Morgunblaðið - 24.01.2005, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 24. JANÚAR 2005 15
UMRÆÐAN
ÓLÍKAR tegundir gæludýra hafa
mismunandi þarfir og er mikilvægt
að þeir sem halda gæludýr búi yfir
þekkingu á eðli og eiginleikum við-
komandi tegunda til þess að velferð
þeirra sé tryggð. Í dýravernd-
arlögum er að finna almenn ákvæði
um meðferð dýra, en hingað til hefur
vantað reglur sem sérstaklega taka
til aðbúnaðar og meðferðar gælu-
dýra, hvort sem þau eru haldin í at-
vinnuskyni eða ekki.
Nýverið tók gildi reglugerð nr.
1077/2004 um aðbúnað og umhirðu
gæludýra og dýrahald í atvinnuskyni.
Reglugerðin er sett samkvæmt heim-
ild í 5., 11. og 12 gr. laga nr. 15/1994
um dýravernd. Þar er að finna al-
menn ákvæði um hvernig ber að búa
að gæludýrum með tilliti til umhirðu,
undaneldis, sölu, flutninga o.fl. Um
hverja gæludýrategund eða hóp teg-
unda gilda einnig sérákvæði sem eru
nauðsynleg til að tryggja rétta með-
höndlun og velferð viðkomandi gælu-
dýra óháð því í hvaða tilgangi þau eru
haldin. Að auki inniheldur reglugerð-
in sérkafla um kröfur sem gerðar eru
til starfsemi þar sem dýr eru haldin í
atvinnuskyni, s.s. við ræktun, versl-
un, þjálfun, auk dýrasýninga, notkun
dýra við gerð fjölmiðlaefnis o.fl. Um-
hverfisstofnun hefur yfirumsjón með
framkvæmd reglugerðarinnar og sér
um leyfisveitingar vegna hvers konar
starfsemi með dýr í atvinnuskyni sem
ekki fellur undir búfjárhald.
Ýtarlegar reglur sem gilda um mis-
munandi dýrategundir, dýrahópa og
starfsemi með dýr má finna á heima-
síðu Umhverfisstofnunnar, www.-
ust.is
KARL KARLSSON,
dýralæknir á stjórnsýslusviði
Umhverfisstofnunar,
Suðurlandsbraut 24,
108 Reykjavík.
Aðbúnaður og umhirða gælu-
dýra og dýrahald í atvinnuskyni
Frá Karli Karlssyni
dýralækni á stjórnsýslusviði
Umhverfisstofnunar:
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
Vilhjálmur Eyþórsson: „For-
ystumennirnir eru undantekning-
arlítið menntamenn og af góðu
fólki komnir eins og allir þeir, sem
gerast fjöldamorðingjar af hug-
sjón. Afleiðingar þessarar auglýs-
ingar gætu því komið á óvart.“
Jakob Björnsson: „Mannkynið
þarf fremur á leiðsögn að halda í
þeirri list að þola góða daga en á
helvítisprédikunum á valdi óttans
eins og á galdrabrennuöldinni.“
Jakob Björnsson: „Það á að fella
niður með öllu aðkomu forsetans
að löggjafarstarfi.“
Ólafur F. Magnússon: „Ljóst er
að án þeirrar hörðu rimmu og víð-
tæku umræðu í þjóðfélaginu sem
varð kringum undirskriftasöfnun
Umhverfisvina hefði Eyjabökkum
verið sökkt.“
Ásthildur Lóa Þórsdóttir: „Vilj-
um við að áherslan sé á „gömlu og
góðu“ kennsluaðferðirnar? Eða
viljum við að námið reyni á og
þjálfi sjálfstæð vinnubrögð og
sjálfstæða hugsun?“
Bergþór Gunnlaugsson: „Ég
hvet alla sjómenn og útgerð-
armenn til að lesa sjómannalögin,
vinnulöggjöfina og kjarasamn-
ingana.“
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar
AÐALBJÖRN Þorsteinsson
svæfingalæknir býður upp á athygl-
isverðan orðaleik í grein í Morg-
unblaðinu fimmtudag-
inn 20. janúar
síðastliðinn. Kveikjan
var greinar sem ég
skrifaði um mænurót-
ardeyfingu í tímaritið
Uppeldi og Morg-
unblaðið. Í fyrri grein-
inni, þeirri er birtist í
Uppeldi, tók ég fram
að deyfing sú sem í ná-
grannalöndum okkar
er víðast nefnd epid-
ural, hefur oftast verið
kölluð mænurótardeyf-
ing á íslensku. Þannig
er til dæmis vísað til
hennar á vef ljósmæðrafélags Ís-
lands, www.ljosmodir.is og í umfjöll-
un um notkun mænurótardeyfingar
í fæðingu á vefnum www.doktor.is
skrifar Björn Tryggvason svæf-
ingalæknir: „Mænurótardeyfing
(epidural) er bakdeyfing sem notuð
er í læknisfræði við ýmiss konar
verkjameðferð“. Aðalbjörn Þor-
steinsson vill hins vegar nota annað
orð, utanbastsdeyfing, og eyðir
miklu púðri í að rökstyðja það val
sitt. Málverndaráhugi Aðalbjörns er
vissulega góðra gjalda verður en í
þessu tilviki hefði hann fyrst og
fremst þurft að kynna hann fyrir
samstarfsmönnum sínum. Honum til
hugarhægðar er ég hins vegar fús til
að nota erlenda orðið epidural og
vonandi fyrirbyggir það frekari út-
úrsnúning.
