Morgunblaðið - 02.09.2005, Blaðsíða 18

18 FÖSTUDAGUR 2. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Bagdad. AP, AFP. | Stjórn Íraks sætti í gær vax-
andi gagnrýni vegna troðningsins sem kostaði
nær þúsund manns lífið í Bagdad í fyrradag
þegar rúm milljón sjíta tók þátt í trúarhátíð í
borginni. Nokkrir þeirra sem fórust voru born-
ir til grafar í gær og þúsundir manna voru við
útfarirnar.
Embættismenn í íraska innanríkisráðuneyt-
inu sögðu að 965 manns hefðu látið lífið í troðn-
ingnum. Um 815 manns slösuðust og 200
þeirra voru enn á sjúkrahúsi í gær.
Nokkrar pólitískar hreyfingar í Írak sökuðu
stuðningsmenn Saddams Husseins, fyrrver-
andi forseta, og trúarofstækismenn úr röðum
súnníta um að hafa valdið troðningnum með
því að koma af stað orðrómi um yfirvofandi
hryðjuverk og valda þannig ofsahræðslu á
trúarhátíð sjíta.
Ibrahim Jaafari, forsætisráðherra Íraks,
fyrirskipaði rannsókn á tildrögum troðnings-
ins. Hann sagði að ríkið myndi greiða fjöl-
skyldum þeirra sem létu lífið bætur að andvirði
þriggja milljóna dínara, 126.000 króna, á hvern
mann sem fórst.
Ráðherrar fari frá
Nokkrir þingmenn úr röðum sjíta kröfðust
þess að ráðherrum innanríkis- og varnarmála
yrði vikið frá fyrir að hafa ekki tryggt öryggi
fólksins á trúarhátíðinni.
„Þetta er afleiðing ófullnægjandi frammi-
stöðu innanríkis- og varnarmálaráðherranna
og hún stuðlaði að þessu mikla manntjóni,“
sagði þingmaðurinn Baha al-Aaraji, sem teng-
ist Muqtada al-Sadr, róttækum klerki sjíta.
„Þeir ættu að koma fyrir þingið til yfirheyrslu.
Ef sannað verður að þeir hafi ekki uppfyllt
skyldu sína ættu þeir að víkja og koma fyrir
rétt.“
Jalal Talabani, forseti Íraks, sem er Kúrdi,
sagði að stjórnin ætti að fyrirskipa „heiðarlega
rannsókn til að ganga úr skugga um hvernig
brotalamir tvöfölduðu manntjónið“.
Heilbrigðisráðherra Íraks, Abdul Mutalib
Mohammad Ali, hvatti ráðherra innanríkis- og
varnarmála til að segja af sér fyrir að hafa ekki
gert nægar ráðstafanir til að vernda mann-
fjöldann. Jaafari forsætisráðherra hafnaði
þessari kröfu í gær og sagði að ráðherrarnir
hefðu gert allt sem á valdi þeirra stæði til að
tryggja öryggi fólksins. Hann gagnrýndi einn-
ig Ali fyrir að veitast opinberlega að ráðherr-
unum.
Lýst var yfir þriggja daga þjóðarsorg í land-
inu vegna harmleiksins. Leiðtogar sjíta, þeirra
á meðal Ali al-Sistani erkiklerkur, hafa hvatt
þá til að sýna stillingu þar sem þeir óttast að
harmleikurinn leiði til frekara ofbeldis.
Stjórn Íraks
gagnrýnd vegna
manntjónsins
Rannsókn á tildrögum troðningsins fyrirskipuð
Syrgjandi vinir og ættingjar eins þeirra sem fórust í troðningnum í Bagdad bera líkkistu hans.
GEORGE W. Bush, forseti Banda-
ríkjanna, sagði í gær að skipulögð
hefði verið mesta neyðaraðstoð
sem sögur fari af í Bandaríkjunum
til hjálpar fórnarlömbum fellibyls-
ins Katrínar, sem skall á nokkrum
sambandsríkjum við Mexíkóflóa á
mánudag. Forsetinn sagði að um
einhverjar mestu náttúruhamfarir í
sögu landsins væri að ræða. „Upp-
byggingin mun taka langan
tíma … mörg ár,“ sagði forsetinn
eftir að hafa kannað ástandið úr
lofti.
Ekki er enn ljóst hve margir létu
lífið í hamförunum en óttast að um
þúsundir sé að ræða, eignatjónið er
gífurlegt og milljónir manna eru
enn án rafmagns. „Tala látinna á
eftir að hækka geysilega,“ sagði
Harold Cross, undirhershöfðingi
og yfirmaður þjóðvarðliðsins í rík-
inu Mississippi, en þar er talið að
manntjónið hafi verið mest.
Herskip send til Mexíkóflóa
Varnarmálaráðuneytið í Wash-
ington hefur sent fjölda hermanna,
herskipa og þyrlna til að aðstoða
við hjálparstarfið en sums staðar
er enn verið að ná í fólk sem hefst
við á húsþökum á flóðasvæðunum.
Flugvélamóðurskipið USS Harry
S. Truman verður sent að strönd-
inni við Mexíkóflóa og verður notað
sem fljótandi miðstöð fyrir björg-
unaraðgerðir. Víða er skortur á
mat og nothæfu drykkjarvatni.
Ljóst er að finna þarf bráðabirgða-
heimili handa mörg hundruð þús-
und manns og enn fljóta lík á göt-
um New Orleans og víðar. Miklir
hitar eru á svæðinu og óttast að
sjúkdómar eins og kólera geti
breiðst út þegar líkin fara að rotna.
