Morgunblaðið - 09.06.2005, Blaðsíða 37

varð Mundi þannig þátttakandi í lífi
mínu frá frumbernsku minni. Sem
ungur drengur fékk ég oft að dvelj-
ast í Laugarási í Biskupstungum hjá
Jósý og Munda og fjölskyldu. Þaðan
á ég minningar sem munu ávallt
snerta mig djúpt. Á þessum árum
kynntist ég Munda best, hjartahlýju
hans, ríkri réttlætiskennd og rök-
festu. Græðgi í samfélaginu var hon-
um lítt að skapi. Hann hafði ríka
kímnigáfu og mikið yndi af tónlist og
af hvoru tveggja fékk ég að njóta.
Það ómaði alltaf djass í Laugarásn-
um og þegar ég hugsa til baka heyri
ég horn eða trompet, silkimjúka
tóna, og stundum var það Mundi
sjálfur sem blés þessa mjúku tóna úr
trompetinu sínu. Þar var menning-
arheimili í víðasta skilningi þess
orðs. Mundi var líka mikill sælkeri
og hjá fjölskyldunni í Laugarási
lærði ég að eta osta sem bragð var
að! Þetta var mér dýrmætur tími.
Ég minnist hestaferða og fjallaferða
á Rússajeppanum, af mörgu er að
taka. Veru minni í Laugarási fylgdi
einstakur ævintýrablær, enda minn-
ist ég þess varla að hafa upplifað
meiri óþreyju en síðustu dagana fyr-
ir ferð í Laugarásinn.
Síðar fluttust þau úr Biskups-
tungum í nágrenni við okkur í
Reykjavík og samgangur því tíður
öll mín mestu mótunarár. Það var
mér mikil gæfa, sem ég mun búa að
alla tíð, að kynnast þessari fjöl-
skyldu. Mundi var hafsjór fróðleiks,
einstakur málamaður og mikill unn-
andi íslenskrar tungu. Engan þekki
ég sem var eins fljótur að læra vísur
og muna þær og hann. Mér var oft
skemmt við vísur úr viskubrunni
Munda.
Það er með miklum söknuði að ég
kveð kæran vin. Frá Ósló sendum
við Kristín Lára og Margrét Ólöf
þeim Jósý, Helgu Salbjörgu og fjöl-
skyldu, Helgu móður Munda og fjöl-
skyldu hennar samúðarkveðjur.
Erlendur Helgason.
… og vinir berast burt með tímans
straumi
og blómin fölna á einni hélunótt …
(Jónas Hallgr.)
Þessar ljóðlínur höfum við sungið
saman allt frá áhyggjulitlum æsku-
dögum í gamla MA þar sem leiðir
okkar og Guðmundar Bergsteins,
Munda, lágu fyrst saman. Við sung-
um um fallvaltleik lífsins sem virtist
þá svo fjarri en einnig um vináttuna,
tryggðina og mikilvægi þess að nýta
sólskinsstundirnar í lífinu. Þær eru
líka margar sólskinsstundirnar sem
við höfum notið með vinum okkar
Jósý og Munda og börnunum þeirra.
Bjartar sumarnætur í Laugarásnum
við árnið og fuglasöng og vetrar-
kvöld við kertaljós, tónlist og nota-
legt spjall. Þá var glatt á hjalla og
Mundi fór gjarnan með lausavísur
og kvæði. Hann hafði á hraðbergi
marga dýrt kveðna glettnivísuna og
kunni kynstur af þeim. Oft undruð-
umst við hvað hann var fljótur að
læra þær, þurfti oft ekki að heyra
ferskeytlu nema einu sinni. Eyrað
var næmt á hrynjandina í kveðskap
og ekki síður í tónlist en þar setti
hann djassinn í öndvegi. Mundi var
óvenju næmur á tungumál, var lat-
ínuhestur og talaði þýsku reiprenn-
andi að menntaskólanámi loknu,
enda þótt kennslan á þeim tíma gæfi
hvorki tækifæri til hlustunar né tal-
þjálfunar, og aldrei hafði hann þá til
Þýskalands komið. Hann var af-
burða íslenskumaður, þoldi illa
ambögur og slettur og gerði gjarnan
athugasemd ef notað var erlent orð
þar sem íslenskan átti kjarnyrði.
