Morgunblaðið - 28.01.2005, Blaðsíða 12

12 FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
MUNNLEGUR málflutningur fyrir
óbyggðanefnd hófst í í Reykjavík í
gær vegna þjóðlendukrafna ríkisins
á Suðvesturlandi. Tekið var fyrir
höfuðborgarsvæðið, ýmis svæði í ná-
grenni Reykjavíkur og nágranna-
sveitarfélaga, fyrsta málið af sex á
þessu svæði.
Tekist er á um mörk þjóðlendna
og eignarlanda á svæðinu en ríkið
gerir m.a. kröfur til Mosfellsheiðar,
Vilborgarkots, alls lands ofan Heið-
merkur að Bláfjöllum, lands ofan
Helgafells og Húsfells og hrauns
upp af Straumsvík. Þar er m.a. um
að ræða Almenningsskóga Álftanes-
hrepps hins forna og hluta Suður-
nesjaalmenninga.
Aðalmeðferð vegna þessa svæðis
hófst sl. mánudag en óbyggðanefnd
fór einnig á vettvang og tók skýrslur
af málsaðilum og fleirum. Við mál-
flutning í gær tók lögmaður ríkisins
fyrstur til máls en síðan tóku við lög-
menn gagnaðila einn af öðrum. Voru
þeir fyrir hönd Hafnarfjarðarbæjar,
Garðabæjar, Prestsetrasjóðs, Sel-
skarðs, eigenda jarðanna í Álftanes-
hreppi hinum forna, Vatnsenda,
Elliðavatns, Reykjavíkurborgar,
Kópavogsbæjar, Seltjarnarness-
kaupstaðar, Geirlands, Vilborgar-
kots, Mosfellsbæjar, Hraðastaða og
Seljabrekku.
Ýmis fleiri svæði á Suðvest-
urlandi tekin á næstunni
Önnur svæði á Suðvesturlandi
sem óbyggðanefnd á eftir að taka til
aðalmeðferðar og málflutnings eru
Grindavík og Vatnsleysuströnd,
Kjalarnes, Kjós, Þingvallasveit og
Grafningur og loks Ölfus. Á þessum
svæðum hefur ríkið m.a. gert kröfu
til hluta Botnssúlna og að Há Kili,
til efsta hluta Esjunnar og meg-
inhluta Blikadals, til Selsvalla,
Höskuldarvalla og Geldingahrauns
upp af Hvassahrauni, til hluta
Þrengsla og Jósefsdals og til Heng-
ilsins, Skarðsmýrarfjalls og hluta
Hellisheiðar.
Tekist á um nágrenni
Reykjavíkur
í óbyggðanefnd
Lesbók á
laugardag
á morgun

