Morgunblaðið - 28.01.2005, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
VALGERÐUR Sverrisdóttir iðnað-
arráðherra sagði á Alþingi í gær að
ríkisvaldið yrði að koma til sög-
unnar til að draga úr þeim hækk-
unum sem orðið hefðu í kjölfar
gildistöku nýrra raforkulaga og
sérstaklega bitnuðu á þeim heim-
ilum sem búa við rafhitun. Meðal
þess sem lagt hefði verið til í þeim
efnum væri aukið framlag ríkis-
sjóðs til niðurgreiðslu húshitunar
um allt að 135 milljónir króna. Þar
með væri heildargreiðsla ríkissjóðs
til niðurgreiðslu á rafhitun og ann-
arra tengdra aðgerða rúmlega einn
milljarður á ári.
Umræður um raforkumál stóðu
yfir á Alþingi síðdegis í gær, eftir
að iðnaðarráðherra flutti skýrslu
um árif nýrra raforkulaga sem
samþykkt voru á haustþingi, með
atkvæðum þingmanna ríkisstjórn-
arflokkanna og Samfylkingarinnar.
Einn þingmaður Samfylkingarinn-
ar sat hjá, Helgi Hjörvar, sem og
þingmenn Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs og Frjálslynda
flokksins.
Fram kom í umræðunum í gær
að þingmenn, hvar í flokki sem
þeir stóðu, höfðu áhyggjur af þeim
hækkunum, einkum hækkunum á
raforku til húshitunar, sem orðið
hefðu í kjölfar gildistöku raforku-
laganna.
Í máli ráðherra kom m.a. fram
að rafmagnsreikningar til húshit-
unar á Vestfjörðum hækkuðu um
fimm til tíu prósent í þéttbýli en
um 30 til 40 prósent í dreifbýli,
vegna nýju laganna. Einar K. Guð-
finnsson, þingmaður Sjálfstæðis-
flokks í Norðvesturkjördæmi, sagði
m.a. að mörgum hefði brugðið þeg-
ar orkufyrirtækin fóru að kynna
nýjar gjaldskrár sínar. „Það sjá
allir,“ sagði hann, „að þetta gengur
ekki.[...]Við hljótum að bregðast
við þessum hrikalegu staðreyndum
og skelfilegu hækkunum.“
Hann minnti þó á að iðnaðarráð-
herra hefði kunngert að pólitískur
vilji væri til þess að snúa þessari
þróun við. Kvaðst hann fagna því.
Nokkrir byrjunarörðugleikar
Iðnaðarráðherra sagði m.a. í
upphafi ræðu sinnar að gjörbreyt-
ing á skipulagi raforkumála lands-
ins hefði verið í undirbúningi í
mörg ár. Alþingi hefði síðan sam-
þykkt lög um þau mál og um ára-
mótin hefði fyrst reynt á fram-
kvæmd þeirra. Hún sagðist trúa
því og treysta að þær breytingar
sem nú gengju yfir raforkugeirann
yrðu til góðs. Byrjunarörðugleikar
hefðu þó verið nokkrir; flestir fyr-
irsjáanlegir en aðrir ekki. Raforku-
verð hefði víða lækkað en það hefði
einnig hækkað. „Ástæðurnar eru
bersýnilega þær að orkufyrirtækin
eru að nota tækifærið til að bæta
hag sinn, enda hefur afkoma þeirra
margra verið fremur bágborin.
Þetta hafa þau m.a. gert með því
að fella niður ýmsar sérívilnanir
sem veittar hafa verið einstökum
hópum notenda. Þetta eru breyt-
ingar sem að óbreyttum raforku-
lögum hefðu verið gerðar hvort eð
er,“ sagði hún.
Ráðherra minnti á að skv. nýju
lögunum hefðu sérleyfisfyrirtækin
nokkuð skerta möguleika til að
taka tillit til húshitunar. Annað
gilti þó um orkusalana, þ.e. þá sem
framseldu raforkuna frá framleið-
endum. „Ekki verður séð annað en
þeim sé heimilt að laða að sér góða
kaupendur með sérstökum rafhit-
unarkjörum, nokkuð sem þeir virð-
ast ekki hafa gert. En með þeirri
samkeppni sem vonandi verður má
ætla að þessi notendahópur hefði
allsterka stöðu til að ná góðum
kjörum,“ sagði hún. „Meðan fyr-
irtækin gera ekki betur er ljóst að
ríkisvaldið verður að koma til sög-
unnar til að draga úr þeim hækk-
unum sem sérstaklega bitna á
þeim heimilum sem búa við rafhit-
un. Að því hefur verið unnið á síð-
ustu vikum í samstarfi iðnaðar-
ráðuneytis, Orkustofnunar og
dreififyrirtækja. Meðal tillagna
sem hafa verið til skoðunar og
kynntar voru í ríkisstjórn sl.
