Mánudagsblaðið - 25.03.1968, Blaðsíða 4

I
Mánudagsblaðið
Mánudagur 25. marz 1968
Blaó Jyrir alla
Vikublað um helgar. x
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Agnar Bogason.
Verð í lausasölu kr. 15,00. — Áskriftargjald kr. 600,00 á ári.
Símar ritstjórnar: 13496 og 13975. Auglýsingasimi: 13496.
Prentsmiðja Þjóðviljans.

Verkföll, ríki og uppmælingaraðall
Það er undarleg ríkisstjórn, sem ekki lætur
þjóðina heyra frá sér þegar nær 23 þúsund manns
fara í verkfall, af tvö hundruð þúsund íbúum.
Jafnvel forsætisráðherra haíði ekkert að segja
nema venjulegar kveinkanir þegar sjónvarp og
útvarp höfðu tal af honum. 1 millitíðinni tapaði
þjóðin, eftir aðrar ófarir, hundruðum miljóna í
verðmætum.
Það yrði eitthvað sagt við Johnson hinn banda-
ríska, Wilson, de Gaulle eða* aðra þjóðarleiðtoga ef
þeir svo þverlega stingju höfðum sínum í sandinnj
í sambærilegu ástandi. Forsætisráðherra landsins
hefði getað slegið sig til riddara, ef hann hefði
beinlínis sýnt, að meining ríkisstjórnarinnar ér að
stjóma þjóðinni en ekki vera einskonar rekald. Eí
ráðherra, hann eða annar, hefði beinlínis látið þá
lægst launuðu — upp í 12000 — fá fulla uppbót
en jafnframt tilkynnt uppmælingarliðinu, að þýð-
ingarlaust væri fyrir það, að leita bóta að svo
stöddu máli, þá hefði öll þjóðin verið honum sam-
mála, en engin þeim hópi, sem nú fylgdi með
þeim lægst launuðu í verkfalli.
Það þarf hvorki hagspeking eða fræðimann til
að sjá, að þeir lægst launuðu og iðnaðarmenn eiga
enga samleið í verkföllum. Margar iðnaðarstéttir,
einkum uppmælingaraðallinn, hafa allt að sex-
tíu þúsund krónur í mánaðarlaun, stéttir sem neita
að vinna eftir stundavinnu en krefjast aðeins upp-
mælingartaxta. Það er þessum stéttum mikið að
kenna að góðu árin rauk allt verð t.d. byggingar-
iðnaður upp úr öllu hófi og vinnusvik mögnuðust
um helming. Þessar stéttir bárast og berast enn
meira á en nokkrar aðrar og eiga, eins og að ofan
getur, enga samleið með lægst launuðu stéttunum.
Sá galli er orðin nokkuð algengur hér, að rík-
isstjómir era hættar að stjórna en fylgja á ein-
hvem yfirnáttúralegan hátt „straumnum". Þær
halda áfram óbeinu atkvæðasnapi löngu eftir að
þær eru seztar að völdum og virðast, oft, elta
stundarhagsmuni, löngu ofar þörfpm þjóðarinnar.
Þetta kom nú glöggt fram eins og undanhald stjóm-
arinnar fyrir nokkram árum, er hún flúði frá eig-
in frumvarpi.
Það liggur í augum uppi, að ríkisstjórnin á að
vera hið drífandi afl í vinnusamningum. Þjóðin
þarf ekki að ljúga á sig kapítalisku hagkerfi leng-
um, því við eram nær mesta, ef ekki almesta, sósí-
alistaþjóðfélag sem um getur. Allar forsendur um
kapítalistískar aðferðir í þessum málum er sjálfs-
blekking og er þess skammt að minnast, að „samn-
ingsaðilar" flestir era á meiri eða minni' ríkisfram-
lögum, og sí og æ kvabbandi yfir nízku hins opin-
bera í sinn garð. Forsendur fyrir því, að haga okk-
ur í kaupdeilum eins og kapítalísku ríkin, eða jafn-
vel ríki eins og Frakkar, Þjóðverjar eða Bretar era
engar á íslandi, og því fyrr, sem ríkjandi stjórnir
gera sér það Ijóst, því minni hætta á stórtöpum í
hvert skinti, sem til verkfalla kemur.
Hin hneysan, sú, að fara í verkfall með sumum
iðnstéttum, er ekki anna$ en glapskyggni og firra,
sem nú þegar verður að koma í veg fyrir að geti
endurtekið sig.
