Morgunblaðið - 28.01.2005, Side 22

22 FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MENNINGMINNSTAÐUR
SUÐURNES
Grindavík | Í Grindavík hefur ver-
ið unnið hörðum höndum að því
að koma á fót verksmiðju sem býr
til efsta lagið í parketi, og er hrá-
efni flutt inn og unnið í þynnur
sem síðan eru fluttar út aftur þar
sem þær eru notaðar sem efsta
lagið í parketborðin eins og við
þekkjum þau.
Frumkvöðlar að stofnun fyr-
irtækisins GeoPlank eru Stefán
Jónsson iðnaðartæknifræðingur,
Þórður H. Hilmarsson rekstr-
arhagfræðingur og Ingi G. Inga-
son viðskiptafræðingur. Að sögn
þeirra Stefáns og Þórðar hefur
viðskiptahugmyndin verið til
skoðunar hjá þeim ásamt nokkr-
um fjárfestum, undanfarin 3–4 ár.
Að mörgu er að hyggja þegar
farið er út í vinnslu af þessu tagi,
en mikilvægast var að þeirra mati
að tryggja sölu á afurðinni ann-
ars vegar og aðgengi að hráefni
hins vegar, áður en farið var út í
fjárfestingar á vélum og tækjum.
Þetta tókst þeim félögum og þá
fyrst og fremst vegna þess að
bæði hráefnisbirgjar og söluaðilar
sáu kosti þess að setja upp
vinnslu af þessu tagi hér á landi
af samkeppnislegum ástæðum. Þá
ber einnig að geta þess að bæj-
aryfirvöld í Grindavík ásamt
Hitaveitu Suðurnesja hafa með
beinum og óbeinum hætti að-
stoðað félagið við upphaf starf-
seminnar.
Fer á Evrópu- og
Bandaríkjamarkað
Þórður Hilmarsson er fram-
kvæmdastjóri GeoPlank og er
hann bjartsýnn fyrir hönd fyr-
irtækisins. „Þetta er nýtt fyr-
irtæki sem sérhæfir sig í vinnslu
á amerískum harðvið fyrir gól-
fefnaframleiðendur í Evrópu og
Bandaríkjunum. Megin fram-
leiðsla fyrirtækisins er iðnaðar-
spónn sem er nýttur sem efsta lag
í svokallað plankaparket sem sí-
fellt er vinsælla á erlendum
mörkuðum og hérlendis. Við er-
um búnir að senda fyrstu pruf-
urnar til kaupanda erlendis og
það stóð ekki á svörun. Fyrsta
pöntunin barst strax í byrjun jan-
úar og við reiknum með að senda
frá okkur fyrstu pöntun strax og
vélarnar verða ræstar,“ sagði
Þórður.
Þessi verksmiðja ætti að veita
fimm til sjö manns atvinnu og ef
vel tekst til verður verksmiðjan
stækkuð og þá gæti starfs-
mannafjöldinn aukist verulega.
Búið er að prufukeyra vélarnar
og ætlunin að hefja framleiðslu í
janúar. Eins og áður sagði bygg-
ist vinnslan á framleiðslu yf-
irborðsefna fyrir parketiðnaðinn í
Evrópu og verður fyrst og fremst
lögð áhersla á framleiðslu yf-
irborðs fyrir svokallað plankap-
arket sem er mjög að ryðja sér til
rúms um þessar mundir erlendis
og einnig hér innanlands. Planka-
parket er parket þar sem hvert
borð í parketinu er u.þ.b. 15–20
sentímetra breitt og frá 1,83–2,2
metrar á lengd og hvert borð lagt
sérstaklega. Þetta er afurð í efra
verðbili á parketi.
„Byrjunin á einhverju meiru“
„Það var 16. júní í sumar að
bæjarráð samþykkti 5 milljóna
króna hlutafé í verkefnið og síðan
þá hefur verið unnið að uppsetn-
ingu verksmiðjunnar. Við Grind-
víkingar væntum þess að þetta sé
byrjunin á einhverju meiru. Þetta
er nýjung í atvinnulífið og nýting
á jarðhita í leiðinni,“ sagði Ólafur
Örn Ólafsson, bæjarstjóri.
Það sem gerir vinnsluna áhuga-
verða og samkeppnishæfa hér á
landi er m.a. sú staðreynd að
bandarískur harðviður er mikið
notaður í Evrópu og því er til-
tölulega lítið úr leið að flytja
hann í gegnum Ísland til frekari
vinnslu. Vinnslunni fylgir einnig
veruleg orkunotkun bæði af heitu
vatni og rafmagni. Aðgengi að
heitu vatni er lykilatriði og skap-
ar félaginu talsverða sérstöðu þar
sem erlendir framleiðendur þurfa
að hita upp sitt vatn með afsagi,
gasi, olíu og kolum.
