduðu óslægðum oft drag-
úldnum netamorkum 3 krónur á
kílóið. Í þessum aðgerðum fólst
mismunun, sem í dag stæðist eng-
ar jafnræðisreglur. Og afleiðingin
var sú, að lífið var murkað úr þess-
um útgerðum flestum á rúmum
áratug. Með þessum stjórnvalds-
aðgerðum var stærsta erlenda
hjálp, sem íslenskri þjóð hefur ver-
ið færð á einu bretti, eyðilögð af
völdum misviturra stjórnmála-
manna. Fullyrða má að Auðun
Auðunsson hafi verið einn fárra ís-
lenskra togaraskipstjóra sem þrátt
fyrir þessar þrengingar tókst að
stýra skipum sínum í gegnum
ólgusjói þessa pólitíska gerræðis.
Hann bar einnig gæfu til þess að
stjórna breytingum á síðustu kyn-
slóð síðutogara sem byggðir voru í
Þýskalandi í byrjun sjöunda ára-
tugarins.
Auðun var arkitekt þeirra
tæknilegu breytinga sem gerðar
voru á Sigurði RE, eftir komuna
til landsins. Þetta voru tæknifram-
farir sem nauðsynlegar voru til
þess, að undir stjórn hans var
skipið strax komið í forystuhlut-
verk íslenska togaraflotans. Í byrj-
un áttunda áratugarins hefur Auð-
un Auðunsson á nýjan leik tekið
við forystuhlutverki í þróun ís-
lenskrar togaraútgerðar. Þetta er
þegar hann tekur við fyrsta skut-
togara í eigu Íslendinga, Hólma-
tindi í eigu Alla ríka á Eskifirði.
Ég held að á engan mann sé hall-
að, þótt fullyrt sé að hann hafi átt
drjúgan þátt í velgengni þeirrar
útgerðar og skuttogaravæðingu
landsins almennt. Þróun sem
ásamt afkomu síldarævintýranna
verður að teljast efnahagslegur
grundvöllur íslensks velferðarþjóð-
félags í dag.
Þegar fiskveiðisaga 20. aldarinn-
ar verður skrifuð á Íslandi, sagan
um síldarævintýrin, togaraútgerð-
ina, bátagjaldeyrislögin, fiskveiði-
stjórnunar-floppið og kvótabölið,
þá er óhjákvæmilegt að nafni Auð-
uns Auðunssonar verði að góðu
getið. Þessi málefni voru honum öll
ákaflega hugleikin, og þegar ég
sjálfur var farinn að basla við út-
gerð á Eyrarbakka á áttunda ára-
tugnum, áttum við reglulega sam-
töl í símann um útgerðarmálefnin.
Eini gallinn við þessi samtöl var
sá, að hann tók hressilega í nefið
og átti það til að snýta sér fyr-
irvaralaust í tólið, svo að jafnvel
nærstaddir í herberginu þar sem
ég sat, hrukku í kút.
Mamma mín, sem var elst í hópi
13 systkina sem ólust upp á Minni-
Vatnsleysu, sagði mér að þegar
bræður hennar voru litlir hafði
móðir þeirra oft lempað þá til sam-
vinnu, með því að lofa þeim, að
hún skyldi setja fisk í vörpuna hjá
þeim þegar þeir væru orðnir stór-
ir. Það virðist með öðrum orðum,
snemma hafa legið fyrir á þeim
bæ, hvaða framtíðarverkefnum
þessum drengjum voru ætluð.
Enda gengu þau áform rækilega
eftir, þar sem allir Auðunsbræður,
þeirra sem upp komust, náðu því
að verða afburða farsælir togara-
skipstjórar. Hvort heldur það var
móðir þeirra Vilhelmína Þorsteins-
dóttir sem sá um þá hluti, eða önn-
ur æðri máttarvöld. Auk Auðuns
eru þeir, Sæmundur, Þorsteinn,
Gísli og Gunnar Auðunssynir.
Ég votta samúð mína eftirlifandi
eiginkonu Auðuns, Stellu Eyjólfs-
dóttur, börnum og fjölskyldum
þeirra. Um leið vil ég geta þess að
við sem fjær höfum staðið, getum
ekki annað en dáðst að og þakkað
hetjuskap þeirra og fórnarlund, við
umönnun og stuðning við eigin-
mann og föður í langvarandi veik-
indum hans.
Sigurður R. Þórðarson.
Eftir ótíð og brælur sem verið
höfðu á Vestfjarðamiðum frá því
togarar hófu veiðar nú á nýju ári,
rofaði til og lægði hinn 8. janúar,
sjór varð blíður og aflabrögð urðu
ágæt. Að kvöldi sama dags kvaddi
Auðun Auðunsson skipstjóri. Á
þessum slóðum var ég staddur
þegar mér bárust fréttir af andláti
hans.
