Morgunblaðið - 20.06.2005, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. JÚNÍ 2005 25
MINNINGAR
LEGSTEINAR
Steinsmiðjan MOSAIK
Hamarshöfða 4 • 110 Reykjavík
sími 587 1960 • www.mosaik.is
LEGSTEINAR
Helluhrauni 10, 220 Hf. • sími 565 2566
Englasteinar
✝ Ólöf Pálsdóttirfæddist hinn 9.
nóvember 1909 í Ak-
urhúsum í Grinda-
vík. Hún lést á hjúkr-
unarheimilinu
Garðvangi í Garði
hinn 14. júní síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru Páll
Magnússon útvegs-
bóndi í Grindavík, f.
5. júlí 1866, d. 5. nóv-
ember 1922, og kona
hans Valgerður
Jónsdóttir, f. 8. apríl
1868, d. 13. ágúst
1930. Systkini Ólafar voru: 1)
Valgerður Jóna, f. 22. október
1891, d. 1964, gift Alexander
Klemenssyni. 2) Loftsína Guðrún,
f. 23. janúar 1894, d. 1963, gift
Baldvini Jónssyni. 3) Pálína
Magðalena, f. 29. maí 1898, d.
1977, gift Ólafi R. Björnssyni. 4)
Guðmundur Júní, f. 17. júní 1901,
d. 1939. 5) Gunnhildur Magnúsa,
f. 4. október 1903, d. 1969, gift
Ólafi Árnasyni.
Ólöf giftist 8. apríl 1944 (Öss-
uri) Bjarna Össurarsyni frá
Keldudal í Dýrafirði, f. 24. nóv-
ember 1914 í Haukadal í Dýra-
firði, d. 28. september 1987. For-
eldrar hans voru Össur Björn
Kristjánsson og Jófríður Gests-
dóttir. Synir Ólafar og Bjarna
eru: 1) Gestur Ágúst bifvélavirki,
f. 19. ágúst 1943, búsettur í
Keflavík. Kona hans er Sigríður
Guðrún Birgisdóttir.
Þeirra börn eru: a)
Bjarni, kvæntur
Eddu Guðrúnu
Guðnadóttur og eiga
þau þrjú börn,
Guðna Ágúst, Guð-
rúnu Maríu og
óskírða stúlku. b) Ás-
dís Ólöf, gift Stefáni
Einari Matthíassyni
og eiga þau tvö börn,
Björn Thor og
Thelmu Eir. 2) Páll
Valur arkitekt, f. 6.
mars 1946, búsettur í
Reykjavík. Kona
hans er Sigríður Harðardóttir
ritstjóri. Þeirra börn eru a) Ólöf,
sambýlismaður Guðmundur Al-
bert Harðarson og eiga þau tvo
syni, Hörð Sindra og Val. b)
Sigurrós, sambýlismaður Sverrir
Viðarsson og eiga þau eina dótt-
ur, Heklu. c) Þorgerður, sam-
býlismaður Þórhallur Helgi
Sævarsson.
Ólöf ólst upp í Grindavík, fór í
Húsmæðraskólann á Staðarfelli
um 1930 og vann síðan ýmis
störf, m.a. í Kaupmannahöfn, þar
til hún fluttist til Keflavíkur um
1940. Þar kynntist hún Bjarna og
bjuggu þau síðan allan sinn bú-
skap í Keflavík, þar sem hún sá
um börn og bú og vann ýmis störf
utan heimilisins.
Útför Ólafar verður gerð frá
Keflavíkurkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Látin er í hárri elli tengdamóðir
mín Ólöf Pálsdóttir. Líf hennar fjar-
aði hægt út – í fullum samhljómi við
allt hennar líf. Þar var ekki hrapað
að neinu og allt gert á yfirvegaðan
og rólegan hátt. Hún var ein af þeim
manneskjum sem tókst að feta sig í
gegnum þær miklu breytingar sem
urðu á lífsháttum fólks á tuttugustu
öld án þess að láta glepjast af
óþarfa.
Í mínum huga var Ólöf lánsöm
kona þótt óhjákvæmilega hafi á
ýmsu gengið á svo langri ævi. Hún
var einstaklega glæsileg og bjó alla
tíð við hestaheilsu. Ég veit ekki til
að hún hafi stigið fæti inn á sjúkra-
hús fyrr en hún var komin vel að ní-
ræðu, og þá út af einhverju lítilræði.
