Morgunblaðið - 28.01.2005, Qupperneq 24

24 FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Þeir voru ófáir gestirnir semlögðu leið sína í Hafn-arhúsið við Tryggvagötu,þar sem Listasafn Reykja-
víkur hefur meginbækistöðvar sín-
ar, á þessum tíma árs í fyrra. Þá
hafði safnið nýopnað sýningu Ólafs
Elíassonar, Frost Activity, sem er
ein allra vinsælasta myndlistarsýn-
ing sem haldin hefur verið hérlendis
en um 40.000 gestir heimsóttu hana.
Sú sýning skýrir að hluta til þá stað-
reynd að met var slegið í aðsókn hjá
Listasafni Reykjavíkur í fyrra, en
þá heimsóttu tæplega 160.000
manns safnið. Sú tala er hin hæsta
sem sést hefur í aðsóknartölum
safnsins frá stofnun þess, en und-
anfarin ár hefur aðsókn farið vax-
andi og verið mjög góð.
Eiríkur Þorláksson, for-
stöðumaður Listasafns Reykjavík-
ur, er að vonum ánægður með þær
góðu aðsóknartölur sem safnið get-
ur státað af og segir margar ólíkar
ástæður liggja fyrir þeim. „Árið
2000 var aðsókn í safnið til dæmis
mjög góð, raunar betri en árið 2001,
og skýrðist það meðal annars af
þeirri staðreynd að Reykjavík var
ein af menningarborgum Evrópu
það ár,“ segir hann. Milli áranna
2002 og 2003 óx aðsóknin um rúm
30.000, eða 25%. Á sama tíma fjölg-
aði sýningum svo um munaði, úr 23 í
34 og segir Eiríkur þetta aðra skýr-
ingu á aðsóknaraukningunni. „Eins
og á öllum öðrum sviðum, til dæmis
í tónlist og leikhúsi, er ákveðinn
hópur sem sér allt og fer á eins mik-
ið og hann getur. Þegar fleiri við-
burðir eru, koma þeir sömu oftar,
sem hækkar auðvitað aðsókn-
artölur,“ segir hann, en bendir líka á
að stærri og öðruvísi viðburðir dragi
ef til vill nýtt og fleira fólk inn í
safnið. „Það er eitthvað sambland af
þessu tvennu sem veldur aukinni að-
sókn, en því miður höfum við ekki
haft tíma til þess að leggjast yfir að
rannsaka og greina aðsóknina eins
mikið og við vildum gera.“
Aðrir atburðir en myndlist
Önnur notkun húsanna í eigu
Listasafns Reykjavíkur hækkar líka
aðsóknartölurnar, því Eiríkur segir
það fara fjarri að húsin hýsi ein-
ungis listsýningar. „Árið 2003 var til
dæmis stórmót í skák á Kjarvals-
stöðum og það ár var líka norræn
frímerkjasýning á sama stað, sem
fékk ágæta aðsókn,“ útskýrir hann.
Þetta táknar að allir gestir sem
koma inn í húsið teljast gestir í safn-
inu, sama af hvaða ástæðum þeir
sækja þangað, enda erfitt að leggja
mat á hvað það nákvæmlega er sem
fólk sér eða upplifir þegar það kem-
ur í safnið. „Það er erfitt að meta
hvort fólk sér eina eða þrjár sýn-
ingar þegar það kemur, eða hvort
það lítur inn á sýningu þó að það
ætli bara í kaffiteríuna,“ bætir Ei-
ríkur við.
Hann bendir enn fremur á að árið
2003 hafi útskriftarsýning Listahá-
skóla Íslands verið haldin í fyrsta
sinn í Hafnarhúsinu, en sú sýning
vekur alla jafna mikla athygli og
dregur að sér marga gesti. Í fyrra,
metárið mikla, voru síðan margs
konar atburðir hýstir í safninu, auk
hinnar vinsælu sýningar Ólafs Elí-
assonar, sem juku mjög aðsókn, eins
og Icelandic Airwaves. „Það er því
margt sem spilar saman, bæði
myndlistarsýningar og annars kon-
ar atburðir, sem gerir það að verk-
um að húsin verða að lifandi sam-
komustað fyrir menningarlíf af öllu
tagi.“
Skiptir máli
Að mati Eiríks skipta aðsókn-
artölur safn eins og Listasafn
Reykjavíkur máli af nokkrum
ástæðum, meðal annars vegna þess
að það sannar að safnið er áberandi
og fólk hefur áhuga á því að nýta sér
það. „Það sýnir okkur líka að sú að-
ferðafræði sem við erum að nota, að
hafa opið alla daga vikunnar, hafa
frítt inn einn dag í viku og frítt inn
fyrir börn innan átján ára, er að
skila árangri. Ég veit ekki hvort það
eru mörg borgarlistasöfn í ná-
grannalöndum okkar sem geta stát-
að af viðlíka aðsóknartölum, að 1,5
sinnum íbúafjöldi borgarinnar sæki
þau heim,“ segir Eiríkur.
