Morgunblaðið - 20.06.2005, Blaðsíða 8

8 MÁNUDAGUR 20. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Vikuritið Hér & núsem gefið er út af365 – prentmiðl-
um hefur efnt til sumar-
leiks þar sem almenningur
er hvattur til að taka
myndir af „frægu fólki“ til
birtingar. Í auglýsingu um
leikinn er ekki tekið fram
að samþykki viðkomandi
þurfi að liggja til grund-
vallar slíkum myndatök-
um.
„Þegar um myndatökur
af frægu fólki er að ræða,
reynir á sjónarmið sem
fram koma í dómi Mannréttinda-
dómstóls Evrópu í svokölluðu
Karólínumáli,“ segir Þórður
Sveinsson, lögfræðingur hjá Per-
sónuvernd. Í dómnum sem kveð-
inn var upp fyrir ári var tekin fyrir
umfjöllun um einkalíf Karólínu
Mónakóprinsessu í þýskum fjöl-
miðlum. Fjölmargar myndir voru
þá teknar og birtar án hennar vit-
undar þar sem hún sást í m.a.
verslunarferðum, við íþróttaiðkun,
á veitingahúsum. Karólína krafð-
ist skaðabóta fyrir þýskum dóm-
stólum sem ekki töldu gengið á
friðhelgi hennar á ólögmætan
hátt. Hún bar þá málið undir
Mannréttindadómstólinn sem leit
svo á að myndirnar og meðfylgj-
andi umfjöllun hefðu ekki tengst
opinberum athöfnum heldur að-
eins einkalífi hennar. Ekki skipti
máli að myndirnar voru teknar á
almannafæri. Þar að auki benti
dómstóllinn á að Karólína gegndi í
raun engu hlutverki í stjórnkerfi
Mónakó.
Varnaraðilinn Þýskaland var
talinn hafa brotið 8. gr. Mannrétt-
indasáttmála Evrópu sem dóm-
stóllinn starfar eftir, en ákvæðið
fjallar um friðhelgi einkalífs og
fjölskyldu. Dómurinn vakti mikil
viðbrögð í Þýskalandi en var ekki
áfrýjað af hálfu þýska ríkisins.
Þórður telur að það ákvæði í ís-
lenskum lögum sem helst myndi
reyna á við birtingu mynda af
frægu fólki, væri 1. töluliður 1.
málsgreinar. 7. greinar laga um
persónuvernd og meðferð per-
sónuupplýsinga. Í ákvæðinu er
gert að skilyrði „að þær séu unnar
með sanngjörnum, málefnalegum
og lögmætum hætti og að öll með-
ferð þeirra sé í samræmi við vand-
aða vinnsluhætti persónuupplýs-
inga …“ Jafnframt sagði Þórður:
„Þess má geta að í raun og veru
gilda fæst ákvæði persónuupplýs-
ingalaganna um fjölmiðlun en
þetta ákvæði yrði það sem helst
myndi reyna á ef mynd er tekin án
samþykkis af einstaklingi í einka-
erindum, frægum eða ekki fræg-
um. Þetta er eitt af fáum ákvæðum
um vinnslu sem fer fram eingöngu
í þágu fjölmiðlunar.“
Enga hagsmuni af myndum
úr einkalífi frægs fólks
„Karólínudómurinn gengur
mjög langt í að vernda friðhelgi al-
mannapersóna,“ segir Páll Sig-
urðsson, lagaprófessor við HÍ sem
m.a. hefur kennt fjölmiðlarétt.
Hann bendir á að samkvæmt
dómnum hafi almenningur enga
hagsmuni af að sjá myndir af
frægu fólki við persónulega iðju.
Annað mál gildi þegar maður kem-
ur fram í einhverju því opinbera
hlutverki sem hann eða aðrir hafa
valið honum. Einnig geti komið til
álita að fjölmiðlar geti fylgst með
þar sem viðkomandi sýnir óeðli-
lega hegðun sem minnkar trúverð-
ugleika hans á opinberum vett-
vangi. „Þetta er alltaf barátta milli
tveggja póla, sem eru tjáningar-
frelsið og friðhelgi einkalífsins.
Manni var jafnvel farið að finnast
að tjáningarfrelsið væri að vinna á.