Staðsetning fyrirtækisins í
Grindavík er á margan hátt mjög
hentug. Stutt er í mjög heitt vatn
frá Hitaveitu Suðurnesja, hús-
næðið er hagkvæmt og vel horfir
með ráðningu starfsmanna sem
verða sex til átta talsins við fram-
leiðsluna. Þá hefur félaginu verið
tekið opnum örmum af bæjaryf-
irvöldum og fjárfestum á svæð-
inu. Áformað er að fyrsti gám-
urinn fari til Evrópu um miðjan
febrúar en heildarframleiðsla fé-
lagsins er áætluð um 200 þúsund
fermetrar eða sem nemur um
tveimur til þremur gámum á
mánuði allt árið um kring.
Aðspurðir hvort fyrirtækið
muni framleiða fyrir innanlands-
markað svöruðu þeir félagar því
til að í byrjun verður eingöngu
selt á erlendan markað en stefnt
að því að framleiða gegnheilt
parket fyrir innanlandsmarkað.
Boðið verður upp á allar helstu
viðartegundir auk þess sem hægt
verður að sérpanta.
Morgunblaðið/Garðar Vignisson
Vinna parket Til að byrja með verður eingöngu selt á erlendan markað,
þótt stefnt sé að því að framleiða gegnheilt parket fyrir innanlandsmark-
að, segja þeir Stefán Jónsson og Þórður Hilmarsson hjá GeoPlank.
Sérhæfa sig í
harðviðarvinnslu
Ný verksmiðja vinnur efsta lagið í
gólfparket til útflutnings
ÍSLENSKU bókmenntaverðlaunin fyrir árið 2004 voru
afhent á Bessastöðum í gær. Það var forseti Íslands,
Ólafur Ragnar Grímsson, sem afhenti verðlaunin, en þau
hlutu Auður Jónsdóttir fyrir skáldsöguna Fólkið í kjall-
aranum sem kom út hjá Máli og menningu, í flokki fag-
urbókmennta, og Halldór Guðmundsson fyrir verkið
Halldór Laxness – ævisaga sem JPV-útgáfa gaf út, í
flokki fræðirita og rita almenns efnis.
Geta tekið breytingum
Sigurður Svavarsson, formaður Félags íslenskra
bókaútgefenda, sem stofnaði til verðlaunanna árið 1989,
ávarpaði gesti og sagði það hreint með ólíkindum hve
margar góðar og vandaðar bækur kæmu út á hinu litla
málsvæði sem Ísland er. „Ég fyllist ævinlega stolti þegar
ég skoða Bókatíðindin okkar,“ sagði hann. „Yfir því hvað
breiddin er mikil, dirfskan ómetanleg og hvað margir
leggja hart að sér við að koma hugverkum sínum á fram-
færi.“
Hann gerði jólabókavertíðina að umtalsefni, og benti á
að Íslensku bókmenntaverðlaunin væru hluti af því
markaðsstarfi sem fram færi á þeim tíma. Umræður um
verðlaunin hefðu alla tíð verið líflegar, og ættu raunar
líka að vera það. Til væri fólk sem vildi gjarnan breyta
áherslum í tengslum við verðlaunin og sjá þau færast í
hendur annarra en þeirra sem til þeirra stofnuðu.
„Stjórn Félags íslenskra bókaútgefenda hefur fylgst
grannt með þessari umræðu og vakir yfir þessu máli –
enda held ég að engum þyki vænna um Íslensku bók-
menntaverðlaunin en okkur. … Þetta eru lifandi verð-
laun og þau geta svo sannarlega tekið breytingum,“
sagði Sigurður. Hann benti á að umræður um verðlaunin
væru gjarnan miklar og ákafar, en sagði það ánægjuefni.
„Tilgangur verðlaunanna er að auka umfjöllun um bók-
menntir og hvetja til umræðna um bókmenntir,“ sagði
hann.
Allir hafa skoðun á Halldóri
Halldór Guðmundsson vitnaði í söguhetju bókar sinn-
ar, Halldór Laxness í upphafi ávarps síns og sagði:
„Maður byrjar sem póet og endar sem farandsali.“
Ávarpið endaði hann hins vegar á því að segja að líklega
væri rétt að segja að hann hefði sjálfur byrjað sem far-
andsali, en endaði kannski sem póet.