Hann bendir líka á að aðsókn-
artölur skipti máli fyrir aðila utan
safnsins, til dæmis borgaryfirvöld.
„Þessar tölur segja þeim að þau eru
að ná einhverjum af markmiðum
sínum í þjónustu við borgarana með
því að reka svona stofnun, og að þau
gætu nýtt sér það tækifæri betur
eða með öðrum hætti til að ná til
þessa fólks og þjóna því betur. Þetta
gæti líka sagt fjölmiðlum að beina
kastljósi sínu í auknum mæli að
menningarstofnunum eins og Lista-
safni Reykjavíkur, sem fólkið fer á.“
Eiríkur segist telja að þær að-
sóknartölur sem Listasafn Reykja-
víkur geti státað af séu þær hæstu
sem gerast hérlendis, þó hann efist
ekki um að aðsókn í önnur söfn hafi
einnig verið góð að undanförnu.
Hann viðurkennir fúslega að það
eigi sér vissulega að hluta til skýr-
ingar í viðamiklum húsakosti safns-
ins. „Við erum auðvitað stærsta
listasafnið í landinu, með mest sýn-
ingarhúsnæði og þar af leiðandi
mesta möguleika á sýningarfjölda
og -fjölbreytni. Fyrir vikið getum
við spannað mjög vítt svið mynd-
listar og einskorðum okkur hvorki
við samtímamyndlist, íslenska
myndlist eða erlenda myndlist, svo
dæmi séu tekin, heldur beinum at-
hyglinni að mjög víðu sviði. Með því
móti þjónum við stærri hópi en
ella.“
Aðsókn ekki sama og gæði
En segja aðsóknartölur eitthvað
um gæði myndlistarinnar sem þarna
er sýnd? Stundum er sagt að besta
og framsæknasta myndlistin sé
sýnd á stöðum sem miklu færri
sækja, til dæmis í litlum galleríum.
Hins vegar mætti segja að myndlist
sé einskis virði nema einhver hafi
áhuga á henni. Hvað segir Eiríkur
um þetta? „Ég held að það ætti alls
ekki að setja neitt samasemmerki
milli aðsóknar og gæða. Við höfum
oft sett saman sýningar sem við vit-
um að mikill listrænn metnaður er
lagður í og er mikilvægt fyrir okkur
að taka þátt í að koma á framfæri,
en höfðar kannski til fremur þröngs
hóps. Á hinn bóginn höfum við gert
verkefni sem eru auðveldari í fram-
kvæmd en við vitum að ná til
breiðari hóps af fólki. Síðan eru auð-
vitað til verkefni sem ná hvoru
tveggja, eru bæði listrænt séð mjög
spennandi og ná til margra, eins og
sýning Ólafs Elíassonar í fyrra,“
segir Eiríkur.
Hann segist telja ljóst að fjöl-
breytni af þessu tagi sé nauðsynleg
fyrir opinbera stofnun eins og Lista-
safn Reykjavíkur. „Ef um er að
ræða einkasöfn eða sjálfseign-
arstofnun, geta menn ákveðið sínar
eigin áherslur útfrá hagsmunum
sínum. En við erum fyrst og fremst
þjónustustofnun, sem hefur
ákveðnum skyldum að gegna fyrir
hönd Reykjavíkurborgar.“
Gerjun í íslenskri myndlist
Eiríkur á von á góðri aðsókn í
safnið á þessu ári einnig, ekki síst
vegna þess að Listahátíð í Reykja-
vík verður í ár helguð myndlist.