Því kom þessi dómur nokkuð á
óvart en ég hugsa að hann komi til
með að marka brautina.“
Velta mátti fyrir sér hvort Séð
og heyrt hefði blandað sér í slag-
inn um myndir af fræga fólkinu en
í síðasta tölublaði þess er gul
stjarna með setningunni „Taktu
mynd af frægum!“ ofan á ljós-
myndum sem teknar voru af Dorr-
it Moussaieff stíga úr einkaþotu
Baugs. Bjarni Brynjólfsson, rit-
stjóri Séð og heyrt, sagði það hins
vegar ekki ritstjórnarstefnu
blaðsins að hvetja til sk. „pap-
arazzi“-myndatakna. Setningin
hefði verið skot á Jón Ásgeir en
Hér og nú er gefið út af fyrirtæki í
eigu Baugs. Þegar slíkar myndir
komi inn á borð meti ritstjórar
vendilega hvort þær séu trausts-
ins virði. „Þetta eru vissulega pap-
arazzi-myndir af Dorrit en eru
þess eðlis að við teljum þjóðina
eiga að fá að sjá þær.“
Aðspurður sagði ritstjóri Hér
og nú, Garðar Örn Úlfarsson, sum-
arleik blaðsins ekki á neinn hátt
tengjast Karólínudómnum um-
rædda. Málin væru algjörlega
ósambærileg og að blaðið væri
hvorki að hvetja almenning til að
taka myndir úr einkalífi frægra né
elta þá á röndum, þó verðlaun séu í
boði. Þegar borið var undir hann
hvort ekki hefði verið eðlilegt að
taka fram í auglýsingu blaðsins að
leita þyrfti eftir samþykki fyrir
myndatöku sagði Garðar það fá-
ránlega spurningu og vísaði til höf-
undarréttar á ljósmyndum. „Sá
sem tekur myndirnar á höfundar-
rétt af þeim,“ sagði Garðar og tók
fram að hann sæi ekkert athuga-
vert við það að birta myndir af
frægu fólki við persónulega iðju
sem ekki hefðu verið teknar með
vitund og samþykki viðkomandi.
Fréttaskýring | Hér og nú hvetur almenn-
ing til að taka myndir af frægu fólki
Barátta milli
tveggja póla
Birting mynda af einkalífi þekkts fólks
brot á MSE samkvæmt „Karólínudómi“
Séð og heyrt með skýrari siðareglur?
Myndbirtingar eiga
ekki alltaf rétt á sér

„Það leikur enginn vafi á að
myndir teljast persónuupplýs-
ingar og því eiga myndbirtingar
augljóslega ekki alltaf rétt á
sér,“ segir Páll Hreinsson, pró-
fessor í stjórnsýslurétti við HÍ,
en bendir á að svo geti það verið
umdeilanlegt hvar mörkin liggi.
Á endanum hljóti það að verða
dómstóla að úrskurða um slíkt.
Því er erfitt að segja fyrir um ná-
kvæmlega hvernig myndir væri
ólöglegt að birta.
Eftir Önnu Pálu Sverrisdóttur
og Silju Björk Huldudóttur
RÚNAR Júlíusson tónlistarmaður
var sæmdur heiðursnafnbótinni
bæjarlistamaður Reykjanesbæjar
til næstu fjögurra ára við fjölmenn
hátíðarhöld í skrúðgarðinum við
Tjarnargötu í Keflavík á þjóðhátíð-
ardaginn. Bæjarlistamaður er
æðsta viðurkenning sem Reykja-
nesbær getur veitt listamanni. Tek-
ur Rúnar við nafnbótinni af Gunn-
ari Eyjólfssyni leikara.
„Með þessu vill bæjarstjórn
þakka hans gífurlega starf að
menningarmálum, ekki aðeins í
Reykjanesbæ heldur á landsvísu,
með von um að landsmenn allir eigi
eftir að njóta hans og hans tónlistar
til margra komandi ára,“ sagði
Böðvar Jónsson, formaður bæj-
arráðs Reykjanesbæjar, í ávarpi við
hátíðarhöldin þegar hann lýsti
kjöri bæjarlistamanns.
„Ég er hvorki fugl né fiskur“
Bæjarlistamaður fær afsteypu af
listaverki Erlings Jónssonar,
Hvorki fugl né fiskur, viðurkenn-
ingarskjal og fjárstyrk til að kynna
list sína fyrir bæjarbúum. Jafn-
framt verður nafn hans letrað á fót-
stall umrædds listaverks sem stend-
ur í skrúðgarðinum. „Ég er hvorki
fugl né fiskur,“ sagði Rúnar þegar
hann þakkaði viðurkenninguna.
Hann bætti því við að hann hefði
fæðst í húsi sem stendur við skrúð-
garðinn og það hefði tekið sig sex-
tíu ár að komast þessa stuttu leið og
upp á þennan stall og vísaði til
ræðupúltsins sem hann stóð í. Síð-
degis var opnuð sýning Popp-
minjasafns Íslands í Duushúsum.
Rúnar var einn af upphafsmönnum
safnsins en það var tilviljun að opn-
un þess og útnefningu hans sem
bæjarlistamanns bar upp á sama
dag. Hann tróð upp við opnunina
ásamt Magnúsi Kjartanssyni.
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Mannfjöldinn fagnaði þegar Böðvar Jónsson, formaður bæjarráðs, tilkynnti um kjör Rúnars sem bæjarlistamanns
og Árni Sigfússon bæjarstjóri afhenti honum viðurkenninguna. Rúnar þakkaði fyrir sig með hneigingu.
Rúnar Júlíusson bæjarlistamaður