Listasmiður var hann einnig og átti
sínar bestu stundir í bílskúrnum
með hamar og sög í hönd. Stoltur
var hann og glaður þegar hann sýndi
gripina sem þar urðu til enda voru
þeir með miklum fagmannsbrag.
Mundi var traustur vinur, það höf-
um við margreynt og þegar alvarleg
veikindi steðjuðu að fjölskyldu okk-
ar fyrir nokkrum árum var ómet-
anlegt að eiga Jósý og Munda að.
Börnin okkar hafa átt í þeim ein-
staka vini og notið umhyggju þeirra
og ástúðar frá því að þau komu í
heiminn. Mundi gaf þeim öllum
gælunöfn sem enginn notaði nema
hann og glettnin og hlýjan í sam-
skiptum hans og þeirra var sérstök.
Þau þakka nú, um leið og þau harma
fráfall hans.
Það er dýrmætt að eiga bjartar
minningar, ekki síst þegar syrtir að
og því miður dró ský fyrir sólu. Vor-
ið 2002 urðu þau Jósý og Mundi fyrir
þungu höggi þegar Siggi Hrafn, son-
ur þeirra, var hrifinn burt í blóma
lífsins. Eftir það tók að halla undan
fæti hjá vini okkar og erfiður sjúk-
dómur herti tökin. Sorg og þungar
tilfinningar voru ekki bornar á torg
en þeir sem næst honum stóðu
skynjuðu kvikuna og þekktu hjartað
sem alltaf tók málstað þeirra sem
minna máttu sín.
Við syrgjum með ykkur, ástvinum
hans, og biðjum þess að sólskins-
stundir minninganna lýsi ykkur og
vermi þegar frá líður.
Bænir okkar fylgja Guðmundi
Bergsteini, blessuð sé minning hans.
Margrét Erlendsdóttir
og Helgi Hafliðason.
Ætti ég hörpu hljómaþýða,
hreina mjúka gígjustrengi,
til þín mundu ljóð mín líða,
leita þín er einn ég gengi.
(Friðrik Hansen.)
Góður og hjartahlýr drengur er
genginn langt um aldur fram. Guð-
mundi Bergsteini Jóhannssyni
kynntumst við á hásumri lífsins. Þá
bjuggum við ungt fólk í uppsveitum
Árnessýslu þar sem Guðmundur var
starfandi héraðslæknir. Þar voru
knýtt vináttubönd, sem alltaf héldu.
Guðmundur var fremur seintek-
inn, hæglátur og óframfærinn og
dulur um innsta hag, en traustur og
trygglyndur. Það leyndi sér aldrei
hvað það var sem stóð hjartanu
næst, Jósý og börnin, Siggi Hrafn og
Helga, voru þar í fyrirrúmi. Og
seinna komu barnabörnin, Hrafnkell
og Bergsteinn og Þórhildur Sif.
Jósý, sú gegnheila og góða kona, var
hamingjan í lífi hans. Og hvergi var
Guðmundur nær sjálfum sér og öðr-
um en þegar hann var heima. Þar
mætti okkur alltaf hlýtt og glatt við-
mót og mikil gestrisni.
Sigfinnur minnist stunda þar sem
læknirinn og presturinn unnu eins
og einn maður að sama marki. Þar
hafði Guðmundur frumkvæði. Það
lýsir vel hjartalaginu að hann bað
prestinn að koma með sér þegar
læknirinn var kallaður til vegna
skyndilegra áfalla eða voveiflegra
atburða heima í héraði.