Hún átti góðan og traustan mann og
tvo vel gerða syni. Barnabörnin og
barnabarnabörnin eru öll hraust og
spjara sig vel. Ólöf talaði ekki mikið
um liðna tíð og þóttist lítið muna
þegar hún var spurð. Hún var yngst
sex systkina og mátti horfa á eftir
þeim öllum – fyrst á eftir eina bróð-
urnum sem fékk ungur heilahimnu-
bólgu og skaðaðist illa. Foreldra
sína missti hún ung, föðurinn þegar
hún var 12 ára og móðurina þegar
hún var 21 árs. En systurnar voru
mjög nánar og sem sú yngsta naut
hún mikillar ástúðar og umhyggju
þeirra eldri á meðan þær lifðu. Því
skilaði hún í ríkum mæli áfram til
sinna afkomenda.
Ég kynntist Ólöfu fyrir nær þrjá-
tíu og fimm árum. Hún var þá komin
fast að sextugu, búin að skila upp-
eldishlutverki sínu og barnabörnin
farin að tínast í hús. Hún tók mér
opnum örmum og ég man ekki til
þess að nokkurn tíma hafi borið
skugga á samband okkar. Þótt lífs-
máti okkar og skoðanir á ýmsu
væru af eðlilegum ástæðum afar
ólíkar lét hún aldrei styggðaryrði
falla um aðferðir mínar og bram-
bolt. Frá henni fékk ég aldrei annað
en fullan stuðning og fyrir það er ég
óendanlega þakklát.
Nú er komið að leiðarlokum hjá
henni og ég þakka góðri og traustri
vinkonu samferðina.
Blessuð sé minning hennar.
Sigríður.
Elsku amma er nú horfin yfir
móðuna miklu. Í hárri elli. 96 ára.
Hvíldinni fegin eftir að ellihrumleiki
svipti hana því sem hún var. Það var
alltaf gott að koma á Norðurtúnið til
hennar og afa. Tóku ætíð fagnandi á
móti okkur unga fólkinu. Alltaf
nægur tími til að sinna okkur,
spjalla og leiðbeina. Umhyggja og
áhugi á daglegu viðfangi okkar
barnanna sem í heimi hinna full-
orðnu þykja á stundum lítilmótleg.
Lífið í litlum bæ og nálægðin virtust
gera lífið svo sjálfsagt. Að hlaupa
yfir götuna úr skólanum í hádeginu
til ömmu. Eða á verkstæðið til afa
var hversdagleiki þess tíma. Seinna
meir eitthvað sem maður vildi óska
sínum eigin börnum. Ekki fór mað-
ur hungraður af þeim bæ. Amma
var alltaf bakandi gómsætar kökur
og brauð. Myndarskapurinn ein-
stæður. Allt tandurhreint og fínt.
Röð og regla á heimilishaldinu.
Amma hafði mikið yndi af fallega
garðinum sínum þar sem við áttum
margar ógleymanlegar stundir. Á
milli þess sem við dunduðum okkur
við að reyta arfa og segja sögur,
útbjó amma lautarferðir í garðinum
með nesti og tilheyrandi. Eitthvað
sem í barnsminningunni var heims-
ferð og heilt ævintýri sem ekki
gleymist. Hún var óspör á að miðla
þekkingu sinni til okkar sem yngri
vorum. Með þolinmæði tókst henni
að kenna okkur krökkunum að
prjóna, hekla og taka fyrstu sporin í
saumaskap. En sjálf var hún mikil
hannyrðakona. Ætíð prjónandi á
okkur sokka, vettlinga og peysur.
Amma var einstaklega hlý. Mun-
um ekki eftir að hafa verið skömm-
uð. Skilaboðin voru hins vegar skýr
þegar henni mislíkaði. Maður skildi
skilaboðin á þann hátt sem þau voru
fram borin með umhyggju og vin-
áttu að leiðarljósi. Hún var trúræk-
in. Við minnumst þess þegar við
vorum lítil og gistum hjá þeim afa að
þá var ætíð farið með Faðir vorið og
á eftir fallegar kvöldbænir eða vers
sem enn standa fyrir sínu áratugum
síðar. Þakka þér fyrir allar þær
ógleymanlegu stundir sem við átt-
um saman. Það er sárt að fá ekki að
hitta þig oftar en góðu minningarn-
ar um þig munu alla tíð lifa meðal
okkar.
Ásdís og Bjarni.