Jafnréttisbaráttan 2004
Hug-
myndir um íslenskan her í 400 ár

Íslensk drottning veldur usla í
Þýskalandi
Nýjasta skáldsaga
Johns Grishams gagnrýnd
Á HUNDASTAPA er rekið fé-
lagsbú hjónanna Ólafar Guðmunds-
dóttur og Ólafs Egilssonar og
Agnesar Óskarsdóttur og Halldórs
Gunnlaugssonar. Agnes er dóttur-
dóttir þeirra Ólafar og Ólafs. Eldri
hjónin segjast hafa farið að hugsa
um það fyrir nokkrum árum að fá
aðstoð við búskapinn, en ljóst var að
ekkert af fimm börnum þeirra
hjóna ætlaði að taka við honum.
Hoppað yfir ættlið
„Agnes hefur alltaf verið mikið
hér á Hundastapa og þau Halldór
komu oft til að hjálpa okkur. Hún
tók því strax vel þegar hugmyndir
um að þau tækju við búinu komu til
tals, en Halldór þurfti aðeins að
hugsa sig lengur um,“ segja þau
Ólöf og Ólafur. „En úr varð að þau
fluttust hingað fyrir tveimur árum
og þetta gengur einstaklega vel og
allir eru ánægðir með þessa lausn
mála. Það er alltof sjaldgæft nú til
dags að ungt fólk treysti sér til að
taka við búskap.“
Agnes og Halldór voru nýbúin að
kaupa sér hús í Borgarnesi, en
Halldór á í fyrirtækinu Tak-malbik,
sem sér um að mala grjót. Hann
starfar enn að hluta til hjá fyrirtæk-
inu. Halldór er alinn upp í sveit, er
frá Hornstöðum í Laxárdal. Hann
segir að sumu fólki finnist hann
vera kaldur að fara út í búskap. „En
svo finn ég að aðrir hálföfunda mig
af þessu.“
Gamla fjósið á Hundastapa er
orðið um 30 ára gamalt, hefðbundið
fjós með rörmjaltakerfi. Það var á
sínum tíma það fullkomnasta sem
þekktist. Margt er farið að gefa sig
og þörf var á miklu viðhaldi. Þegar
ábúendur veltu fyrir sér hvaða
möguleikar væru á að endurnýja
gamla fjósið kom í ljós að það var
jafndýrt og að reisa nýtt fjós.
Geta farið í snyrtingu
Þegar ákveðið hafði verið að
byggja nýtt fjós þurfti einnig að
taka ákvörðun um hvernig fjós yrði
byggt. Eins og þeir Ólafur og Hall-
dór segja var lengi vel engin þróun í
fjósbyggingum hér á landi. Fyrir
um fimm árum voru bændur enn að
byggja samkvæmt 30 ára gömlum
teikningum. En á síðustu árum hef-
ur þróunin verið ör. Ýmist hafa ver-
ið byggð fjós með mjaltabásum eða
mjaltaþjón, róbot, og nú sér fram á
nýja kynslóð mjaltaþjóna.
„Við komumst að þeirri niður-
stöðu að byggja lausagöngufjós með
legubásum og mjaltabás,“ segir
Ólafur. „Það er líka svo skemmti-
legt að mjólka,“ bætir hann við.
Þeir eru sammála um að þetta
henti þeim betur. Með mjaltaþjóni
þarf ekki að fara út að mjólka á
ákveðnum tímum, en meira eftirlit
þarf að hafa með fjósinu allan sólar-
hringinn.
Nýja fjósið er teiknað af Ámunda
Brynjólfssyni. Það er um 500 fm,
tekur 59 gripi og er ákaflega rúmt
um þá. Byggt var samkvæmt Evr-
ópustaðli hvað varðar rými. Kýrnar
eru óbundnar en með hálsband með
áföstum tölvukubbi. Tölvur lesa
upplýsingar af kubbnum og þannig
er kjarnfóðurgjöf stjórnað í sér-
stökum bási og þeim skammtað
samkvæmt upplýsingunum. Þá les
tölva einnig af kubbnum þegar þær
koma inn í mjaltabásinn. Þegar
kúnum sýnist geta þær lagst í bás-
ana á mjúkar dýnur sem fylltar eru
með gúmmíkurli. Þegar Ólafur
sagði að enn ættu koddarnir eftir að
koma hélt blaðamaður að hann væri
að grínast, en svo var ekki. Þegar
kúnum sýnist geta þær einnig farið
í snyrtingu. Því komið hefur verið
upp stórum bursta sem fer í gang
þegar þær ganga undir hann.
„Það hefur sýnt sig að heilsufar
snarbatnar hjá kúm sem eru í
lausagöngufjósi því þær geta hreyft
sig að vild,“ segir Halldór. Kúnum
er gefið á sérstakan gjafagang á
miðju gólfi sem þær raða sér í kring
um og eru því ekki að éta við bás-
ana. Þær þurfa því bæði að standa
upp og ganga að fóðurbásnum,
gjafaganginum og mjólkurbásnum.
„Það er mikið pláss í fjósinu og
við notum grindur til að stjórna um-
ferðinni t.d. þegar verið er að
mjólka. Sumir urðu hissa að við
nýttum ekki plássið betur og sett-
um upp bása,“ segir Ólafur. „En
þetta er allt gert samkvæmt kúasál-
fræðinni og best að hafa sem mest
opið.“
Náttúruleg loftræsting
með sjálfvirku stýrikerfi
Engar viftur eru í fjósinu og loft-
ræstingu stjórnað með því að opna
og loka gluggum. Sjálfvirkt stýri-
kerfi er á gluggunum í mæninum og
fer það eftir hita- og rakastigi hvort
og hvenær þeir opnast og lokast.
Tvennar dyr eru í endunum þar
sem kúnum er hleypt út og inn.
„Þessar dyr eru með fjarstýringu
og ætli Jóhannes litli geti ekki fljót-
lega farið að sjá um að hleypa þeim
út og sækja þær,“ segir Ólafur og
hlær. Jóhannes er 18 mánaða gam-
all sonur Agnesar og Halldórs og
því barnabarnabarn Ólafs. Hann
unir sér vel í fjósinu, skoðar kálfana
og sefur þar í vagninum þrátt fyrir
hávaðann þegar verið er að bora og
smíða.
Nú eru 35 kýr á Hundastapa og
framleiðslan um 160.000 lítrar á ári.
Halldór segir að nýja fjósið verði
auðvitað ekki fyllt strax heldur sé
stefnt að því að gera það smátt og
smátt.
Límtré reisti húsið og sá um allar
klæðningar, hurðir og glugga.
Tæknibúnaðar og innréttingar eru
frá Landsstólpa, mjaltakerfi frá
Remfló og Malbikun-KM malbikar
gólfið við mjaltabásinn. Bændurnir
á Hundastapa segja að eftir að hús-
ið var reist hafi vinir og vandamenn
og þeir sjálfir séð um restina með
aðstoð Byggingarfélagsins Baulu í
Mosfellsbæ, en það rekur reyndar
bróðir Halldórs.
Nýtt fjós tekið í notkun á Hundastapa á Mýrum
Morgunblaðið/Ásdís Haraldsdóttir
„Það er svo skemmti-
legt að mjólka“
Bjart og rúmgott fjós er
nú risið á bænum
Hundastapa á Mýrum
og er verið að leggja
lokahönd á frágang
þess. Ásdís Haralds-
dóttir heimsótti ábú-
endur sem ætla um
helgina að bjóða gestum
og gangandi að skoða
fjósið og í næstu viku
verður kúnum hleypt
úr gamla fjósinu inn í
það nýja.
Fallegar kýr. Þær vita ekki hvað
bíður þeirra á næstunni.
asdish@mbl.is
Hundastapabændur í nýja fjósinu. Agnes Óskarsdóttir, Halldór Gunnlaugsson með Jóhannes Benedikt, Ólafur
Egilsson og Ólöf Guðmundsdóttir.