Guðmundur var í eðli sínu mikið
náttúrubarn og pælari. Hann braut
hvert mál til mergjar, velti fyrir sér
eðli hlutanna og kunni skil á ótal
mörgu enda skarpgreindur og vel
lesinn. Náttúran var honum sem op-
in bók. Þar áttum við með honum
ógleymanlegar yndisstundir. Og þá
var Guðmundur glaður þegar hann
fór um óbyggðir á vel búnu ökutæki
og las í landið, örnefni og sögu, nöfn
á jurtum og grösum og fuglum.
Í lífshörpu Guðmundar voru
margir strengir. Hann var tónelskur
eins og hann átti kyn til og smekkvís
á ritað mál og næmur á hjómfall
orðanna í bundnu máli og mjög hag-
virkur. Hann var mikill fagurkeri og
eins og stundum vill verða þegar
hugurinn er vökull þá var hann líka
viðkvæmur og auðsæranlegur.
Þungur harmur var kveðinn að allri
fjölskyldunni þegar Siggi Hrafn,
sem var um margt ákaflega líkur
föður sínum, féll frá mjög skyndi-
lega. Þá slitnaði strengur í brjósti
vinar okkar og lífslagið varð aldrei
það sama og áður. Hann náði ekki að
endurheimta tóninn sem okkur öll-
um er nauðsynlegur þegar við þreyt-
um lífsgönguna og var orðinn veg-
móður undir það síðasta. Þrotinn að
kröftum til líkama og sálar var hon-
um trúlega mikil líkn að fá að
kveðja. Við trúum því að nú hafi feg-
insdagurinn risið hjá þeim feðgum í
landinu þar sem aðskildir ástvinir
finnast. Guð helgi og blessi minn-
ingu þeirra beggja og veiti ástvinum
þeirra huggun og frið.
Viltu, þegar vorið blíða
vefur rósir kvölddögginni,
koma til mín, kvæði hlýða,
kveðja mig í hinzta sinni.
(Friðrik Hansen.)
Sigfinnur og Bjarnheiður.
Drottinn varðveiti inngöngu og
útgöngu.
Innganga Guðmundar í máladeild
fjórða bekkjar Menntaskólans á Ak-
ureyri var haustið 1959. Við urðum
herbergisfélagar í heimavistinni
þetta haust og ég gleymi ekki sér-
leika hans, nákvæmni, snyrti-
mennsku og hógværð.
Hann kom í herbergið okkar og
fór í inniskóna, sem voru nákvæm-
lega á sínum stað, sneri sér að mér
og spurði brosandi frétta úr stærð-
fræðideildinni um leið og hann sneri
hægri úlnliðnum með úrinu, renndi
síðan greiðunni um hárið, settist við
borðið, kláraði undirbúning náms
fyrir næsta dag á örstuttum tíma og
stóð upp, því hann hafði mælt sér
mót við skólasystur okkar, kærustu
sína frá upphafi skólavistar, Jósý.
Ég öfundaði hann, en reyndi að
láta ekki á því bera. Af námshæfi-
leikum og kærustunni og af öryggi
hans og yfirsýn, sem hann hafði um
öll mál sem við ræddum um. Hann
var sérstakur málamaður og stílisti
og naut sígildrar hljómlistar og
hlustaði á löngum kvöldstundum á
djass með Lofti, skólabróður okkar.
Þau opinberuðu, Jósefína og Guð-
mundur, 17. júní 1962 ásamt fleiri
skólasystkinum okkar og þau lögðu
af stað saman út í lífið, eins og þau
höfðu verið öll skólaárin, alltaf þau
tvö geislandi og hamingjusöm. Árin
þeirra og árin hans sem læknir, sem
hann tók oft nærri sér, því ná-
kvæmni hans og vilji til að gera allt-
af allt nákvæmlega rétt fylgdi hon-
um áfram. Að bregðast aldrei þeim,
sem til hans leituðu og vera alltaf
tilbúinn í útkall. Hann naut starfsins
að geta svo oft læknað og hjálpað, en
hann kveið einnig því, að mæta því
sem gæti orðið, að hann gæti ekki
bjargað til lífs eða bata. Og þegar
öldugangur varð í starfi eða sam-
starfi við aðra lækna tók hann það
allt inn á sig, sem leiddi til afleið-
inga. En alltaf var Guðmundur sami
góði drengurinn, sem vildi öllum vel,
öllum hjálpa og í lækningum vildi
hann vera vel lesinn og undirbúinn
með nýjustu tækni og leiðir til bata.
