Morgunblaðið - 27.05.2005, Blaðsíða 14

14 B FÖSTUDAGUR 27. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
bílar
Þ
essi tæki eru líka mikið notuð
á Íslandi. Jeppakallar og vél-
sleðamenn eru meðal þeirra
sem notað hafa þessi tæki
hvað lengst hér á landi auk sjómanna
að sjálfsögðu. Hægt er að nálgast á
Netinu punkta- og leiðasöfn sem
áhugasamir hafa safnað og eru þau
ýmist gefins eða fást gegn vægu
gjaldi. Þeir sem hafa prófað að
ferðast með þessi tæki vilja helst
ekki án þeirra vera. Auk þess að vera
skemmtileg og fræðandi viðbót í
ferðalaginu þá geta tækin aukið ör-
yggi ferðalangsins þegar veður ger-
ast válynd.
En þýðir þetta að Meðal-Jón sem
keypti sinn fyrsta vélsleða í gær og
hefur aldrei farið á fjöll, geti bara
farið út í búð, keypt flott GPS-tæki
og tilheyrandi kort af Íslandi, náð
sér í punkta og leiðir og ekið svo eftir
þessum leiðum í hvernig veðri sem
er?
Aldeilis ekki. Allir þeir aðilar sem
láta þessi leiðasöfn í té, taka það
skýrt fram að menn ferðist á eigin
ábyrgð eftir þessum punktum og að
villur geti slæðst með í gögnunum.
En það er ekki nóg heldur er alltaf
einhver skekkja í móttökunni líka.
Þessi skekkja hefur minnkað mikið
með árunum bæði með tilkomu betri
tækja og nú síðast þegar hætt var að
skekkja kerfið vísvitandi. En mót-
tökuskilyrði hafa líka mikið að segja.
Sé maður staddur í þröngum dal,
girtum hamraveggjum, þá getur ná-
kvæmni tækisins minnkað verulega.
Það helgast af því að tækið sér færri
tungl (gervihnetti) og þar af leiðandi
minnkar nákvæmnin.
Leiðrétta staðsetningu á rauntíma
GPS framleiðendur tala um ná-
kvæmni sem er á bilinu 10 til 15
metrar. WAAS og EGNOS eru nöfn
á leiðréttingarkerfum fyrir GPS í
USA og Evrópu. Kerfið sendir gögn
til GPS tækja og nýleg tæki sem hafa
möguleika á móttöku á þessu merki
(WAASenabled) geta nýtt sér þessi
gögn og leiðrétt staðsetninguna í
rauntíma. Nákvæmnin getur orðið
allt að einum metra í láréttu plani.
WAAS hefur verið í notkun í USA í
nokkurn tíma en EGNOS mun enn
vera á tilraunastigi í Evrópu. Áhuga-
samir geta kynnt sér möguleika
kerfisins m.a. á slóðinni http://
www.escape2.co.uk/advice/waas.htm
og www.caa.is/media/files/.
En hér spila fleiri þættir inn í.
Flestir vanir vetrarferðamenn kann-
ast við að hafa ekið einhverja leið í
snjó og vistað ferilinn en að ári voru
allt aðrar aðstæður á sama stað og
ferillinn algerlega ónothæfur það ár-
ið. Og leiðin jafnvel ófær og hættu-
leg. Skýringin á þessu gæti verið að í
fyrra setti snjóinn niður í suðaust-
anátt en þetta árið í suðvestanátt.
Þegar vora tekur verða ár og læk-
ir farartálmar þar sem áður var
hægt að keyra fulla ferð um vetur-
inn. Í þessum tilfellum verða menn
að skoða kort af fyrirhugaðri leið og
stinga út hvar hættur geta leynst.
Og síðast en ekki síst er notandi
tækisins sá áhrifavaldur sem mestu
veldur. Það er ekki nóg að kaupa
flott tæki, það þarf að kunna á það
líka. Því miður eru dæmi um að
menn hafa farið sér að voða vegna
vankunnáttu á tækin. Í flestum til-
fellum er þó um að ræða rangt mat á
aðstæðum og vanþekkingu á stað-
háttum. Þekkt dæmi eru staðir við
Dalakofann og Hrafntinnusker. Þar
er auðvelt að fara sér að voða, jafnvel
í góðu veðri, ef menn þekkja ekki
staðhætti og treysta einvörðungu á
tæknina. GPS tækið leggur beina
línu milli punkta og hafi menn stillt
tækið á punktasöfnun á t.d. einnar
mínútu fresti eða með 300 metra
millibili, þá er hægt að krækja fyrir
gilskorning á þeim tíma og fjarlægð
og fá punkta sitthvorum megin og
þar með beina línu yfir gilið til að aka
eftir.
Hvernig ekki á að nota GPS
Í nýjasta hefti Setursins – frétta-
blaðs Ferðaklúbbsins 4x4 (11.tbl. 16.
árg. maí 2005) er grein um Kverk-
fjallaferð í snjóblindu. Þessi frásögn
er gott dæmi um hvernig á ekki að
nota GPS leiðsögutæki. Þar ætluðu
ferðalangar að hitta á einstigi með
hættur á báðar hendur og treystu á
tækin eingöngu í vondu veðri. Þeir
voru heppnir í þetta skiptið og lærðu
sína lexíu. Þeir eiga heiður skilinn
fyrir að þora að segja frá og vera
okkur hinum víti til varnaðar.
Sagðar hafa verið alls kyns trölla-
sögur af mönnum sem komust allra
sinna ferða í hvaða veðri sem var og
við hvaða aðstæður sem var. Þótt
ótrúlegt megi virðast eru sumar af
Nokkur (varnaðar-)
orð um GPS-tæki
GPS-leiðsögutæki verða sífellt
vinsælli og notkunarmögu-
leikar þeirra aukast ár frá ári.