KAKALI SKRIFAR:
I hreinskilni sagt
Sparnaður ag kjánalæti — Þingmenn kætast — kratar líka — Hásakaup
og nauðsyn — Sendiráðsmenn og viðskiptafræðingar — Labbað um há-
skólalóðina, Melavöll og Bændahöllina og torgsskömmina — Þrifnaður
og ólykt — Stulkur, kuldar og stutta tízkan — Hættulegar meinsemdir

Það er ekki lítið talað um
sparnað nú, ekki sízt síðan
fjármálaráðherra birti almenn
ingi áætlanir sínar um opin-
inberan sparnað. Eflaust er
ekkj nema allt gott um sparn-
aðtartill. þessar að segja. Þær
ná auðvitað aldrei tilsettum
tilgangi enda ekki til þess ætl-
azt. Hinsvegar gæti svo farið,
að þær myndu vega, að ein-
hverju leyti, upp í allt'það,
sem tapaðist í verkfallinu og
óbeinlínis vegna afskiptaleysis
ríkisstjórnarinnar.
Ekki mátti þó gleymast að
hafa veizlu meðan verkfallið
var í undirbúningi. Þingmenn
fóru á sinn árlega gleðifimd
og tókst mjög vel og í kjölfarið
sigldi svo litli ríkisbubbinn,
Alþýðuflokkurinn, sem hélt
mikið ball og merkilegt til
heiðurs útlendum krata, sem
hér var staddur. Var þar mik-
ið um dýrðir, einkum með til-
liti til þess, að skömmu áður
hafði framkvæmdaráð Alþýðu
blaðsins sent út neyðarbréf til
ýmissa aðdáenda sinna og
hreinlega lýst yfir, að ef ekki
væri hlaupið undir bagga, þá
myndi blaðið gefa upp öndina
innan fárra mánaða, jafnvel
þótt Pétur Pétursson, dugleg-
ur maður, hefði tekið við fjár-
málum blaðsins.
Sjálfstæðismenn, verandi
hinir réttu aristokratar þjóð-
arinnar, sýndu enn af sér
snilli sina ,og keyptu 30 ára
gamalt hús á 4,2 milljónir kr.
— til íbúðar fyrir biskupinn
okkar — en kostnaðurinn við
að gera það íbúðarhæft, mun
láta nærri 2,5 milljónum í við-
bót. Er þó biskupinn sagður í
ágætu húsnæði og hafa síður
en svo orðið hrifinn ^f þessum
breytingum. Það er ekki að
neita því, þótt það eigi ekki
sérstaklega við uúverandi
stjórnarflokka, að af öllum
þeim þörfu nefndum, sem
nauðsynlegt væri að stofna er
ekki Sparnaðamefnd, heldur
eftirlitsnefud með útgjöldum
ríkisins, og þá ekjci sizt til að
sýna hver eða hverjir eru á-
byrgir hverju sinnL
Því miður er fækkun í utan
ríkisþjónustu okfcar eins og
dropi í háfið enda hefðu hag-
fræðingar okkar fyrir löngu
átt að hafa séð, að við þurfum
VIÐSKIPTAFULLTRÚA er-
lendis, en ekki kokkteil-menn,
þótt þeir kunni að vera þægi-
legir. Ríkisstjórnin gæti spar.
ag hundruð milljónir ef borið
væri niður á hinum brjálæðis
legu framkvæmdum, sem við
höfum slysazt út í síðustu ár-
in og eru að tröllríða fjármál-
um okkar. Hið jákvæða er
stóriðnaður en hitt er jafn-
framt svívirðing, að lána stór-
flyrirtæki 50 milljónir króna í
rekstur og leyfa því síðan, að
reisa umbúðaverksmiðju þeg.
ar til er í landinu fullkomin
slík verksmiðja, sem ekki að-
eins getur annað öllum okkar
þörfum heldur lika gert er-
lend viðskipti. Þetta hefði þó
mátt afsaka ef um frjálsa sam
keppni einkafyrirtækja hefði
verið að ræða, en sér keppir
einkafyrirtæki við fyrirtæki,
sem styrkt er af ríkinu og
hefur staðið í miklum vand-
ræðum fjárhagslega. Afsökun
þessa fyrirtækis er gjaldeyris
öflun, en sú afsökun er eins
úrelt og mest má vera í við-
skiptalífi þjóða.