„Ég hef fullan skilning á því að
fólk vill að aðgerðirnar hefðu hafist
í gær,“ sagði Bush í útvarpsviðtali í
Hvíta húsinu í gærmorgun. „Ég
skil vel kvíða fólks … En ég vil að
fólk viti að von er á mikilli aðstoð,“
sagði forsetinn. Hann sagði að taka
yrði hart á öllum sem misnotuðu
sér neyðarástandið með því að
stela og ræna, einnig yrði að refsa
þeim sem notfærðu sér skort á
bensíni til að okra á fólki eða
reyndu að svindla á trygginga-
félögum.
Bush var gagnrýndur í fjölmiðl-
um fyrir að bregðast of seint við
ástandinu og birti dagblaðið The
New York Times hvassyrtan leið-
ara í gær þar sem Bush var sagður
hafa sýnt skort á leiðtogahæfileik-
um. Einnig er gagnrýnt að ekki
hafi verið veitt nægilega mikið fé
til að efla flóðavarnir við New Or-
leans síðustu árin þótt margir sér-
fræðingar hafi lengi varað við því
að öflugustu fellibyljir gætu valdið
miklu manntjóni á svæðinu ef flóð-
garðar brystu. Borgin liggur að
miklu leyti undir sjávarmáli.
Skotið á björgunarþyrlu
Byrjað var að flytja nauðstadda
frá Superdome-leikvanginum til
Houston í Texas-ríki í gær en þar
er ætlunin að allt að 25.000 manns
fái bráðabirgðahæli á gömlum leik-
vangi, Astrodome. Aðstæður á
Astrodome þykja mun betri en á
Superdome, þar er loftkæling, sem
ekki var fyrir hendi á Superdome.
Lasburða fólk var flutt á brott frá
New Orleans þegar í gærmorgun
og farið var með það í neyðarskýli í
borginni Baton Rouge í Louisiana.
Björgunaraðgerðum við Super-
dome-leikvanginn var þó slegið á
frest í gær þegar skotið var á
Chinook-herþyrlu sem notuð var til
að ná í nauðstatt fólk á leikvang-
inum. Einnig var talsvert um
íkveikjur í hverfinu við leikvanginn
sem torveldaði strætisvögnum að
aka þangað og lýstu sumir ástand-
inu sem skelfilegri ringulreið
vegna þess að allt of fáir lögreglu-
menn væru á staðnum.
Fjöldi fólks úr húsum í grennd
við Superdome-leikvanginn flykkt-
ist að honum til að fá far með
vögnunum. Heimildarmenn sögðu
að bráðaliðar, sem sendir hefðu
verið til að veita aðstoð í borginni,
væru víða dauðskelfdir vegna þess
að margir hinna nauðstöddu á leik-
vanginum og annars staðar veifuðu
byssum. Er fullyrt að í sumum
hverfum hafi vopnaðir glæpamenn
bókstaflega tekið völdin.
Ráðamenn í Louisiana vilja að
allir íbúar New Orleans sem eftir
eru yfirgefi staðinn sem fyrst og
mun vera áformað að senda mörg
þúsund lögreglumenn og þjóðvarð-
liða af stað til að koma á lögum og
reglu. Ljóst þykir að flestir hinna
80.000 borgarbúa sem enn eru eftir
af þeim 200.000 sem ekki héldu á
brott þegar viðvaranir bárust um
helgina séu úr röðum fátækra
blökkumanna.
Mörg þúsund manns höfðust enn
við á Superdome-leikvanginum síð-
degis í gær, þrátt fyrir rafmagns-
leysi og yfirfull salerni. Skothríðin
á þyrluna kom í kjölfar fregna um
vaxandi ofbeldi og þjófnað í borg-
inni. Ray Nagin borgarstjóri hefur
skipað mestöllu lögregluliði borg-
arinnar að hætta neyðaraðstoð og
snúa sér að því að koma böndum á
þjófa. Skotið hefur verið nokkrum
sinnum á lögreglumenn og flutn-
ingabílum með birgðum til nauð-
staddra er sagt hafa verið rænt.
Hætta á sjúkdómum
Nær ekkert nothæft drykkjar-
vatn er í New Orleans, fimm millj-
ónir manna á hamfarasvæðunum
eru án rafmagns og rotnandi lík
mörg hundruð fórnarlamba flóð-
anna fljóta í vatnsborðinu víða um
borgina. Eru sjúkdómar á borð við
kóleru taldir geta breiðst út.
Drjúgur hluti af olíuiðnaði Banda-
ríkjanna er á hamfarasvæðunum
og er vitað um alls 20 borpalla á
Mexíkóflóa sem virðast hafa slitnað
upp og eru horfnir. Ríkisstjórnin í
Washington hefur þegar gripið til
þess ráðs að opna olíubirgðastöðv-
ar sem ætlaðar eru til að bregðast
við í neyðartilfellum. Er vonast til
að þannig megi draga úr verð-
hækkunum á eldsneyti.
Bush heitir mikilli neyðaraðstoð
Mikið um rán og gripdeildir á flóða-
svæðunum í New Orleans, varað
við hættu á kólerufaraldri
()*+),- .
/-(!
00 ,120 ,- &(* '-(
** *  *  * 
*  ! *$ Q"!  8", 
"  " =
-./+0
ABO(
-% % ,%
 $.0  
   , %
8 3,   '0*
,8 C6"
;8 ;, %
123
/
34)5361
7% %&& 
,%(
   <8P>8 8"83 8  ", 3%
C,8 ' ,  8 3 " 6 ;'0  
) ,%
& 
  -
  