Tilgangur minn með umfjöllun um
epidural var að benda á að ýtarlegar
upplýsingar um þessa flóknu lækn-
isaðgerð sem svo margir þiggja
liggja ekki á lausu á Íslandi í dag.
Þar erum við eftirbátar nágranna-
þjóða okkar þar sem víðast er talið
sjálfsagt að útlista bæði kosti og
galla aðgerðarinnar í upplýsingum
til verðandi foreldra og annarra sem
málið varðar. Ég hef lagt áherslu á
að epidural-deyfing hefur ýmsa
kosti, en þar sem gallarnir eru líka
margir og sumir hverjir þó nokkuð
alvarlegir verða upplýsingar um
hvoru tveggja að vera aðgengilegar.
Einn af þeim vanköntum epidural
sem ég hef áður fjallað
um er að deyfingin get-
ur dregið úr sóttinni,
sem kann meðal ann-
ars að leiða til fleiri
inngripa í fæðinguna
en þegar epidural kem-
ur ekki við sögu. Að-
albjörn segist telja
„sennilegt“ að aðgerð-
in, eins og hún er fram-
kvæmd á Landspít-
alanum, auki ekki tíðni
keisaraskurða eða sog-
klukku/tangarfæðinga.
Fróðlegt væri að sjá
gögn sem styðja þessa
skoðun. Í fræðsluefni fyrir starfsfólk
Landspítala – háskólasjúkrahúss
kemur meðal annars fram að við
lagningu epidural, sem þar er nefnd
utanbastsdeyfing, aukist notkun ox-
ytosins sem er hríðaörvandi lyf (sjá
útgefið gæðaskjal númer
FKV-08131-002 17.02.01 Útg.dagur
16.01.2003). Þetta bendir til þess að
deyfingin hafi svipuð áhrif á Land-
spítalanum og annars staðar.
Í sama fræðsluefni eru taldar upp
ýmsar af þeim aukaverkunum deyf-
ingarinnar sem ég hef áður minnst
á, svo sem höfuðverkur, bakverkur
og meiri verkur í baki eftir á, þvag-
teppa, kláði og hitahækkun svo
nokkuð sé nefnt. Þar er einnig tekið
fram að „við allar aukaverkanir sé
mikilvægt að hafa samband við
svæfingalækni“ og að „allar auka-
verkanir beri að skrá í sjúkraskrá og
atvikaskráningu LSH það sem við
á“. En ef kona sem þiggur epidural-
deyfingu í fæðingu er ekki upplýst
um mögulegar aukaverkanir eru
minni líkur á að hún átti sig á að um
aukaverkun er að ræða ef svo ber
undir. Ef hún veit ekki að kvillinn
sem þjakar hana gæti stafað af deyf-
ingunni er afar ólíklegt að hún til-
kynni hann.
Þó að Aðalbjörn segist fús til að
veita upplýsingar um epidural-
deyfingu er ekki að sjá af skrifum
hans að hann sé tilbúinn til að fjalla
um hana frá fleiri en einni hlið. Víð-
ast hvar á Vesturlöndum er talið
bæði nauðsynlegt og sanngjarnt að
upplýsa þungaðar konur um galla
deyfingarinnar jafnt sem kosti
hennar áður en að fæðingu kemur
og treyst á dómgreind þeirra til að
velja sjálfar eða hafna. Aðalbjörn
virðist hins vegar telja nauðsynlegt
að vernda konur fyrir sannleik-
anum, þar sem hann fullyrðir að
skrif mín um deyfingar geti „hrætt
konur sem virkilega þurfa á verkja-
stillingu í fæðingu frá því að fá
hana“ og að konur hafi „fyllst
áhyggjum“ vegna skrifa minna og
þeirrar umræðu sem fylgt hefur í
kjölfarið. Ég vil nota tækifærið til að
fullvissa Aðalbjörn og aðra sem
þessi orð lesa um að íslenskar konur
eru fyllilega jafn greindar og kyn-
systur þeirra í nágrannalöndum
okkar. Það sem hugsanlega gæti
hrætt þær eða fyllt áhyggjum í
framhaldi af umræðunni um epid-
ural-deyfingu er einkum tvennt.