Þá er elsku amma okkar farin frá
okkur. Við geymum alla yndislegu
tímana sem við áttum með henni í
hjarta okkar. Heimili hennar var
ávallt opið fyrir okkur grislingunum
þar sem okkur var tekið opnum
örmum og með bros á vör. Hún var
alltaf svo góð við okkur og það var
svo gott að koma til hennar og eyða
stundunum með henni við að spila
eða prjóna. Prjónaskapurinn skip-
aði stóran þátt oft í samverustund-
unum og hún kenndi okkur öllum að
prjóna listavel. Eftir eina helgina
hjá þér var Þorgerður búin að
prjóna svo mikið og vel að handa-
vinnukennarinn hennar henti henni
út úr tíma fyrir að láta mömmu sína
prjóna fyrir sig, slík var þjálfunin.
Ógleymanlegar voru líka stund-
irnar í eldhúsinu hjá henni þar sem
uppáhaldsmaturinn var ávallt í boði
og þannig var fasið hjá henni að við
stelpurnar fengum alltaf að taka
þátt í matseldinni og gengum glaðar
frá eftir matinn. Þolinmæðina þraut
aldrei þótt við létum stundum ílla og
aldrei var rómurinn hækkaður þeg-
ar eitthvað var skemmt. Hún hafði
svo þægilega nærveru og svo róandi
að það var sama hvað á bjátaði, þá
rann úr manni æsingurinn og
stressið þegar við komum í heim-
sókn. Þannig var það þegar við vor-
um börn og þannig var það enn eftir
að við fullorðnuðumst. Hún var svo
dugleg eftir að afi dó, þrátt fyrir að
hún saknaði hans svo óendanlega
mikið en nú vitum við að hún er
loksins komin til hans. Við eigum
eftir að sakna elsku ömmu okkar.
Ólöf, Sigurrós og Þorgerður.
Í æsku minni stóð sérstakur ljómi
um Keflavík í hugum okkar bræðr-
anna. Í Norðurtúninu í hjarta bæj-
arins bjó Bjarni frændi, eldri bróðir
pabba okkar, með sinni yndislegu
konu, Ólöfu Pálsdóttur, og sonunum
Gesti og Páli. Það var ævintýri lík-
ast að fara í sunnudagsbíltúr með
pabba og mömmu að heimsækja þau
í Keflavík. Óla frænka tók á móti
okkur með hlýju, geislandi brosi og
ákveðinni röddu sem við hlýddum
miklu betur en okkar eigin foreldr-
um. Örlát og veitul á jafnt hlýju og
amerísk leikföng af Vellinum sem
við höfðum aldrei séð áður.
Í minningunni er Norðurtúnið
umvafið móðurlegri hlýju hennar og
ástúð í garð lítilla frænda úr
Reykjavík. Hlaðin veisluborð stóðu í
stofunum þegar hátíðir gengu í garð
eða tímamót í lífi fjölskyldunnar
urðu tilefni fagnaðarfunda. Ekki
spillti húsið sjálft sem okkur fannst
risastórt, með ranghölum og dimm-
um herbergjum í kjallaranum og
háalofti sem undursamlegt var að
rannsaka. Ekki var síðra að hitta
frændurna, Gest og Pál, sem voru
keflvískir töffarar einsog þeir gerð-
ust flottastir, með brilljantín og
spiluðu í hljómsveitum, áttu mótor-
hjól og ameríska kagga.
Það ríkti mikil hlýja milli bræðr-
anna úr Keldudal, pabba og Bjarna,
eiginmanns Ólu frænku. Bjarni,
sem var eldri, hafði tekið á móti föð-
ur mínum barnungum vestan af
fjörðum. Þeir voru ólíkir, annar
svartur og hinn rauðleitur, þver-
öfugt við pólitík þeirra,og annar
hæglátur en hinn hávær. Saman
ráku þeir verslun í Keflavík, spiluðu
á böllum og sömdu og léku revíur
með leikurum sem síðar urðu lands-
frægir. Það var gaman að sitja og
hlusta á þá rifja upp ævintýri sín áð-
ur en þeir gerðust ráðsettir fjöl-
skyldufeður, af æskuárunum í
Dýrafirði, og ekki síður að hlusta á
Ólu frænku segja frá miklum ætt-
boga sínum af Suðurnesjum. Það sló
líka sérstökum ævintýrabjarma á
Ólu í okkar huga að hún hafði með
vissum hætti tengsl við annan heim
– sem í okkar fjölskyldu var sann-
kallað aðalsmerki – því hún var
skírð eftir huldukonu einsog rakið
hefur verið annars staðar.