þriðjudag eru þær að lækka þak á
niðurgreiddri hámarksnotkun úr
50.000 kWst á ári niður í 35.000
kWst á ári og nota það fjármagn er
þannig sparaðist til aukinnar nið-
urgreiðslu á heimilishitun einkum
þar sem hækkun hitunarkostnaðar
er mest. Að auki hefur verið lagt
til að hækka framlag til niður-
greiðslu húshitunar úr ríkissjóði
þannig að hækkun á rafmagns-
kostnaði þessara heimila verði ekki
hærri en 5 til 8% í þéttbýli og mest
um 10% í strjálbýli. Þetta myndi
þýða að auka þarf niðurgreiðslur
til rafhitunar um allt að 135 millj-
ónir króna og nema þá heildarnið-
urgreiðslur til rafhitunar um ein-
um milljarði króna.“
Sýni byggðrmálum virðingu
Jóhann Ársælsson, þingmaður
Samfylkingarinnar, minnti á, eins
og fleiri þingmenn, að lögin hefðu
einnig komið illa niður á garð-
yrkjubændum og fiskeldisfyrir-
tækjum og Jón Bjarnason, þing-
maður Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, sagði hækkanirn-
ar fyrstu afleiðinguna af þeim „af-
káralega gjörningi að innleiða hér
á landi raforkutilskipun Evrópu-
sambandsins í allri sinni dýrð,“
eins og hann orðaði það. „Við horf-
um nú fram á stóraukinn misrétt
atvinnugreina í landinu,“ sagði
hann. „Grænmetisframleiðendur og
fiskeldisfyrirtæki verða enn verr
sett en áður í samkeppni sinni við
niðurgreidda starfsemi í öðrum
löndum.“ Kvaðst hann vonast til
þess að ríkisstjórnin hefði pólitískt
þrek til að taka á þeim göllum sem
fylgdu löggjöfinni.
Sigurjón Þórðarson, þingmaður
Frjálslynda flokksins, sagði að við
værum ekki að ræða þetta mál ef
frumvarp Frjálslynda flokksins og
Vinstri grænna, um frestun gild-
istöku laganna um eitt ár, hefði
verið samþykkt. „Þá hefðum við
haft tíma til að sjá vandamálin í
staðinn fyrir að standa hér í miðju
vandamálinu.“ Hann sagði að um-
rædd lög væru ekki til þess fallin
að jafna lífskjör og afkomumögu-
leika fólks milli byggðarlaga. Sagði
hann tíma til kominn að ríkis-
stjórnin sýndi byggðamálunum
meiri virðingu en hún hefði hingað
til gert.
Valgerður Sverrisdóttir iðnaðarráðherra ræddi um margs konar áhrif nýrra raforkulaga
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Ný raforkulög voru til umræðu á Alþingi í gær og var ekki síst gagnrýnd hækkun á orkuverði.
Niðurgreiðslur
vegna rafhitun-
ar verði auknar
ÞAÐ er vissulega rétt að það er
áhyggjuefni ef það reynist rétt að
starfandi útlendingum hér á landi séu
ekki greidd laun í samræmi við kjara-
samninga,“ sagði Árni Magnússon fé-
lagsmálaráðherra í utandagskrár-
umræðu á Alþingi í gær um félagsleg
undirboð á vinnumarkaði. „Ég vil
engu að síður ítreka að það er enginn
vafi í mínum huga að lög nr. 55/1980,
um starfskjör launafólks og skyldu-
tryggingu lífeyrisréttinda, eiga að
tryggja að kjarasamningar sem sam-
tök aðila vinnumarkaðarins hafa gert
gildi sem lágmarkskjör fyrir launa-
menn hér á landi. Þetta ákvæði gildir
óháð þjóðerni manna.“
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, var málshefjandi
umræðunnar. Hann sagði að nú væri
að færast ört í vöxt að erlendar
starfsmannaleigur byðu vinnuafl á
kjörum sem væru undir því sem við
Íslendingar teldum boðlegt.
Össur sagði síðan. „Þannig hefur
Morgunblaðið upplýst að hér á landi
sé nú nægilegt framboð af ódýru og
ólöglegu vinnuafli. Það kemur líka
fram í úttekt blaðsins að það séu
sjaldnast greiddir skattar eða launa-
tengd gjöld af slíku vinnuafli. Það búi
líka við verulega skert öryggi og fái
t.d. ekki það sem við teljum sjálfsagt
eins og veikindarétt. Ástæðan að
mínu mati er ekki síst sú að íslensk
stjórnvöld hafa sofið á verðinum. Þau
hafa ekki sinnt ítrekuðum kröfum
stjórnarandstöðu og verkalýðshreyf-
ingar um að setja lög og reglur um
starfsmannaleigur. Þau hafa ekki
tryggt með raunhæfum hætti að
hægt sé að beita fyrirtæki nægilega
ströngum viðurlögum ef þau brjóta
lögin, kjarasamninga, eða það sem
færist líka í vöxt virða ekki starfsrétt-
indi. Stjórnvöld hafa heldur ekki
tryggt að lögum um iðnréttindi sé
framfylgt við Kárahnjúka þar sem
ófaglærðir starfsmenn ganga í störf
iðnaðarmanna svo hundruðum hefur
skipt á síðustu árum og missirum.