Í bílablaði Morgunblaðsins
var grein fyrir skemmstu um
notkun þessara tækja í þétt-
býli og hversu auðvelt er
orðið að rata um ókunnar
slóðir á erlendri grundu.
þessum sögum sannar og eru vel
þekktar bæði úr fortíð og nútíð:
„Sagan gerist þegar ósköpin öll af
fólki sátu föst í Þrengslum og á
Hellisheiði eftir að hafa farið og
skoðað Heklugos og ekki tekið mark
á veðurspá. Leiðinni var heitið á Blá-
fellshálsinn á Kjalvegi en þar hafði
vélsleði orðið eftir í aftakaveðri.
Lagt var af stað frá Gullfossi í versn-
andi veðri og fyrr en varði var
skyggnið orðið lítið ef eitthvað. Far-
artækið var fullbreyttur amerískur
jeppi með alvöru mótor í húddinu.
Ökumaðurinn hafði sjálfur breytt
jeppanum og þekkti hann eins og lóf-
ann á sér. Hann hafði það orð á sér
að geta ferðast í veðrum sem öðrum
voru ófær með öllu. Ég fékk það
hlutverk að fylgjast með GPSinum
og segja ökumanni til. Ég varð fljótt
var við það að hann tók ekkert mark
á því sem ég sagði og þagði því. Við
paufuðumst áfram í engu skyggni og
mjöllin var stundum uppá húdd.
Ökumaður virtist alveg vita hvað
hann var að gera. Hann leit samt
aldrei á GPSinn og þræddi allt aðra
leið en skjárinn sýndi að hann ætti
að gera. Mér var alveg hætt að lítast
á blikuna. Hestöflin voru óspart not-
uð í fjórða og fimmta gír í lágalága.
Gott ef snúningshraðamælirinn
gældi ekki við 6000 snúninga svona
öðru hvoru en big blockinni virtist
bara líða vel með það. Mælarnir
sýndu eitt pund í 44 tommu gleði-
gúmmíunum. Kolbrjálað veðrið,
myrkrið og mjöllin hjálpuðust að og
umhverfið varð sífellt kynngimagn-
aðra. Ímyndunaraflið fór líka í
fimmta gír og útilegu- og hrakfara-
sögur af Kili komu upp í hugann. Var
það ekki hér sem Reynistaðarbræð-
ur urðu úti? Með jafnmarga hesta og
við höfðum í húddinu? Eða voru það
kindur? Ættum við ekki að snúa við?
Allt í einu segir ökumaður uppúr
eins manns hljóði: „Nú ættum við að
fara að sjá skilti...“ Og það var eins
og við manninn mælt. Út úr sortan-
um birtist skilti og gott ef stóð ekki á
því Flugvöllur. Áfram var ekið og
eftir smástund sagði ökumaður: „Nú
ætti að halla aðeins til hægri og svo
eigum við að sjá girðingu.“ Og það
stóðst. Ég slappaði bara af. Þarna
var á ferðinni maður sem gjörþekkti
leiðina sem hann var að fara. Hann
sá nákvæmlega fyrir sér hvar hann
var staddur í það og það skiptið og
hvað hann mátti leyfa sér að fara
langt út fyrir ferilinn á hverjum
stað.“
Lærdómurinn sem hægt er að
draga af þessari sögu er kannski
helstur sá að ekkert kemur í staðinn
fyrir þekkingu ferðalangsins á stað-
háttum.
Sigurður Grímsson
AUDI Le Mans, ofursportbíllinn sem
sýndur var sem hugmyndabíll á bíla-
sýningunni í Frankfurt 2003, verður
fjöldaframleiddur. Það eru stjórnir
VW og Audi sem hafa tekið ákvörðun
um þetta og bíllinn verður kynntur á
næsta ári.
Martin Winterkorn, stjórn-
arformaður Audi, og Bernd Pischets-
rieder, stjórnarformaður VW, hafa
reynsluekið frumgerð bílsins og fór
sá reynsluakstur fram eftir að
ákvörðun um fjöldaframleiðslu var
tekin. Búast má við að verðið á bíln-
um verði vel yfir tíu milljónir ÍSK.
Þótt talað sé um fjöldaframleiðslu í
þessu sambandi verða þó aldrei
meira en 3–5 þúsund bílar smíðaðir á
hverju ári. En Le Mans er gríðarlega
mikilvægur hlekkur í ímyndarupp-
byggingu Audi sem ætlar sér að
sækja fram á móti bæði Porsche og
Ferrari með þennan bíl. Hug-
myndabíllinn Audi Le Mans er með
miðjusettan mótor og er tæknilega á
sama grunni og Lamborghini Gall-
ardo. Hann verður framleiddur í
Neckarsulm í Þýskalandi þar sem ál-
grindin í Gallardo er smíðuð.
Fyrstu Le Mans-bílarnir verða
kúpubakar en sagt er að Audi vinni
einnig að hönnun opins bíls. Til þess
að reyna að draga úr skörun innan
samsteypunnar, en Lamborghini er
undir handarjaðri Audi og Audi innan
VW-samstæðunnar, vinnur Audi að
því að gera Le Mans og Gallardo ólíka
í upplifun. Þannig verður Le Mans
með aflminni vél en Gallardo og mun
henta betur til daglegra nota. Engu
að síður verður af nógu afli að taka
því vélin verður hugsanlega W12,
444 hestafla en 414 hestafla V8 vél
úr RS4 er líka talin verða í boði.
Audi Le Mans gegn Porsche og Ferrari
Le Mans er mikilvægur hlekkur í ímyndaruppbyggingu Audi.