Morgunblaðið - 24.01.2005, Blaðsíða 13
ná yfir allt yfirborð jarðar.
Fimmtán ríki standa á bak við
ESA sem heldur upp á 30 ára afmæli
sitt í ár. Stofnunin getur verið stolt af
árangrinum af síðustu geimferð-
unum, m.a. leiðangri geimfarsins
Mars Express sem hefur sent áhuga-
verðar myndir til jarðar. Eru þær
skýrasta vísbendingin til þessa um að
frosið vatn sé að finna á Mars.
Evrópska geimfarið SMART 1 fór
á braut um tungl jarðar í nóvember
með nýju knúningskerfi, sem byggist
á fareindum, til að taka myndir af
pólum tunglsins og kortleggja yf-
irborðið nákvæmlega með röntgen-
myndavél.
ESA skaut á loft geimfarinu Ro-
setta í mars og á það að lenda á fjar-
lægri halastjörnu, Wirtanen. Gert er
ráð fyrir því að ferðin taki tíu ár.
Halastjörnur eru taldar leifar af efn-
inu sem ekki náði að safnast saman í
stærri hnetti þegar sólkerfið mynd-
aðist fyrir milljörðum ára og ESA
vonar að rannsókn Rosetta varpi ljósi
á tilurð sólkerfisins.
„Við höfum orðið vitni að því að
geimrannsóknir Evrópubúa eru farn-
ar að blómstra og þroskast,“ sagði
Paul Spudis, geimvísindamaður við
John Hopkins-háskóla í Bandaríkj-
unum. „Nýju gögnin frá þeim jafnast
fyllilega á við það besta sem kemur
frá Bandaríkjunum.“
EVRÓPURÍKIN sem standa á bak
við flugvélaverksmiðjur Airbus fögn-
uðu sigri yfir Bandaríkjunum fyrr í
vikunni þegar stærsta farþegaþota
heims var kynnt og ferð evrópsks
geimfars til Títans þykir til marks
um að Evrópa sé ekki lengur eft-
irbátur Bandaríkjanna í geimvís-
indum.
Eftir að hafa verið í skugga geim-
rannsóknastofnana Bandaríkjanna
og Rússlands eða Sovétríkjanna í
áratugi hefur evrópska geimvís-
indastofnunin ESA stolið senunni
með vel heppnaðri geimferð til Tít-
ans, stærsta tungls Satúrnusar.
Evrópska könnunarfarið Huygens
lenti á Títan í vikunni sem leið eftir að
hafa verið tengt við bandaríska geim-
farið Cassini í sjö ára ferð frá jörðu til
Satúrnusar. Er Huygens fyrsta
geimfarið sem lendir á hnetti í ytra
sólkerfinu. Lendingin á Títan var há-
punktur nokkurra vel heppnaðra
verkefna ESA á sviði geimrannsókna
og sýnir að stofnuninni hefur vaxið
metnaður svo um munar.
Á síðasta ári sendi ESA meðal ann-
ars geimfar til að taka myndir af yf-
irborði Mars, annað geimfar fór á
braut um tungl jarðar og skotið var á
loft fari sem á að lenda á halastjörnu.
ESA ætlar ekki að láta þar við sitja
því að til stendur að skjóta á loft
geimfari sem á að fara til Venusar til
að kanna lofthjúp plánetunnar. Þá er
ESA að undirbúa tvær ferðir til Mars
sem ráðgerðar eru á næstu árum.
Stefnt er að því evrópska geimfarið
ExoMars fari til Rauðu plánetunnar
árið 2009 með geimvagn sem á að
lenda þar. Annað geimfar á að fara til
Mars 2011–2014, taka þar jarðvegs-
sýni og flytja það til jarðar. Þá hyggst
ESA koma fjórum gervihnöttum á
braut um jörðu til að byggja upp evr-
ópska leiðsögukerfið Galileo sem á að
Spudis bætti við að evrópska geim-
vísindastofnunin og sú bandaríska
bættu hvor aðra upp og ynnu saman,
ólíkt því sem gerðist í kalda stríðinu
þegar geimferðir einkenndust af sí-
felldum metingi milli Bandaríkjanna
og Sovétríkjanna.
