Morgunblaðið - 23.07.2005, Qupperneq 6

6 | HNLFÍ 50 ÁRA
Dvöl á Heilsustofnun NLFÍ í Hvera-
gerði er kjörin fyrir þá sem þurfa
að bæta heilsufar sitt, enda leggur
starfsfólk Heilsustofnunar NLFÍ sig
fram um að dvölin verði bæði ár-
angursrík og ánægjuleg. Umhverf-
ið er fjarri amstri hversdagslífsins
og friðsælt.
Hjúkrunarvakt er allan sólar-
hringinn á Heilsustofnun NLFÍ í
Hveragerði, en þar starfa 10 hjúkr-
unarfræðingar og níu sjúkraliðar
sem sinna 120-130 einstaklingum.
Hulda Sigurlína Þórðardóttir hjúkr-
unarforstjóri segir að gert sé ráð
fyrir að dvalargestir séu sjálfbjarga
og geti sinnt daglegum þörfum
sínum. Sumir eru að ná sér eftir að-
gerð, eftir slys, eru með gigt eða of
þungir og enn aðrir eru að ná sér
eftir ofþreytu eða streitu. Mark-
miðið er að veita þeim þjónustu og
aðstöðu til að ná sér á strik aftur,
fljótt og vel.
Hún segir að umhverfið veiti ör-
yggiskennd og að andlegt heil-
brigði sé styrkt með hugleiðslu og
slökunaræfingum. „Við mætum
hverjum dvalargesti þar sem hann
er staddur og hjálpum honum við
að finna hentug úrræði,“ segir
Hulda. Hún segir einnig að margir
standi á krossgötum. „Það er ekk-
ert athugavert við það að standa á
tímamótum sökum heilsubrests,“
segir hún.
Ef heilsan bilar
Þegar heilsan bilar beinir fólk
sjónum sínum inn á við og end-
urmetur lífsgildin og því er hollt að
njóta fræðslu um heilbrigðan lífs-
stíl á slíkum tímamótum. „Fólk
þekkir sig sjálft best og segja má
að við hjálpum fólki við finna eigin
leiðir að breyttum lífsstíl,“ segir
Hulda. „Fólk hefur yfirleitt gaman
af því að hreyfa sig og það veit líka
hvað hefur reynst því vel. Mark-
miðið er að veita bæði andlega og
líkamlega þjálfun en hreyfing sem
færir vellíðan sameinar þetta
tvennt. Því má ekki gleyma að í
hreyfingu felst hvíld en þar verður
að finna jafnvægi eins og í öllu
öðru.
Dvalargestir sem þess þurfa fá
stuðning og hvatningu til að
stunda sund og leikfimi og annað
sem hér stendur til boða eins og
nudd og böð,“ segir Hulda.
„Áherslan er á að efla og styrkja
einstaklinga til að taka ábyrgð á
eigin heilsu.“
Heilsustofnun NLFÍ er endurhæf-
ingarstofnun en einnig hvíld-
arstaður enda eru hvíld, fæði og
hreyfing aðalsmerki hennar. Hver
og einn dvalargestur er metinn af
fagfólki og fær að því loknu leið-
beiningar og stundaskrá fyrir vik-
una. Gætt er að því að öllum líði
vel og hvíli sig vel meðan á dvöl-
inni stendur. Meðgerðin felst m.a. í
heilsuböðum, leirböðum, sjúkra-
þjálfun, sjúkranuddi, sundi og
vatnsleikfimi, æfingum í tækjasal,
gönguferðum, slökun, hugleiðslu
og hollu mataræði ásamt fræðslu,
stuðningsviðtölum og umræðum.
Síðast en ekki síst má nefna upp-
byggilegan félagsskap, því dval-
argestir ræða málin, standa fyrir
kvöldvökum, spila, lesa og annað
slíkt sem veitir ánægju.
