Mánudagsblaðið - 08.04.1968, Blaðsíða 3

SEnuflasrur S. ajyrfl 1968
MámjtJagsbtaðiá
3

Leikfélag Reykjavíkun
HEDDA GABLER
Höfunduz: Henrík Ibsen. Leikstj:. Sveinn Eínarsson
Norræn klassík í Iðnó
Herírik Ibsen hefur verið Isiend-
itniSur kaerkomið viðfangsefni allt
frá síðustu áldaimlóituimi, 1892, en
ettirmánnilegust þykir mér
Xbsen-sýning þjóðleikhússins á
Brúðuheiimilimi, mieð Tore Seg-
eleke í Mutverkd Nóru, eiun skín-
andi bezti leiku r á ísilenzku sviði.
S.l. miðviikudagskivöld fruim-
sýndi LeiMélag Reykjavikur
Heddu Gabler, en titilhluitverkið
Bun vera draumaviðfainigseifni
leikfevenma, einskonar norrænn
og listraenn prófsiteimm á full-
komnun þeirra í sviðstúlikun.
Verk Ibsens er viðamikið, átökin
aflt sitórfenigleg, dramað vei upp
byggt og persótnur margar mjög
vel gerðar. Hitt dylst fáum, að
nú á dögum, er hin sálfpæðilega
uppbygging rbsiens ekki lengur
neitt nýraæmi. Hledda Gabler er
kona sínis tírna, dótitir hersihöfð-
ingja, óhamingjusöm í dauifu og
litlausu hjónabandi, anm mammi,
sem hún þó elkiki þorir að fóma
sér fyrir samkvæmt henn-
ar tíma, ofsalega hrædd
við allt sem heitir umtal eða
hneyksli. Þó er innrætið svo
grimmt, að hún svífst eámskis til
að brjóta ósikir og vonir annarra,
meðan það ekki fellir skuigga á
snobb hennar og álit samferða-
fólksinis.' ■
SálfræðiMgar hafa marg-ana-
lyserað þetta sálarástand,
sýnt bæði rök og forsendur fyrir
þessu óheilbrigði, óheilbrigði,
sem samt er srvo algengt, að það
ætti vart að vera lenigur um-
ræðuvert. Höfundurinn bygigir og
svo upp, að hamm nær aðeins
einni og um leið fremur. ódýrri
leið út úr eigin ógönigum með
sjálfsmorði Heddu. Og þar kem-
ur hið velkuinma bragð margra
höfunda — symbólikkin, sem allt
á að aflsaka hversu órautnhæf sem
hún er. Látum konu, jafnvel sið-
vanda konu eins og Heddu, elska
annan mann en eiginmanninn,
sem hér er óisköp vel skiljamlegt,
látum hræðslu hennar við ólög-
lega ást enda á þeim ósköpum,
að hún selur þeim, sem hún arnn,
byssu föður síns til þess að binda
endi á sintt ömurlega líf, sem
hrunið hafði í rúsf við fyrstu
endurfumdi þeirra, látum skúrk-
inn hóta eða kúga hama til ásta
við sig, nema hann upplýsi, hlut-
deild hennar í sjálfsmorðinu, og
látum hana í lokin kjósa sjálfs-
morð, annaðhvort af brostinni
ást eða hræðslu við láfiið — allt er
þetta ekki aðeims mögulegt held-
ur að öllu eða sumu uppistaðan
í fjölimörguim leifcritum síðari
ára. Bn, engu að síður, er hér
uim talsvert listaverk að ræða,
leikrænt verk, sem unun er að
skoða, viðfamigsefni, sem, ef vel
fer, á að kreista hvem dropa
hæfileika út þeirri leikkonu, sem
hlutverkið lei'kur. Aðrar persón-
ur , eru mikið síður at-
hyglisverðar, enda allar ósköp
mannlegar nema þá Lövborg,
sem stundum verður áhugaverð
stúdía, en nær aldrei þeim á-
hrifum sem Hedda hlýtur að
vekja hjá áhorfandanum. Fyrr-
wrandi drykkjumaður og róman-
tfker, niúveraindi sikáild, sem náð
heifiur ástum og ,,félagssika,p“ fó-
getafrúar Elsred, sem hilaupin er
að heiman til að fylgja honum á
frægðarferli. hans, sem er að
hefjast. Eiginmaðurinn, Jörgien
Tesmann, naive einlægur bók-
fræðimaður, sem lifir í lífsstarfi
sínu, skilur ekikert af illsku
heimsins og óréttlæti, elskar hina
harðlyndu konu sírna fölskva-
lausri en aulalegri ást, treystir
öllum. 1 sannleika, maður, sem
ekki gæti lifað í nútímaþjóðfé-
laigi og sýnilega getur á engaji
hótt fýllt minnstu kröfur kon.ú
sinnar, óbilandi aðdáandi frænku
sinnar sem ól hanin upp, muin-
'aðarlausan. Til að vega upp á
móti er svo Thea, brotthlaupna
eigiinkonan, heimsk, einlæg og ó-
sköp vandræðailegt pródúkt lifsins
og sannur, kaldrifjaður Assessor,
rauinsæismaður, „hættulegur kon-
u,m“ eins og Hedda orðar það,