Í fjölskyldulífi var hann ham-
ingjusamur, umhyggjusamur og
kærleiksríkur. Hann mætti sorginni
með afar þungbærum hætti við
missi sonar síns Sigurðar fyrir um
tveimur árum, sem líktist honum svo
mjög í útliti og með sömu hæfileik-
ana og hljómlistargáfurnar. Því urðu
honum dýrmætari heimsóknir til
dóttur sinnar Helgu og fjölskyldu
hennar, nú síðast fyrir stuttu til
Danmerkur.
Gleðin og sorgin eru eins og syst-
ur í lífi okkar, sem minna hvor á
aðra og gefa hvor annarri gildi þeg-
ar við mætum þeim. Við þau kynni,
þar sem minningar gleði og ham-
ingju verða sterkari, er Guðmundur
nú kvaddur með orðum Davíðs
sálma: „Drottinn mun varðveita út-
gang þinn og inngang héðan í frá og
að eilífu.“
Guð blessi og styrki fjölskyldu
hans og vini.
Halldór Gunnarsson.
Guðs í ríki, á grænu engi
glitra nú þín spor.
Þú munt, vinur, lengi, lengi
lifa einnig meðal vor.
(Höf. ók.)
Á fegursta og bjartasta tíma árs-
ins kveður Guðmundur þessa jarð-
vist og hverfur sjónum okkar. Hann
var vinur okkar og samstarfsmaður
til margra ára. Hugur okkar leitaði
oft til hans í seinni tíð. Margar góðar
minningar tengjast samstarfi okkar.
Guðmundur var íslenskusnillingur-
inn okkar. Hann var mikill unnandi
íslenskrar tungu og lét alltaf eins og
við værum að gera honum mikinn
greiða með því að leita til hans. Við
notuðum okkur oft þekkingu hans
og færni, t.d. ef vantaði að vita
merkingu orða, réttritun þeirra eða
jafnvel að lesa yfir ýmis verkefni,
sem jafnvel tengdust vinnunni ekk-
ert. Öllu þessu sinnti hann af mikilli
kostgæfni og ljúfmennsku. Einnig
var auðsótt mál að fá hann til að lesa
yfir þýsku bréfin, leiðrétta þau og
betrumbæta, þetta fannst honum
bara skemmtileg verkefni enda hafði
hann mikinn áhuga og kunnáttu í
þýskunni.
Hann var höfðingi heim að sækja,
góður kokkur, og nutum við góðs af
því í heimsóknum til þeirra hjóna,
Jósefínu og hans. Veitingarnar voru
frábærar og stundirnar með þeim
hjónum góðar. Ekki megum við
heldur gleyma að minnast á osta-
stangirnar, sem hann bakaði og
færði okkur fyrir jólin, þá var hátíð-
in komin hjá okkur.
Guðmundi var margt til lista lagt,
t.d. var hann listasmiður og mjög
músíkalskur. Minningarnar sem
streyma fram ylja okkur. Við erum
ríkari af því að hafa kynnst Guð-
mundi.
Við biðjum Guð að styrkja Jós-
efínu, Helgu, dóttur þeirra, fjöl-
skyldu hennar og aðra ættingja, á
þessum erfiðu tímum.
Blessuð sé minning Guðmundar
B. Jóhannssonar.
Anna Björg, Erna,
Guðfinna, Hólmfríður,
Ingunn og Valgerður,
læknaritarar á Selfossi.
Til minningar um vin minn Guð-
mund lækni:
Beygður er ég og brotinn
því vin minn hef ég misst
ef fyndist töfrasprotinn
þig ég myndi vekja fyrst.