8% 9  %*
:7 ";  77 <
8  ","8 *
'0 "8"

-
=
:

-5>646
1

=?
A""$ 3 "
$
:( ** 8 % 
( % (
 ,%
6 ;8 * 
'0 "8" 
4

&>414
@* " 
,!""; ! ,
-!  
'= J 3"
<   
,8" ," 0 3
1  8 
3






2 ##$ 8  
A$ ,%*% 6 ;
'0  
B% % !   #$
8  (C C %* *
()
(< (
AB<<B BB
);8 "
8' 
-B>)-4(
:6446446DD6
: 8% %*   1%E 5% 8% %(  % 8   8 C     **  &%*F %  C  ( ,*$ -%  ( %    ! C* %*   %(*
1%E 5%
*   %
/   8;*
8 "6J 3 
$ ";";,8"

-
3+0
(-

       

 

   


 
$ 
.8
N 8
(6"*
 ,0 
:" "*
 " 
:
 % * ! 
&%%G8
3,  "0
8 3J.
# ' "",
'8 ;!
)    &&
 
   
* *% 8  &
 &
*  8 * , *%
  8% ,!" 3, ", " 
";
", "
  !"##"

#$ %

 % &
=      
(   (F *%  *
$  4&% 0*%
%
*%R%  8 8 ;'  
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is