Meðal þeirra verkefna sem eru á
dagskrá á árinu er flaggskip
Listahátíðar í Reykjavík í ár; stór
yfirlitssýning á verkum Dieter Roth
sem mun standa frá því í maí og út
sumarið, og verður haldin á þremur
stöðum samtímis hér í Reykjavík: Í
Listasafni Reykjavíkur, Listasafni
Íslands og sýningarsal Orkuveitu
Reykjavíkur. Viðamikil kynning á
hátíðinni og sýningunni mun fara
fram meðal annars í New York,
London, Berlín og Kaupmannahöfn
á næstu mánuðum, þannig að von er
á miklum fjölda erlendra gesta á
árinu. Önnur stærri verkefni fram-
undan eru alþjóðleg sýning helguð
myndasögunni og sýning í tengslum
við 120 ára afmæli Jóhannesar Kjar-
vals næsta haust. „Einnig verður
boðið upp á fjölda annarra sýninga,
þrjár voru opnaðar í Hafnarhúsinu
nú í janúar og 4. febrúar verða tvær
til viðbótar opnaðar á Kjarvals-
stöðum. Ég held að það ætti að vera
nægilegt við að vera fyrir fólk sem
vill sækja myndlistarsýningar á
þessu ári, bæði hér í safninu og ann-
ars staðar,“ segir hann. „Það er
gerjun í íslenskri myndlist, nýjar
kynslóðir að koma fram og öflugur
hópur listamanna á besta aldri að
sýna bæði hérlendis og erlendis. Ég
held að það sé kominn einhver sá
tíðarandi að myndlistarmenn fái að
njóta sín með svipuðum hætti og
tónlistarmenn og leikhúsfólk hefur
gert. Ég held að flest horfi til betri
vegar fyrir myndlistarlífið og þessi
áhugi sem við finnum í aukinni að-
sókn, bæði í þessu safni og öðrum
hér á landi, endurspeglar það.“
Ákvarðanir um framhaldið
Eiríkur segist að lokum vilja
benda á að ekki sé hægt að halda
dampi af þessu tagi nema eiga fyrir
því. „Því miður hefur fé til starfsem-
innar ekki aukist neitt í hlutfalli við
aukna aðsókn eða gildi þessara
stóru sýninga. Ég held að það sé
mikilvægt viðfangsefni næstu ára
hjá borg og ríki að leggja sér línur
og ákveða hvort koma eigi til móts
við þetta. Ef það verður ekki gert,
þarf væntanlega að skera niður og
setja sér mörk og ákveða að það sé
einungis framkvæmt það sem efni
standa til. Eða þá er hægt að nýta
sér þetta tækifæri og setja örlítið
meiri peninga í þetta, sem um leið
ætti að vekja athygli annarra stuðn-
ingsaðila á að setja aukið fé í verk-
efni af þessu tagi. Þetta vinnur allt
saman, og það er alveg komið að
þanmörkum þess sem hægt er að
gera fyrir núverandi fjárveitingar.
Kannski höfum við verið að gera
meira heldur en hægt er með góðu
móti til framtíðar, og þá er bara að
vona að menn sjái tækifærin í þessu
og noti sér þau áfram.“
Áhuginn
endurspegl-
ast í aðsókn
Morgunblaðið/Jim Smart
Eiríkur Þorláksson, forstöðumaður Listasafns Reykjavíkur: „Ég held að flest
horfi til betri vegar fyrir myndlistarlífið og þessi áhugi sem við finnum í auk-
inni aðsókn, bæði í þessu safni og öðrum hér á landi, endurspeglar það.“
Aðsókn að Listasafni Reykjavíkur hefur farið
vaxandi undanfarin ár og í fyrra komu þangað
tæplega 160.000 gestir, sem er sögulegt há-
mark. Í samtali við Ingu Maríu Leifsdóttur
ræðir Eiríkur Þorláksson, forstöðumaður
safnsins, ástæður þessarar góðu aðsóknar
og hvers vegna hún skiptir máli.
ingamaria@mbl.i.s
Morgunblaðið/Einar Falur
Frost activity, sýning Ólafs Elíassonar sem sett var upp í Hafnarhúsinu á
þessum tíma árs í fyrra, er ein vinsælasta myndlistarsýning hér á landi fyrr
og síðar. Hana sáu um 40.000 manns.