Á vefsetri ESA kemur fram að ráð-
stöfunarfé stofnunarinnar nam 2,7
milljörðum evra árið 2003, eða um
218 milljörðum króna. Eru framlögin
fjórum sinnum minni á hvern íbúa að-
ildarlandanna fimmtán en fjár-
framlög stjórnar Bandaríkjanna til
geimvísinda á hvern íbúa þar í landi.
Evrópa ekki eftirbátur
Bandaríkjanna í geimnum
ESA áformar m.a.
ferð til Venusar,
fjarlægrar hala-
stjörnu og tvær
Mars-ferðir
AP
Starfskona evrópsku geimvís-
indastofnunarinnar ESA hreyfir
hnattlíkan sem sýnir gervi-
hnattaleiðsögukerfið Galileo.
’Nýju gögnin frá þeimjafnast fyllilega á við
það besta sem kemur
frá Bandaríkjunum.‘
Meira á mbl.is/itarefni
Frankfurt. AP.
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 24. JANÚAR 2005 13
ERLENT
www.gimli.is - ww.mbl.is/gimli
Árni Stefánsson viðskiptafræðingur og lögg. fasteignasali
FASTEIGNASALAN
GIMLI GRENSÁSVEGI 13, SÍMI 570 4800 - FAX 570 4810
Traust þjónusta í 20 ár
LÓÐIR ÓSKAST TIL KAUPS
Á HÖFUÐBORGARSVÆÐINU
Til mín hefur leitað traustur og fjársterkur
byggingaverktaki sem óskar eftir að kaupa
lóðir fyrir íbúðar eða atvinnuhúsnæði. Eignir
sem þarfnast niðurrifs koma einnig til greina.
Staðgreiðsla í boði, Áhugasamir vinsamlega
hafið samband og ég mun fúslega veita nánari
upplýsingar.
Hákon Svavarsson, lögg.
fasteignasali, sími 898 9396.
JACK Straw, utanríkisráðherra Bretlands, hefur
tekið saman röksemdir Breta gegn hugsanlegri
árás á Íran en sagt er, að breska stjórnin óttist, að
George W. Bush Bandaríkjaforseti muni reyna að
fá hana til að taka þátt í nýjum hernaðarátökum.
Að því er fram kemur í Sunday Times er um að
ræða 200 síðna skýrslu þar sem hernaður er úti-
lokaður en áhersla lögð á, að reynt verði að fá Ír-
ani til að hætta við kjarnorkuvopnaáætlanir sínar
með samningum. Segir blaðið, að skýrslunni hafi
verið dreift á meðal breskra þingmanna daginn
fyrir embættistöku Bush en farið mjög hljóðlega
með það til að styggja ekki Bandaríkjastjórn. Mik-
il spenna sé samt milli ríkisstjórna landanna nú.
Sunday Times segir, að Jack Straw muni fylgja
skýrslunni eftir á fundi með Condoleezzu Rice,
verðandi utanríkisráðherra Bandaríkjanna, í
Washington í dag og það muni Tony Blair, for-
sætisráðherra Bretlands, einnig gera á fundi með
Bush í Brussel í næsta mánuði.
Vaxandi áhyggjur
Blaðið segir, að breska stjórnin óttist, að hauk-
arnir í Washington muni fá Bush til að ráðast á
írönsk kjarnorkumannvirki með sama hætti og
þeir fengu hann til að ráðast á Írak. Jukust þær
áhyggjur er bandaríska tímaritið The New Yorker
hélt því fram í síðustu viku, að bandarískir sér-
sveitamenn hefðu verið í Íran með leynd frá miðju
siðasta ári í þeim tilgangi að meta hugsanleg skot-
mörk. Talsmaður Pentagon sagði um fréttina, að
hún væri „röng í meginatriðum“ en vísaði henni þó
ekki á bug með öðrum hætti.
Við þetta bætist, að Dick Cheney, varaforseti
Bandaríkjanna, sagði í síðustu viku, að Íran væri
„efst á blaði“ yfir vandaræðaríki og sagði hann
hugsanlegt, að Ísraelar myndu ráðast á írönsk
mannvirki til að binda enda á tilraunir til að smíða
kjarnorkuvopn.