Í samtali við Morgunblaðið sagðist hann ekki hafa átt
von á að vinna til verðlaunanna. „Satt að segja þekki ég
svo vel til verðlaunanna hinum megin borðs, að ég veit að
það er sama hvað menn segja í fjölmiðlum, það er aldrei
hægt að spá fyrir um þau,“ sagði Halldór.
Hann sagði verðlaun af þessu tagi efla þrótt og sjálfs-
traust, í kjölfarið á snarpri en skemmtilegri törn við að
koma bókinni saman. Aðspurður hvort verðlaunin væru
lokahnykkurinn á henni svaraði Halldór að nú yrði gert
smá hlé á sambúð þeirra nafna. „Hins vegar verð ég að
játa að ég hef heyrt margar assgoti góðar sögur um hann
eftir að ég kláraði bókina, því ég hef víða kynnt bókina
og allir hafa einhverja skoðun á Halldóri,“ sagði hann.
Auður Jónsdóttir sagðist í ávarpi sínu ekki hafa haft
hugmynd um fyrir tveimur dögum að hún stæði á Bessa-
stöðum nú. Í kjölfar skyndilegrar heimkomu hefðu fylgt
ótal lygasögur um hvers vegna hún væri hingað komin til
lands, en hún er búsett í Danmörku.
„Það kom mér á óvart þegar ég fékk símtalið,“ sagði
Auður aðspurð um verðlaunin, en þetta var í þriðja sinn
sem hún var tilnefnd til þeirra. „En það er aldrei hægt að
sjá svona fyrir þannig að auðvitað kemur þetta manni
alltaf á óvart. Og mér fannst það mjög gaman, að fljúga
heim og fá verðlaun.“
Gott að hafa eitthvað svona í höndunum
þegar maður er að kynna bækurnar
Hún sagðist ekki átta sig á hvaða þýðingu það hefði að
vinna til verðlaunanna, enda væri þetta í fyrsta sinn sem
hún hlyti þau. „Það getur verið gott að hafa eitthvað
svona í höndunum þegar maður er að kynna bækurnar,
sérstaklega fyrir nýjum hópum. En þau hafa engin áhrif
á starfið sem slíkt,“ sagði hún.
Auður sagðist ætla að gefa sér góðan tíma í næstu bók,
og verðlaunaféð kæmi henni þar að góðum notum. „Það
gefur manni tækifæri til að sitja og hugsa dálítið næsta
mánuðinn,“ sagði hún að lokum.
Þriggja manna lokadómnefnd, skipuð Valgerði
Bjarnadóttur, Margréti Eggertsdóttur og dr. Herdísi
Þorgeirsdóttur, sem gegndi starfi formanns, valdi verkin
úr tíu bókum sem tilnefndar voru til verðlaunanna í byrj-
un desember, fimm í flokki fagurbókmennta og fimm í
flokki fræðirita og bóka almenns efnis. Verðlaunahafar
hlutu 750.000 krónur hvor í verðlaun, auk skrautritaðra
verðlaunaskjala og verðlaunagripa eftir Jón Snorra Sig-
urðsson.
Morgunblaðið/Jim Smart
Halldór Guðmundsson og Auður Jónsdóttir hlutu Íslensku bókmenntaverðlaunin 2004.
Bókmenntir | Halldór Guðmundsson og Auður Jónsdóttir
hljóta Íslensku bókmenntaverðlaunin árið 2004
Tilgangurinn að
hvetja til umræðna
EINN áhrifamesti arkitekt 20. aldar, Bandaríkja-
maðurinn Philip Johnson, lést á þriðjudaginn á
heimili sínu í New Canaan í
Connecticut – „glerhúsinu“ sem
hann hannaði sjálfur og var eitt
þekktasta verk hans. Hann var
98 ára.
Byggingarnar sem Johnson
hannaði voru allt frá hámódern-
ískum gler- og stálkössum yfir í
póstmódernísk kennileiti á borð
við höfuðstöðvar AT&T í New
York, sem helst líkist skraut-
legri kommóðu.
Daniel Libeskind, yfirhönnuður húsanna sem
eiga að rísa þar sem World Trade Center stóð,
sagði að Johnson hafi verið afburðamaður „sem
skilgreindi list og starf arkitektsins á tuttugustu
öldinni“.
Johnson var fyrsti handhafi Pritzker-verð-
launanna 1979.
Philip Johnson
arkitekt látinn
Philip Johnson