Í starfi mínu hef ég kynnst
mörgum af okkar reyndustu tog-
araskipstjórum og er ljóst að Auð-
un hefur notið mikils álits sem
einn af frumkvöðlunum meðal ís-
lenskra togaraskipstjóra, enda
aflasæll og var hann löngum eft-
irsóttur af mörgum helstu útgerð-
um landsins. Margs konar sómi
var honum sýndur og síðast er
Auðun og bróðir hans Gunnar voru
heiðraðir á sjómannadegi, af Sjó-
mannadagsráði á Akureyri fyrir
farsæl og árangursrík skipstjórn-
arstörf.
Mikil breyting hefur orðið á öll-
um tæknibúnaði við stjórn fiski-
skipa, frá þeim tíma sem Auðun
var í brúnni. Viðurkennt er að
næmleiki fyrir náttúrunni, veðra-
breytingum, hegðun fugla og
hvala, sjávarföllum o.þ.h. atriðum,
réðu miklu um velgengni skip-
stjóra á þeim árum sem hann
starfaði. Þessum eiginleikum hefur
Auðun verið ríkulega gæddur.
Einn ágætur skipstjóri sagði að
þegar lítið aflaðist hefði oft verið
gott að grennslast fyrir um á
hvaða fiskimiðum Auðun væri, fara
þangað og þá væri túrnum borgið.
Þó fráfall Auðuns kæmi ekki á
óvart, eftir erfið veikindi sem hann
hafði átt í að undanförnu, er hans
sárt saknað af ástvinum og ekki
síst barnabörnunum, það kemur
augljóslega fram hjá dóttur minni
Lísbetu sem er ein af afastelp-
unum. Alltaf hefur þótt jafn gott
að koma til ömmu og afa á Val-
húsabrautina, þar sem krakkarnir
höfðu mörg herbergi til umráða og
nóg var af leikföngum fyrir alla
aldurshópa, kubbar fyrir þau
yngstu, tölva fyrir þau eldri og allt
þar á milli, eða bara horfa með afa
á fótbolta í sjónvarpinu. Ekki fór á
milli mála að Auðun naut samver-
unnar. Ekki er ólíklegt að barna-
börnin hafi að einhverju leyti bætt
það upp, þegar hann var langdvöl-
um í burtu vegna starfa sinna á ár-
unum sem hans eigin börn voru að
vaxa úr grasi.
Nú er ég minnist Auðuns Auð-
unssonar með djúpri virðingu,
sendi ég Stellu, systkinunum, þeim
Sæma, Bödda, Steinunni, Ásdísi og
Stellu, mökum, barnabörnunum og
öðrum ástvinum, innilegar samúð-
arkveðjur.
Sigurður Dagbjartsson.
AUÐUN
AUÐUNSSON
Elskuleg móðir okkar og móðursystir,
INGIBJÖRG VILHJÁLMSDÓTTIR
frá Seyðisfirði,
Ásbúðartröð 17,
Hafnarfirði,
lést á heimili sínu föstudaginn 7. janúar.
Útförin hefur farið fram í kyrrþey.
Vilhjálmur Jónsson, Jón P. Ólafsson,
Guðlaug Sigmarsdóttir, Hörður V. Sigmarsson.
Eiginmaður minn,
GÍSLI BRYNJÓLFSSON
frá Króki,
Norðurárdal,
Hraunbæ 164,
Reykjavík,
andaðist laugardaginn 15. janúar.
Fyrir hönd aðstandenda,
Oddný Daníelsdóttir.
Eiginmaður minn,
HJÖRLEIFUR TRYGGVASON
bóndi á Ytra-Laugalandi
í Eyjafjarðarsveit,
andaðist á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri
fimmtudaginn 13. janúar síðastliðinn.
Útförin verður auglýst síðar.
Fyrir hönd fjölskyldunnar,
Vilborg Guðrún Þórðardóttir.
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir og afi,
SÖREN M. AÐALSTEINSSON,
Valbraut 7,
Garði,
áður til heimilis
á Eiðsvallagötu 3, Akureyri,
lést í Víðihlíð Grindavík föstudaginn 14. janúar.
Jarðarförin auglýst síðar.
Magnús Sigurbjörn Sörenson, Sólbjört Hilmarsdóttir,
Steinar Sigurjón Sörenson, Anna Magnúsdóttir,
Amalía Vilborg Sörensdóttir, Einar Hermannsson
barnabörn.