miskuninarlaus og ísmeyginn, og
gjörþekkir mannlegt eðli.
Hér hefur skáldið byggt upp
skemmtilega situation, hvar eig-
ir:maðurinn „spilar eniga ru!lu“
heldur tvær konur, s'káld og
handrit, en sú ástríða og innri
barátta, sem á sér stað, er kjam-
in.n, sá kjami, s@m skáldið því
miður kemur stundum ekki allt-
oí vel til skila.
Sveinn Einarsson, leikstjórinn,
kýs þá leið sem öruggust er,
að fara í en.gu út fyrir viðurtekna
hefð. Yfir leiknum er aðgæzlu-
samur blær, oft um of daufur en
yfirleitt traustur. Hann nær
skemmtilegum andstæðum, velur
vel í nokkur hlutverk, þótt þar
séu ein alvarleg mistök. Vissu-
Þeir sem þurfa að koma auglýs-
ingum eða öðru efni í Mánudags-
blaðið _ þurfa að koma því til
ritstj. í síðasta lagi á miðviku-
dag næstan á undan útkomudegi
lega hte®ii méttít dnaga úr eða
sleppa, þvi leikurinin, er lantg-
dreginin á köflum, Hedda Gaibler
er ledkán af Hrtgti Bachmann.
Helga nær ýmsurn skiínandii
siprattum úr hlutvierki sínu, sitolt-
ið og hræðslan. eru vel túllkuð, en
í skipium sítnium við assessorinn
verðuir leikurinn: nokkuð edn-
trjáningslegur, mýktiina skortir
svo og lævísina í samtali við
Theu. Bn. hún nær áigætri reisn,
andlitsfegurð hennar nij'tur sín
vel í samræmi við kröfur ledks-
irns. Ejlert Lövborg, er í hönd-
um Hclga Skúlasonar — þau
hjón eru að verða eins og Burt-
on-hjón;in. óaðskiljanleg á sviði —
og er margt mjög vei um leik
hans. Helgi er skálddð endurfætt,
óhaminigjumaðurion, sem fær
ekki ski'lið hví hún giffist öðrum,
sjúki maðurimin, sem fellur fyr-
ir eggjun hennar um að fá sér
púns og fellur jafnframt í y^sfcu
myrkur. Helgi leggur alla áherzlu
um of, em sé afíá er síður til-
fijjiángaaflsi, en vera æftti, ber
allan lceim af óþolinmæði. Ytra-
borðsileikurinn er allitof auðsær,
ceðlilegur á köfllum. En þó tekst
honuim nokikuð vél sfundum,
eimkum síðast er hann fær dráps-
vopnið í hendur. Er þar samilieik-
ur hjónanna nokfcuð góður og,
stundum miinnir Helga þar ó-
notalega á lofcaaitriði Mæbeths
— algjörlega miisfcunnarlaus.
Guðmundi Pálssyni tekst heldur
óhönduglega í hlutverki Tes-
manns. Leikur hans er fálm-
kiemndur og nær aldrei sannfær-
andi. Einlægndn verður kjánaleg,
tilsvörin ólík því, sem vænta
má af menthtamanni, þótt naive
sé í flestu tilliti varðandi konur.
Smjaður hains og einlæg ást og
aðdáun á konu siinni verkar
fremur kómisk en paþetísk. Jón
Sigrurbjörnsson, assessor Brack,
er hdnsvegar með hreinum ágæt-
um í hlutverki þessa heimsmanins
á hið þunga í hlutverkinu, verð- og raunsæispersónu. Hann er
ur strax í upphaifi intense, æs-tur maður, siem ekki lætur blett
falla á si-tt góða manmorð. en i
sýnir vel skúrfcinn sem að baki
liggur, kvenmafllagaranm, sem
vill ná ásitum Heddu, þótt hann
verði að kúga hana. Sviðsfas
Jónis hefur aldrei verið öruggara
né betra. Guðrún Ásmundsdóttir,
Thea, brenmdr sig enn á yfirleik
og ekki verður leik hennar hælt
að ráði í þessu Mutverki, þó
skairomlaus sé að messtu. Guð-
rún verður að gæta hófs í ledk,
hafa betra taumihald á tilfinning-
um sinum þó mifcilar séu. Þóra
Borg vakti verðskuildaða athygli
i Muitverkd Júlíönu fræmku, var
virðuileg og sanmfærandi í fasi.
Skilaði hún verkefni sínu með'
- hreimum ágætum. Þá skóp
Auróra Halldórsdóttir ágæta og
eftirminnilega vinnukonu, eima
af gamla skólanum, sem nú eru.
með öllu horfnar, þessa imdælu
heimilisgripi, sem nálega gemgu
í arf. Var allur sómi að leik frú-
arinnar.
Leiktjö-ld voru skinandi góð,
lj'ósin yfirleitó nákvæm, og ytri
bragur sýningarinnar leikstjór-
anum til verðugs sóma. Þetta
er vissulega sú sýning sem ég vil
hvetja memm til að sjá. Þ»ót.t
galla megi á finna, er hedldar-
blærinin góður, verkið sjálft
sterkt og samvizkuhamlega unnið.
I A.B.

iimandi CAMEL

■
■