ÞAÐ sveif finnskur stórsveitarandi
yfir Tjörninni á tónleikum Stór-
sveitar Reykjavíkur og finnska
hljómsveitarstjórans og tenórsax-
istans Eero Koivistoinens. Finnsk-
ur stórsveitardjass með UMO-
stórsveitina í fararbroddi hefur
getið sér gott orð um heim allan
og stendur sú sveit stórsveit
danska útvarpsins ekki að baki eft-
ir að stórveldistíma hennar lauk er
Thad Jones hætti að stjórna á
þeim bæ. Eero var frækinn fram-
úrstefnublásari hér á árum áður
en er nú hefðbundinn Coltrane-isti
í blæstri sínum og heldur þótti
hann mér litlaus í Coltrane-
söngvunum Naima og Equinox,
þótt útsetningar hans fyrir bandið
væru fínar, sér í lagi á Equinox
þarsem dúndrandi göngubassi
Gunnars Hrafnssonar réð ríkjum.
Þar blés Sigurður Flosason í altó-
inn sérdeilis fínan sóló nær vestur-
en austurstrandardjassi. Tónleik-
arnir hófust á tveimur klassískum
stórsveitarópusum eftir Eero: Lat-
ely, markað voldugum þykkum
hljómi, og Artic blues, þarsem
fönkaður ryþmi réð ríkjum þar til
Ólafur Jónsson tók við af Edda
Lár og spann léttilegan sveiflusóló.
Útsetning Eero á All blues Miles
Davis var í sama stíl og Artic
blues og þar blés Stefán S. Stef-
ánsson sérdeilis skemmtilegan
barrýtonsóló með skothendu stak-
katói á köflum og var hann ram-
maður inní kraftmikla sólóa þeirra
Jagúarbræðra, Samúels Jóns og
Kjartans Hákonarsonar. Sveitin
lék verk eftir Eero nefnt 2000 og
var það ekki spennandi áheyrnar
þótt hann notaði brassdemparana
skemmtilega í tónalituninni – svo
var eitt senegalskt stef sem minnti
helst á ópusa Abdullah Ibrahim.
Þar blés hinn ungi Ívar Guð-
mundsson tíðindalítinn tromp-
etsóló. Lokaverkið var Tvísöngur,
svíta í þremur þáttum er Eero
byggir á íslenskum þjóðlögum.
Fyrsti kafli, byggður á Ó mín
flaskan fríða, einkenndist af brokk-
gengum húmor blásaranna og síð-
an hljómaði Stóðum tvö í túni, þar-
sem Sigurður Flosason spann
mjúktóna á altóinn. Lokakaflinn,
Krummi krunkar úti, var magn-
aður og Jóel alþjóðlegur í fínum
tenórsóló og Snorri blés síðan fal-
lega uppbyggðan sóló á flyg-
ilhornið. Þessu lauk svo á kórónu
íslensks tvísöngs: Ísland farsælda
frón. Það hefði mátt halda að Eero
væri alinn upp við íslensk þjóðlög,
svo vel tókst honum að nýta þau í
þessa stórsveitarsvítu. Aukalagið
var einnig þjóðlag – að sjálfsögðu
finnskt, en hefði eins getað verið
sænskt – í það minnsta sveif
Vermalandið yfir vötnunum.
Það var fengur að heimsókn
Eero Koivistoinens og stórsveitin
lék með glæsibrag. Hrynsveitin
var fautagóð þótt á stundum nyti
hún sín illa í hljómlausum Tjarn-
arsalnum og bitnaði það sér-
staklega á sólóum Kjartans Valdi-
marssonar.
Þúsund-
vatna-
djass
DJASS
Tjarnarsalur
Ráðhúss Reykjavíkur
Einar Jónsson, Snorri Sigurðarson, Kjart-
an Hákonarson og Ívar Guðmundsson
trompeta; Oddur Björnsson, Samúel Jón
Samúelsson og Stefán Ómar Jakobsson
básúnur; David Bobroff bassabásúnu;
Ólafur Jónsson, Stefán S. Stefánsson,
Sigurður Flosason, Jóel Pálsson og Vil-
hjálmur Guðjónsson saxófóna, klarinett-
ur og flautur, Kjartan Valdimarsson pí-
anó, Eðvard Lárusson gítar, Gunnar
Hrafnsson bassa, Jóhann Hjörleifsson
trommur og Pétur Grétarsson slagverk.
Stjórnandi: Eero Koivistoinen sem einnig
blés í tenórsaxófón.
Miðvikudagskvöldið 26.1. 2005.
Stórsveit Reykjavíkur
Vernharður Linnet