Breska stjórnin andvíg
hugsanlegri árás á Íran
Mikil spenna sögð vera
milli breskra og banda-
rískra stjórnvalda
ÍBÚI í Bagdad lætur bursta skóna
sína fyrir framan kosningaspjöld en
almennar kosningar verða í Írak
næsta sunnudag. Hafa stjórnvöld
boðað ákaflega umfangsmiklar ör-
yggisráðstafanir til að reyna að
tryggja, að þær geti farið vel fram
en uppreisnarmenn í landinu eru
hins vegar staðráðnir í að spilla
þeim eftir megni. Í gær lýsti Abu
Musab al-Zarqawi, helsti leiðtogi
al-Qaeda í Írak, allsherjarstríði
gegn kosningunum. Það eitt þykir
víst um úrslit þeirra, að fulltrúar
sjíta muni verða í meirihluta á þingi
enda líkur á, að kjörsókn meðal
súnníta verði sáralítil. Þá virðist
þátttaka meðal Íraka erlendis, allt
að tveggja milljóna manna, ætla að
verða lítil. Í gær höfðu aðeins
188.000 skráð sig en ekki ein millj-
ón eins og búist hafði verið við. AP
Kosið í
Írak um
næstu helgi
EINS og komið hefur fram, hefur
Bandaríkjastjórn sett saman nýjan
lista yfir þau ríki, sem styðja hern-
aðaraðgerðirnar í Írak, og er á
honum aðeins getið þeirra, sem eru
með herlið í landinu.
Upphaflega studdu 45 ríki innrás
Bandaríkjamanna og Breta í Írak
en 15 þeirra vildu samt ekki vera á
þeim lista, sem Bandaríkjastjórn
birti yfir stuðningsríkin. Þau voru
því 30, þar á meðal Ísland, en á
nýja listanum, sem miðaður er við
15. janúar síðastliðinn að því er
fram kemur hjá samtökunum Glob-
alSecurity, eru þau 28 og eins og
fyrr segir og aðeins þau, sem
leggja til herlið. Fer hann hér á
eftir:
Albanía, Armenía, Azerbaídsjan,
Ástralía, Bretland, Búlgaría, Dan-
mörk, Eistland, El Salvador,
Georgía, Holland, Ítalía, Japan, Ka-
sakstan, Konungsríkið Tonga, Lett-
land, Litháen, Makedónía, Mol-
dóva, Mongólía, Noregur, Portúgal,
Pólland, Rúmenía, Slóvakía, Suður-
Kórea, Tékkland, Úkraína.
Ísland
ekki á nýja
listanum
EIN frænka Adolfs Hitlers
endaði ævi sína í gasklefum
nasista. Kemur það fram hjá
tveimur sagnfræðingum,
sem segja, að hún hafi verið
í þeim stóra hópi af geðfötl-
uðu fólki, sem nasistar létu
drepa.
Konan, sem kölluð var
„Aloisia V“, var líflátin 6.
desember 1940 á geðsjúkra-
húsi í Austurríki að því er
BBC, breska ríkisútvarpið,
hefur eftir sagnfræðingnum
Timothy Ryback. Samkvæmt
læknaskýrslum þjáðist hún
af geðklofa með þunglyndi,
ofskynjunum og öðrum kvill-
um.
Ryback, sem er bandarísk-
ur og yfirmaður Obersalz-
berg-stofnunarinnar í Þýska-
landi, segir, að hann og
kollegi hans, Florian Beierl,
hafi fundið nokkur dæmi um
líkamlega og andlega fötlun
í fjölskyldu Hitlers en ekki
er víst, að hann hafi sjálfur
vitað um ástand eða örlög
þessarar frænku sinnar. Var
hún barnabarnabarn ömmu-
systur Hitlers og hluti af
Schicklgruber-ættleggnum
eins og hann. Segir Beieri,
að margt fólk, sem honum
tilheyrði, hafi „stytt sér ald-
ur eða orðið geðveiki að
bráð“ og að lokum hafi allur
sá ættbogi dáið út.
Frænka
Hitlers í
gasklefana