Annars vegar skorturinn á aðgengi-
legum og ýtarlegum upplýsingum
og hins vegar einstrengingslegt yf-
irlæti þeirra sem einhverra hluta
vegna kjósa að eigna sér málið,
horfa á það aðeins frá einni hlið og
kalla „vitleysu“ að leita eftir víðara
sjónarhorni.
Heilbrigðiskerfið er ekki hafið yf-
ir gagnrýni frekar en aðrar stofn-
anir samfélagsins. Vonandi geta
fulltrúar þess tekið gagnrýni og nýtt
hana til að byggja upp enn betra
kerfi.
Enn um mænurótardeyfingu
Helga Dís Sigurðardóttir
svarar Aðalbirni Þorsteinssyni ’Heilbrigðiskerfið erekki hafið yfir gagnrýni
frekar en aðrar stofn-
anir samfélagsins.‘
Helga Dís
Sigurðardóttir
Höfundur hefur BA-gráðu
í mannfræði.
ÍSLENSK umferðarmenning ber
merki lítillar virðingar fyrir umferð-
armerkingum sem þó eru ein að-
alstoðin í hinni miklu umferð hér á
landi. Umferðarmerk-
ingar í höfuðborginni
eru oft rangar, vantar
merkingar og bráða-
birgðamerkingar vegna
framkvæmda eru oft út
í hött, sumar fram-
kvæmdir eru óskiljan-
legar. Úti á þjóðveg-
unum er því miður
sama sagan. Svo hefur
verið um áratugaskeið
og lögregla ræður lítið
við slík mál. Þessi staða
kennir fólki að taka lítið
mark á umferðarmerk-
ingum. Það er engin reglugerð til
um notkun umferðarmerkja vegna
framkvæmda eða bráðabirgðamerk-
inga þannig að heimatilbúnar reglur
hjá gatnamálastjórum eða Vegagerð
halda ekki fyrir dómi og gefa ekki
lögreglu sektarheimild. Útlendingar
segjast vera hræddir í íslenskri um-
ferð, það eru ekki gefin stefnuljós í
tíma og aksturinn er óljós og vill-
andi. Skortur á merkingum á þjóð-
vegunum er talinn eiga þátt í mikl-
um óhöppum útlendinga við akstur
hér. Þátturinn Amazing Race tekinn
upp hérlendis sýndi þetta ótvírætt í
sýningu á Stöð 2 og ennfremur um-
mæli útlendinga varðandi umferðina
í þættinum How do you like Iceland
sem sýndur var nýlega í Ríkissjón-
varpinu.
Dæmi um óreiðu
Sem dæmi má nefna að á Sæbraut er
skyndilega komið að lokun á annarri
akrein götunnar með litlum fyr-
irvara og umferðin er í uppnámi. Er-
lendis mundi slíkt ekki eiga sér stað.
Í Hafnarstræti við Lækjargötu er
umferð meinað að fara áfram austur
Hverfisgötu, en með þvílíkum merk-
ingum að fólk tekur ekki mark á
þeim eða misskilur og
þeir fara áfram sem
ætla sér. Á Skeið-
arvogi/Gnoðarvogi var
tekið brott hringtorg
og umferðarljós sett í
staðinn. Síðan eru
langar biðraðir á um-
ferðartímum og munu
nemendur í Mennta-
skóla við Sund hafa
ætlað að mótmæla
vegna ástandsins. Á
sama tíma var hindruð
aðkoma að tveggja ak-
reina hringtorgi við
Skeiðarvog Suðurlandsbraut, með
því að fækka akreinum að torginu í
eina. Á Kambsvegi/Dyngjuvegi hafa
gatnamót verið þrengd svo að vart
er hægt að mætast. Göngustígar eru
lagðir úr íbúðahverfum að götum án
nokkurrar viðvörunar eða merkinga.
Einhverra hluta vegna voru mislæg
gatnamót á Miklubraut/Kringlu-
mýrarbraut tekin út af aðalskipulagi
1997. Er einhverjum í borgarkerfinu
illa við fólk í bílum? – Fyrir nokkrum
árum var sett hringtorg á Vest-
urlandsveg við Skarhólabraut/
Baugshlíð í Mosfellsbæ. Í hjáleið var
komið fyrir akbrautarsteinum, sem
sjá má á meðfylgjandi mynd. Merk-
ingar voru af skornum skammti og
þarna urðu nokkur umferðaróhöpp.
Sama gerðist nú sl. haust þegar
framkvæmdir hófust við tvöföldun
Vesturlandsvegar, þar sem nú er
mjög ábótavant varðandi merkingar.