Hlýja hennar og vinsemd birtist
mér líka þegar ég var að stálpast og
stóð andspænis stúdentsprófum við
MR eftir skemmtanaríkan og
áhyggjulausan vetur þar sem minna
var lagt í námið en í upphafi var efnt
til. Þá bauð hún mér úr solli Reykja-
víkur til þeirra Bjarna í Norðurtún-
ið. Ég kom þangað með félögum
mínum sem höfðu runnið í svipaðan
farveg. Óla kom okkur fyrir í kjall-
aranum í Norðurtúninu, bar okkur
mat og kaffi þegar hún taldi okkur
þurfa næringar við, vakti okkur á
morgnana – og allt endaði þetta lið
að lokum með nokkrar háskólagráð-
ur heima og erlendis. Við höfum
stundum minnst á það félagarnir að
í Keflavík hafi okkur endanlega ver-
ið stýrt með handafli inn á mennta-
veginn.
Háskólaár mín bar upp á hátind
lopapeysunnar íslensku. Á þeim
tíma var hún og gæruúlpurnar
aðalsmerki ungs róttæks fólks og
kannski allra ungmenna. Allar mín-
ar lopapeysur, og okkar systkina,
komu úr Keflavík frá Ólu. Hún var
nefnilega einstök hannyrðakona og
sannkölluð listakona á því sviði.
Þegar ég nokkru síðar var kominn í
nám á fenjasléttum Austur-Anglíu
þar sem rakinn og kuldinn nístu
gegnum merg og bein í ókyntum
vistarverum í verkamannahverfum
Norwich héldum við Árný á okkur
hita í keflvískum lopapeysum Ólu,
og sváfum jafnvel í þeim. Þá var
hennar minnst með miklu þakklæti!
Ég hafði orð á því við hana hversu
kennurum mínum þættu peysur
hennar mikið listaverk sem auðvitað
varð til þess að hún sendi þeim líka
peysur – sem enn eru í hávegum
hafðar hjá kulsæknum breskum
prófessorum sem komnir eru á
eftirlaun.
Við systkinin minnumst Ólu
frænku okkar í Keflavík með mikilli
hlýju. Hún og Bjarni maður hennar
voru sæmdarfólk sem gott var að
eiga að frændum. Hún lifði ham-
ingjuríku lífi, var alltaf glöð og
ánægð og lést í hárri elli eftir að
hafa lifað hátt í hundrað ár á heima-
slóðum sínum. Guð blessi minningu
hennar.
Össur Skarphéðinsson.
Ólöf Pálsdóttir, eiginkona föður-
bróður míns, Bjarna heitins Össur-
arsonar, lést í síðustu viku í hárri
elli á hjúkrunarheimilinu Garðvangi
í Garði. Hún varð rösklega 95 ára
gömul. Hún átti góða og hamingju-
ríka ævi, og hélt sem betur fer góðri
heilsu fram undir síðustu ár. Synir
hennar þeir Gestur og Páll Valur,
sýndu henni sonarlega ræktarsemi
fram í andlátið og reyndust henni
ekki síðri en hún reyndist þeim í
uppvextinum.
Alla tíð var mjög kært á milli
heimila okkar, og aldrei man ég eft-
ir því að nokkurn skugga bæri þar á,
í þessari annars stórlyndu fjöl-
skyldu minni. Það voru því líka
sannkallaðar gleðistundir þegar
Bjarni og Óla frænka komu í heim-
sókn í Bólstaðarhlíðina með sonum
sínum. Því alla tíð var ákaflega kært
milli þeirra bræðra Skarphéðins og
Bjarna og við sátum öll og hlust-
uðum á þá rifja upp sameiginlega
tíma fyrir vestan þar sem Bjarni
hafði jafnan verndað litla bróður
sinn þegar þeir misstu báða foreldra
sína ungir að árum og í erfiðu ver-
aldarvolki. Og síðan fengið hann til
sín á unglingsárum suður til Kefla-
víkur, sem er mín skoðun að skipti
sköpum í lífi föður míns. Þar kynnt-
ist hann svo mörgu og mörgum í
Keflavíkinni sem breyttu lífi hans,
ekki síst skátahreyfingunni og
Helga S. sem hafði einstakt lag á
óstýrilátum strákum og koma þeim í
alvöru skátastarf og á leiksvið, og
reyndar ýmislegt fleira sem ekki
verður nefnt hér. Ekki var síðra fyr-
ir mig og systkini mín síðar meir að
koma suður til Keflavíkur í heim-
sókn til þeirra í Norðurtúnið. Kefla-
vík var á þeim tíma töluvert öðruvísi
bær en Reykjavík. Amerísk áhrif
voru allmikil í þessum Suðurnesja-
útgerðarbæ enda unnu margir
Suðurnesjamenn hjá hernum. Óla
frænka vann um skeið hjá aðmír-
álum á Vellinum og það kom fyrir í
veislum að við hittum borðalagða
herforingja sem töluðu á ókunnri og
undarlegri tungu. Tengslin við Völl-
inn leiddu til þess að í Norðurtúninu
var jafnan á boðstólum góðgæti sem
strákar úr Reykjavík höfðu aldrei
séð. Það var því sérstakt tilhlökk-
unarefni að hitta Ólu frænku því
hún stakk alltaf að okkur amerísku
sælgæti sem hvergi fékkst annars
staðar og við aldrei séð fyrr á ævi
okkar þá.