Eg var að ganga um háskóla
lóðina um daginn, innan um
allar þessar byggingar og fín.
heit. Gæsahópax vöppuðu
þarna innan um únga mennta-
fólkið og sómdu sér vel, yfir
öllu þarna hvíldi einhver al-
varlegur blær, einhver gtarfs-
andi og gagnbvæm björgunar
viðleitni, önnur tegundin að
*
afla sér líkamlegrar fæðu en
hin andlegs feitmetis. Þetta er
skemmtilegur hluti borgarinn-
ar. Næst við aðalbyggingu’há.
skólans er íþróttavöllurinn
hans Geirs, sem er isvöllur á
vetrum, hockyvöllur, unz girð
ingin þar var rifin þegar regn
ið hófst og vallaryfirvöldin
töldu ólíklégt að meiri snjór
eða frost sæjust á þessum
vetri. Stórmerkileg niður-
staða. Næst kemur svo afrek
bændanna. Búnaðarhöllin, að-
setur bænda utan af landi og
hótel glæsilegt. Og þar er Flug
félagið líka með sínar skrif-
stofur. Næst kemur svo bíóið
hans Friðfinns, kirkja, eins og
samfallin harmonika, skólar
og torg. Það er torgið sem
vekur einstaka athygli. Allan
veturinn er þetta flæmi autt,
ýrnist frosið eða blautt, ekki
stingandi strá ekki einu sinni
runnar. Á miðju þessu flæmi
er ljósastaur, sem endurspegl-
ast í pollunum í bleytutíð
þannig að bíógestir sökkvi
ekki í fenið. En þegar vorar,
sól hækkar á lofti og konur
og karlar setja upp betri klæð.
in sín, tekst borgarstjóminni
ásamt sérfræðingum einkar
vel upp. Bílhlassi á bílhlsiss
ofan af SKARNA er ekið á
flagið, og lyktin ilmar fyrir
vitum gesta og gangandi, en
Bændahöllin er einna helzt að-
setur útlendra gesta og potin-
táta á vegum ríkisins. Þessi
einstæði lubbaháttur er slíkur,
að undarlegt er, að borgar-
stjóri skuli ekki hafa gripið í
taumana og skipað fjósahirð-
um sínum að bera venjulegan
gerviáburð, en ekki viðbjóð,
á völlinn. Afsaka má, að sumu
leyti smekkleysið í útliti torgs
ins, en ólyktin er ekki á borð
við annað en bræðsluverk-
smiðjurnar hér í miðri borg-
inni, sem byggðar eru í skjóli
einhverrar væmni um þjóðar-
auð og peningalykt.
Það er óþarfi fyrir okkur að
eyðileggja fegurstu bletti borg
arinnar með svoma óþörfum
sóðaskap árið 1968.
Læknir einn merkur gekk
meg mér um miðborgina um
daginn þegar frost voru mikil.
Ungar stúlkur voru í hópum
í Austurstræti og allar, eink-
um þær yngri í stuttu tízk-
unni. Lappir og læri, eins
Það borgar sig að auglýsa í
MÁNUDAGSBLADINU

langt og sást yoru helblá af
kulda en þær báru sig manna.
lega, brostu og vingsuðu röss-
unum þegar þær mættu pilt-
unum. Eg spurði þá hvort
þetta væri ekki beinlínis
hættulegt fyrir telpumar,
líkamlega hættulegt. Eg skal
ekki um það segja almennt,
sagði hinn varkári læknir, en
ekki undraði mig þótt blöðru-
bólgur yrðu alltíðar ef svona
kuldi helzt.
Nú er það staðreynd, að fátt
er það til í óþægilegheitum,
sem stúlkan ekki vinnur til ef
henni finnst það smartara eða
tízkulegra. Þetta er heimskunn
staðreynd og vissulega gam-
an, að vita að kvenkynið gerir
allt í sínu valdi til að halda
seiðmagni sínu — eða hvað
það er nú kallað. Klæðaburð-
ur íslenzkra kverína í dag eða
fyrir 30 árum hefur breytzt
geypilega og nær alls staðar
til batnaðar. Sama máli gildir
um karlmenn þótt aldrei meir
en nú með bítlatízku og öðr-
um ágætum og litríkum fram-
förum.
En spyrja má: getur ekki
vérið betra að yfir mestu
kuldaskeiðin séu þessar ungu
hnátur aðvaraðar um mögu-
lega sjúkdóma eða meinsemd-
ir sem af kunna að leiða?
Vissulega væri ekki úr vegi,
að fólkið gerði sér ljóst, að
hér ríkir ekki beinlínis Mall-
orea-veðrátta á vetrum. Eg
hefi tekið eftir því, þótt víðar
sé kalda en hér, að ungar
stúlkur klæða sig skynsamleg-
ar og meira eftir veðráttunni
en hér heima. Má vera að skyn
semi ráði nokkru ytra og svo
fjölmennið, þar sem minna
ber á smámunaseminni, held-
ur en þar sem allir þekkjast.
í vetur hefur verið óvenjukalt,
og umhleypingar, og mætti
telja að skólayfirvöld brýndu
fyrir stúlkunum, ag gæta dá-
lítils hófs í þessum efnum,
einkum ef fæst umsögn lækna
varðandi mögulegar hættur.
x