Síðast en ekki síst er ekki enn búið að
tryggja að skattskylda sé hér á
landi.“
Félagsmálaráðherra svaraði því
m.a. til að hann væri þeirrar skoð-
unar að við ættum að virða það vinnu-
markaðskerfi sem við hefðum verið
að byggja upp á síðustu áratugum í
náinni samvinnu stjórnvalda og sam-
taka aðila vinnumarkaðarins. Hann
fór yfir þetta kerfi og spurði hvort
menn vildu varpa því fyrir róða vegna
grunsemda um ætluð brot einstakra
fyrirtækja á starfsmönnum sínum.
„Er ekki ráð að láta reyna á málin til
þrautar innan þess kerfis sem við
þegar höfum? Það að ætla að koma á
opinberu eftirliti með launakjörum
eins og ég hef sífellt oftar heyrt nefnt
í umræðunni þýðir líka, hæstvirtur
forseti, að opinberir eftirlitsmenn fari
að túlka kjarasamninga í störfum sín-
um. Ég leyfi mér að stórefast um að
það sé það sem menn vilji.“
Með þessu væri hann þó ekki að
segja að ekkert þyrfti að aðhafast.
Minnti hann á að ASÍ hefði á dög-
unum afhent sér greinargerð, þar
sem m.a. væri fjallað um veitingu at-
vinnuleyfa til þriðja ríkis borgara, og
að hann hefði tekið málið alvarlega og
rætt það í ríkisstjórn. Menn hefðu
m.a. orðið sammála um að finna raun-
hæfa lausn á tilteknum atriðum varð-
andi útgáfu dvalar- og atvinnuleyfa.
Ræddu um „undirboð á vinnumarkaði“
Össur segir stjórnvöld
hafa sofið á verðinum
FORSÆTISRÁÐUNEYTIÐ, þjóðkirkjan og
Velferðarsjóður barna hafa tekið höndum
saman um átak í uppeldismálum sem ber heit-
ið „Verndum bernskuna“. Samstarfsyfirlýsing
um átaksverkefnið var undirrituð af Halldóri
Ásgrímssyni forsætisráðherra, Karli Sig-
urbjörnssyni, biskupi Íslands, og Valgerði
Ólafsdóttur, þroskasálfræðingi frá Vel-
ferðasjóði barna, á blaðamannafundi í gær.
Halldór segir átakið vera einn lið í því að
bæta stöðu barna í samfélaginu og styrkja for-
eldra og forráðamenn í uppeldishlutverkinu,
og bætir því við að hann geri miklar væntingar
til þess. „Það er alltaf brýnt að sinna börn-
unum og umræða um þessi mál og börnin okk-
ar getur aldrei verið nema til góðs,“ segir Hall-
dór og bætir því við að átakinu verði hleypt af
stokkunum næsta haust með margvíslegum
viðburðum og útgáfu kynningarefnis. Þar má
nefna málþing um barnið og bernskuna í ís-
lensku samfélagi, kynningarherferð í fjöl-
miðlum, svo og kynningarfundi meðal foreldra
og forráðamanna í skólum, kirkju-, íþrótta- og
félagsstarfi. Það efni sem stuðst verður við í
átakinu er almenns eðlis og ekki sérstaklega
bundið við trúarleg gildi segir í tilkynningu.
Valgerður segir átakinu ætlað að vekja um-
ræður í þjóðfélaginu um mikilvægi uppeldis-
hlutverksins. Hún segir að það styrki fjöl-
skylduna að skoða uppeldismál útfrá ýmsum
sjónarhornum. Ekki bara frá trúarlegu sjón-
arhorni heldur líka út frá siðferðis- og sam-
félagslegu sjónarhorni.
Karl segir verkefnið fjalla um grundvall-
argildi, grundvallarskyldur og ábyrgð for-
eldra. „Þjóðkirkjan mun vera framkvæmdar-
aðili verksins og halda utan um það. Þetta er
átak sem ætlað er að ná inn á öll heimili í land-
inu og kirkjan mun nýta sitt samskiptanet til
hins ýtrasta til þess að svo megi verða.“
Samstarfsverkefni þriggja aðila um átak í uppeldismálum hleypt af stokkunum í gær
Átak sem ætlað er að ná
inn á öll heimili í landinu
Morgunblaðið/ÞÖK
Samstarfsyfirlýsingin var undirrituð að viðstöddum börnunum í leikskólanum Grænuborg.