Óla frænka var falleg kona með
skýra andlitsdrætti, sérstaklega fal-
legt hár, kvik í hreyfingum og bros-
mild. Hún var örlát og hlý og tók
okkur jafnan opnum örmum. Hún
var einstaklega ræktarsöm. Sjálf
átti hún stóran ættboga á Suður-
nesjum, enda dóttir útvegsbónda úr
Grindavík og hélt góðu sambandi
við frænkur og frændur á öllum
aldri. Eftir að Bjarni maður hennar
lést hélt hún stöðugu sambandi við
foreldra mína. Hún hringdi árum
saman reglulega í þau og lét sig
aldrei vanta í veislur og fagnaði inn-
an fjölskyldunnar. Föður mínum
var hún sérstaklega kær og hann
minntist þess oft hversu vel hún
hafði reynst Bjarna bróður sínum.
Mér þótti afar vænt um alla þessa
ræktarsemi við okkur öll og er
henni mjög þakklátur fyrir hversu
vel hún reyndist foreldrum mínum í
hvívetna.
Sjálfur hafði ég mjög gaman af
því að spjalla við Ólu frænku um allt
milli himins og jarðar. Hún var góð-
ur hlustandi og hafði alltaf gaman af
áhuga mínum á dulrænum efnum.
Þótti mér því sérstakur fengur þeg-
ar ég frétti það frá henni sjálfri og
öðrum að hún hefði á sínum tíma
verið skírð eftir huldukonu. Og
gaman þótti mér þegar hún rifjaði
eitt sinn upp gamla tíma þegar hún
var að kynnast Bjarna manni sínum
en á þeim tíma ráku þeir Skarphéð-
inn faðir minn verslun í Keflavík.
Voru þeir því á margan hátt áber-
andi í félagslífi bæjarins. Bjarni var
mjög músíkalskur og laghentur
maður í alla staði. Var hann í hljóm-
sveitum sem spiluðu á böllum í
Keflavík, og það var einmitt þannig
sem þau kynntust. Hún sýndi mér
eitt sinn eina af uppáhaldsmyndun-
um af Bjarna, þar sem hann situr
við hljóðfærið með hljómsveitinni,
dökkur og flottur sjarmör sem heill-
aði flestar ungar konur á þeim ár-
um.
Þegar kona eins og Óla frænka,
eins og við bræður gjarnan kölluð-
um Ólu, fellur frá, þá er eins og
slitni strengur í hjarta manns. Því
þó Óla hafi verið orðin vel fullorðin
kona og í sjálfu sér ekkert annað
eftir en að flytja í Sumarlandið
góða, þá var og er sjónarsviptir að
henni. Hún skilur eftir sig skarð í
tilverunni vegna þess að henni
tengjast hlýjar minningar ein-
göngu. Ég er þess fullviss að hún er
sátt við sjálfa sig og líf sitt þegar
hún situr nú í góðum fagnaði ætt-
ingja og vina handan við landamær-
in miklu og hlær og tístir svo undir
tekur þegar gamlir tímar eru rifj-
aðir upp. Það verður líka gaman að
hitta hana í fyllingu tímans á nýjan
leik. Og þar verður ekki síður hlegið
innilega og tíst eins og Óla átti svo
gjarnan til þegar vel lá á henni og
hún heyrði eitthvað skoplegt um
náungann og frændgarðinn, sem
enginn skortur var á þegar ég og
mín sérstaka fjölskylda vorum ann-
ars vegar.
Magnús H. Skarphéðinsson.
ÓLÖF
PÁLSDÓTTIR