Hulda segir að boðið sé upp á
margvíslega meðferð og mögu-
leika, auk sérráðgjafar. Skipt er t.d.
í gigtarhópa, verkjahópa, hjarta-
hópa og hópa vegna offitu eða
reykinga. Algengt er að fólk dvelji
hér í fjórar vikur. „Fólk kemur
hingað af ýmsum ástæðum. Það
getur verið kvíði, of hár blóðþrýst-
ingur, depurð eða streitutengdir
þættir eins og t.d. eftir áföll,“ segir
hún og bætir við að fólk fái með-
ferð, umhyggju og stuðning.
„Margir standast mikið álag en svo
getur eitthvað komið upp á sem
virðist vera lítilræði en fyllir mæl-
inn og við það brestur heilsan.“
„Okkar hlutverk er að hjálpa
fólki að byggja sig upp og gefa
þeim sem eiga við heilsubrest að
stríða framtíðarsýn og von og
benda á þann möguleika að heil-
brigðið búi í huganum. Lykillinn
felst í því að breyta því í lífsstílnum
sem fólk sér ávinning í. Hingað
kemur fólk á ólíkum forsendum en
það er reiðubúið til að breyta ein-
hverju og leita að leiðum. Því
meira sem það uppgötvar sjálft þá
þætti sem hægt er að breyta, því
meiri líkur eru á að hægt sé að
breyta þeim,“ segir hún.
Að byggja fjólk upp
Lífsstíll nútímafólks er iðulega
hraður og hann kallar á óhóflegt
mataræði og veldur streitu. Það
gætir ekki að því að sinna lík-
amlegri og andlegri líðan sinni.
„Við bendum því fólki á að hægja
á sér og beina athygli sinni inn á
við. Hvíldin sem felst í því að gera
ekki neitt, eiga ekki einhverjum
verkefnum ólokið og beita slök-
unaraðferðum er einnig gífurlega
mikilvæg.,“ segir Hulda.
Einkunnarorð Heilsustofnunar-
innar eru „Berum ábyrgð á eigin
heilsu“ og það er einmitt það sem
dvalargestum er kennt. Hulda seg-
ir að markmið starfsmanna sé að
hjálpa dvalargestum að stíga þau
skref sem leiði til betri heilsu og
gera þeim fært til að fara aftur
sterkari út í samfélagið. Áherslan
sé á að hlusta á dvalargestina og
bera virðingu fyrir þeim, það sé
besta aðferðin til að hjálpa þeim
við að finna eigin leiðir til betri
heilsu.
Hollt að
endurmeta
lífsgildin
Hulda Sigurlína Þórðardóttir, hjúkrunarforstjóri.
Hjúkrunarvakt er allan sólarhringinn
Eftirvænting er einkennandi fyrir
mötuneytið á Heilsustofnun NLFÍ,
og iðulega er góð mæting, enda
gott andrúmsloft bæði í matsaln-
um og eldhúsinu þar sem Árni Þór
Sigurðsson ræður ríkjum. Hann er
matreiðslumeistari og hefur starf-
að í Hveragerði í sex ár. „Ég hef
haft mikinn áhuga á heilsumat-
seld, þótt hún hafi ekki verið
kennd í náminu,“ segir hann.
Árni bendir á að mikil vakning
hafi orðið hvað varðar heilsufæði
og nefnir t.d. bækur um efnið og
veitingastaðina Á næstu grösum
og Grænan kost.
Á Heilsustofnun er boðið upp á
heilsufæði, og er sérstök áhersla
lögð á grófmeti úr jurtaríkinu
eins og til dæmis baunir, hýð-
ishrísgrjón, ýmiss konar heil korn
svo og grænmeti og ávexti. Fæð-
ið inniheldur einnig egg og
mjólkurvörur. Leitast er við að
nota eins lítið af salti, harðri fitu
og sykri og mögulegt er.