Hjáleið með akbrautarsteinum var
komið fyrir, léleg viðvörunarlýsing í
myrkri og bílar skemmdust í óhöpp-
um á þessum óvæntu vegriðum. Oft
nota einnig verktakar gömul og lítil
umferðarmerki, sem eru lágt yfir
jörð, skítug og sjást illa og nánast
merkja eins og þeim dettur í hug.
Vegagerðin ber ábyrgð á þessu
ástandi sem veghaldari. Það þarf
reglugerð undirritaða af ráðherra
sem felur í sér fullkomnar reglur um
notkun umferðarmerkja, bæði á
hefðbundnum akbrautum og ekki
síður vegna breytinga og nýfram-
kvæmda, með sektarákvæðum fyrir
lögreglu. Til er reglugerð um gerð
og lögun umferðarmerkja. Í henni
kemur fram m.a. ákveðið umferð-
armerki (A07.31) Hættuleg vegamót
þar sem umferð af hliðarvegi víkur.
Merkið hefur verið notað hér innan
þéttbýlis og ekki á aðalbrautum,
enda nánast einskisverð uppfinning.
Merkið hefur verið kynnt með þess-
um hætti við ökukennslu. Um Evr-
ópu er þetta merki hins vegar notað
á aðalbrautum (stofnbrautum) utan
þéttbýlis, til að vara við umferð af
aðliggjandi vegum. Nú mun orðalagi
hafa verið breytt í reglugerð hér-
lendis að merkið „megi nota á að-
albrautum“, en hverjum hafa verið
kynntar slíkar breytingar? Hér-
lendis höfum við mikið af hring-
torgum, ýmist með tveimur akrein-
um og síðan einfaldri akrein. Það
væri veruleg bót ef hringtorgin yrðu
merkt með viðvörun hvort væri ein
eða tvær akreinar í torginu. Slíkt er
mjög einfalt í umferðarmerkingu.
Þessi dæmi hér að framan eru tæp-
ast toppurinn á ísjakanum.
Dýrkeyptur sparnaður
Það hefur verið iðkað bæði hjá
Vegagerð og Reykjavíkurborg að
spara umferðarmerkingar um há-
markshraða á götum borgarinnar og
þjóðvegum landsins. Þetta hefur
kostað að ökumenn átta sig síður á
hámarkshraða hverju sinni og virð-
ing fyrir hraðatakmörkunum dvínar.
Útlendingar átta sig illa á þessum
aðstæðum og eru undrandi yfir
þeim, enda allt önnur staða almennt
í nágrannalöndum okkar hvað þetta
varðar. Nú hefur verið sparað svo í
umferðarlögreglunni að þar eru eftir
örfáir lögreglumenn, sem eru að
drukkna í þeirri gífurlegu umferð
sem þeir starfa við, umferðin hefur
aukist margfalt meðan þeim fækkar.
Lögreglan hefur sjálf skýrt frá því
að upplýstum umferðarlagabrotum
hafi fækkað um mörg þúsund frá því
sem áður var og er dagljóst hvers
vegna svo er. Yfirstjórn lögregl-
unnar í Reykjavík hefur sjálf skipað
svo málum að umferðardeild lög-
reglunnar er ekki svipur hjá sjón og
það er ábyrgðarhlutur gagnvart
okkur almennum borgurum og öku-
mönnum. Margra áratuga virðing-
arleysi fyrir þessum málaflokki sem
umferðarmálin eru, þýðir skeyting-
arleysi almennings sem kostar sitt.
Það þarf að hreinsa til í þessari um-
ferðaróreiðu sem við búum við hér á
Íslandi og senda okkar fólk sem
sinna á þessum málefnum í kynn-
ingu og námskeið erlendis fyrr en
síðar, yfirfara síðan okkar reglu-
gerðir og fara síðan eftir þeim við
umferðarmerkingar og hafa viðurlög
við brotum verktaka og annarra, en
um áratugi hefur lögreglan ekkert
haft á bak við sig í þessum efnum.
Einvígið á akbrautinni
Gylfi Guðjónsson skrifar
um öryggismál og umferð
Gylfi Guðjónsson
’Það hefur verið iðkaðbæði hjá Vegagerð og
Reykjavíkurborg að
spara umferðarmerk-
ingar um hámarkshraða
á götum borgarinnar og
þjóðvegum landsins.‘
Höfundur er ökukennari
og fyrrv. lögreglumaður.
Einvígið á akbrautinni
Þessi ljósmynd er tekin nýlega á Vesturlandsvegi, þar sem ökumaður hef-
ur lent í ógöngum og hafnað uppi á svonefndum akbrautarsteinum sem
settir eru á akbraut til að aðskilja akstursleiðir í hjáleiðum. Mörg óhöpp
hafa orðið af þessu tagi. Þessi ökumaður mun hafa ekið á löglegum hraða
skv. upplýsingum lögreglu.