Sofðu nú, vinur minn góði,
ég veit þér líður nú vel.
Sorg mína ber ég í hljóði
minningabrotin ég vel.
Elsku Jósefína, Helga og fjöl-
skylda. Guð varðveiti minningu um
góðan dreng í huga okkar og styðji
ykkur í þessum mikla missi.
Magnús Guðmundsson.
Við ætlum að minnast Guðmundar
B. Jóhannssonar nokkrum orðum,
en hann starfaði hér á deildinni í
meira en 20 ár.
Guðmundur var mjög þægilegur
maður í umgengni og viðræðugóður.
Á þessum árum hefur hann átt
mjög erfið tímabil, heilsufarslega.
Við gátum rætt ýmislegt s.s. mat-
argerð, íslenskt mál, trjárækt o.fl.
því Guðmundur var hæfileikamaður
á ýmsum sviðum. Það er stutt síðan
ein af okkur heyrði frá honum í síma
og var hann þá mjög ánægður eftir
heimsókn til dóttur sinnar og fjöl-
skyldu til Danmerkur og hennar
yndislegu barna, eins og hann orðaði
það. Eftir símtalið héldum við að það
væri að birta til heilsufarslega þegar
hann ræddi um sumarafleysingar,
en þarna hefur þrekið alveg verið
búið og hann kvatt okkur í síðasta
sinn.
Við þökkum öll árin sem við unn-
um saman.
Við sendum eiginkonu, dóttur og
fjölskyldu og móður hans samúðar-
kveðjur.
Guðrún, Sigríður og Viktoría
röntgendeild HSu.
Er þetta vont! Ungur drengur
liggur uppi á einhverskonar lækn-
isbekk uppi í sveit fyrir góðum ald-
arfjórðungi og stynur undan deyfi-
sprautu sem er verið að reka í
gegnum þykkan þófa á hælnum.
Vanari því að haldið sé fast við og
allt gert án nokkrar sýnilegrar vor-
kunnar verð ég hálf undrandi. Karl-
lægur hugsunarháttur lítils sveita-
drengs segir mér að svona eigi
læknir ekki að spyrja, en svona spyr
þessi nýi læknir samt. Honum er
greinilega mjög illa við að meiða
mig.
Og þannig var Guðmundur Berg-
steinn Jóhannsson alla tíð. Hann var
prúðmenni og honum var illa við að
særa nokkuð sem á vegferð hans
varð. Hann settist að með sinni fal-
legu fjölskyldu í læknisbústað efst á
Launréttarholtinu. Konu sem okkur
systkinunum fannst skrýtið að héti
Jósefína því það hét líka einn af kött-
unum heima. Þau hjón áttu tvö börn,
Helgu sem var eiginlega bara lítil og
Sigga sem var yfirleitt talinn nógu
stór til að leika við þó hann væri
rúmu ári yngri en ég. Prakkaralegur
krullhærður strákur.
Við skrípluðumst í Launrétt, lás-
um Andrésa, lærðum að reykja,
laumuðumst inn í gömlu hlöðuna á
hæðinni og stálum eggjum sem við
suðum í Hveralæknum. Og stundum
var Siggi heima að líta eftir Helgu
og við máttum koma inn. Heimilið
allt var glæsilegt og seinna kynntist
ég á þessu heimili meira jafnræði
milli kynslóða en ég var vanastur.
Þeir töluðu saman eins og félagar,
Siggi og Guðmundur læknir. Jósef-
ína gat verið strangari en okkur lík-
aði vel við hana. Hún amaðist ekki
við okkur þó við værum pörupiltar
og ögn eldri en Siggi.
Ég á auðvitað að segja næst að
síðan séu liðin mörg ár en finnst það
samt varla. Finnst stundum eins og
þetta og seinna árin á Laugarvatni
hafi verið einhverntíma í hitteðfyrra.
En það eru sjálfsagt ellimörk að
skilja tímann svo vitlaust.