Árni Þór segir að þekkt sé að
nýir gestir séu kvíðnir vegna
væntanlegs mataræðis en segja
má að fjölbreytnin komi þessu
fólki verulega á óvart. Bragðið
komi einnig á óvart, því hægt er
að ná fram sérstöku bragði úr
grænmetinu með réttri með-
höndlun. Jónas Björgvin Ólafsson
matreiðslumaður starfar með
Árna Þór í Hveragerði.
Stefna HNLFÍ er að nota sem
minnst af unnum matvælum. Hrá-
efnið er valið mjög vandlega.
„Við kaupum enga tilbúna rétti.
Við eldum allt frá grunni hér í
eldhúsinu með okkar stíl. Við
bökum okkar eigið brauð úr 100
% heilhveiti og mikið af græn-
metinu yfir sumartímann er líf-
rænt ræktað hér á staðnum,“
segir Árni Þór.
Kjöt er ekki á matseðlinum en
boðið er upp á fiskrétti tvisvar í
viku. Ekki er boðið upp á kaffi en
þess í stað venjulegt te og te
hússins sem er gert úr þekktum ís-
lenskum jurtum. Dæmi um rétti í
mötuneytinu eru t.d. bauna- og
grænmetisbuff, grænmet-
islasagna, pastaréttir og pottréttir
úr bankabyggi og baunum. „Það
er alveg klárt í manneldisstefnu
NLFÍ að nota ekki hvítan sykur
eða hvítt hveiti,“ segir Árni og að
við matseðlagerð sé stuðst við
manneldisáherslur Náttúrulækn-
ingafélags Íslands og einnig við
Manneldismarkmið fyrir Íslend-
inga.
Litið er á matinn sem hluta af
fræðslu og meðferð dvalargest-
anna. Þeir sem eru í megrun fá
fræðslu um rétta skammtastærð.
Einnig er boðið upp á orkubætt
fæði og næringardrykki fyrir þá
dvalargesti sem þurfa á því að
halda. Þeir sem þurfa sérfæði fá
ráðgjöf hjá næringarfræðingi. Í
næringarráði HNLFÍ sitja mat-
reiðslumennirnir ásamt næring-
arfræðingi, yfirlækni, hjúkr-
unarforstjóra og fulltrúa NLFÍ.
Matreiðslumeistari sér um sýni-
kennslu í gerð grænmetisrétta.
„Við bjóðum upp á ýmiss konar
grænmetissúpur ásamt heitum
aðalréttum með meðlæti og sal-
atbar,“ segir Árni Þór og bætir við
að hefð sé fyrir því að í hádeginu
á laugardögum sé boðið upp á
hefðbundinn hrísgrjónagraut
gerðan úr hýðisgrjónum, og að
það hafi verið gert lengur en
elstu menn muna.
Starfsfólkið nýtur einnig mat-
arins og hefur lítið mötuneyti hjá
eldhúsinu, en þar sér mat-
reiðslumeistarinn einnig um sýni-
kennslu fyrir hópa í gerð græn-
metisrétta. „Það eru forréttindi
að starfa hér. Maður getur geng-
ið út og klippt kryddjurtir í há-
degismatinn og fengið grænmeti
í garðyrkjustöðinni okkar,“ segir
Árni og bætir við að maturinn sé
ekki eingöngu fyrir dvalargesti og
starfsmenn. Aðrir gestir og gang-
andi geta einnig komið við og
keypt sér hádegis- eða kvöldmat.
Heilsufæði á
fylgi að fagna
Árni Þór Sigurðsson, yfirmatreiðslumeistari.
Við notum ekki hvítan
sykur eða hvítt hveiti
Víxlböð baðhússins felast í því að fara í heitt vatn (38 gráður) og kalt (14 gráður) á víxl, það víkkar út og
dregur saman æðar. Fleiri en dvalargestir geta nýtt sér baðhús HNLFÍ gegn greiðslu.
Víxlböð fyrr og nú