Eftir uppvaxtarárin í Laugarási
sá ég þau hjón Guðmund og Jósefínu
sjaldnar en fyrir áratug vorum við
aftur sveitungar. Og hittumst rétt í
svip uppi á spítalanum eða á förnum
vegi. Eiginlega var það ekki fyrr en
nú á síðustu árum að ég kynntist
Guðmundi vel.
Ég var í smá vandræðum með
prófarkalestur á bók sem var ég var
að gefa út með þjóðsögum eftir
Helga heitinn Hannesson frá Sum-
arliðabæ. Mundi að Jósefína var ís-
lenskumenntuð og leitaði til hennar.
Hún tók mér eins og hennar var von
og vísa alúðlega en benti mér strax á
að Guðmundur væri eiginlega betri í
þessu. Þau skyldu líta á þetta sam-
an.
Við hittumst nokkrum sinnum
vegna þessa og það kom í hlut Guð-
mundar að skila verkinu af sér til
mín og þá kynntist ég alveg nýrri
hlið á þessum hægláta Skagfirðingi.
Hann var hafsjór þegar við fórum að
ræða íslenskt mál og íslensk fræði.
Mér hálfpartinn datt í hug að hann
hefði verið á rangri hillu í lækna-
sloppnum og kannski var hann það.
Það fór einhvern veginn ekki á milli
mála hvað Guðmundur stóð hér
djúpum rótum í íslenskri menningu
og tungu. Mundi sögur og kvæði. Og
hann var sannkallaður fagurkeri á
málið. Saman gátum við velt milli
okkar sérkennilegum en fallegum
orðtækjum Helga Hannessonar og
orðanotkun, eins og ungar og ögn
feimnar stúlkur að skoða klúta.
Það eru ekki nema þrjú ár síðan
mikill harmur stóð að þessari litlu
fjölskyldu af Launréttarholtinu.
Einkasonurinn Sigurður Hrafn lést
eftir byltu sem hann hlaut í stiga-
gangi á heimili sínu í Reykjavík. Dó
einn og allur aðdragandinn hinn
sorglegasti. Foreldrum, systur og
stórum hópi vina og vandamanna
mikill harmdauði. Þó slíkt verði
seint mælt í stigum lætur nærri að
erfiðastur hafi þessi missir verið föð-
urnum.
Föður sem nú fer með svipuðum
hætti, safnast til feðra sinna – og
sonar. Engum sem þekkti Guðmund
síðustu misserin duldist að þar fór
helsjúkur maður. Dauðastríð hans
var langt og máske best lýst með lík-
ingu við þá fornkappa sem komu
hart niður í banalegunni. Sami ætt-
arkvilli lagði þá feðga, Sigurð og
Guðmund, að velli og er skarð fyrir
skildi. Það er jafn fráleitt að álasa
þeim fyrir krankleikann eins og að
álasa hinum sem detta niður af
hjartastoppi.
Jósefínu, Helgu, Sigurði manni
hennar og afabörnunum sendi ég
mínar innilegustu samúðarkveðjur.
Með Guðmundi bið ég fyrir kveðju
til Sigga læknisins sem ég vona að sé
enn jafn krullhærður og grallaraleg-
ur hinum megin.
Bjarni Harðarson.
Lítill drengur er á leið með for-
eldrum sínum í stutt ferðalag.
Brjóstið er að springa af tilhlökkun
því tilefni ferðalagsins er heimsókn
til Jósýjar og Munda í Laugarási í
Biskupstungum. Þar var sönn æv-
intýraveröld, margt að skoða og
rannsaka en fyrst og fremst skiptu
máli móttökur gestgjafanna, Jósýjar
og Munda, sem létu þessum litla
dreng líða eins og hann væri það
eina sem skipti máli í heiminum.
Þessi litli drengur er undirritaður og
síðan eru liðin 30 ár.
Núna er stórt skarð fyrir skildi
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. JÚNÍ 2005 37
MINNINGAR