Mánudagsblaðið - 08.04.1968, Qupperneq 4

\
4
Mánudagsblaðið
Mánudagur 8. apríl 1968
VikublaS um helgar.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Agnar Bogason.
Verð í lausasölu kr. 15,00. — Áskriftargjald kr. 600,00 á ári.
Símar ritstjómar: 13496 og 13975. Auglýsingasími: 13496.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
Vegagerðin, skammsýnin og einræði
hinna ómenntuðu
Segja má, að íslendingar hafi byrjað að huga
að vegamálum sínum 20-30 árum of seint. Allt til
jiessa hafa ráðamenn þjóðarinnar, flestir eldri menn
úr sveit, ekki haft minnsta skilning á þeirri nauð-
syn að hafa góð og örugg vegasambönd. Gildir
þetta enn meira fyrir strjálbýlar bjóðir eins og
okkur, þar sem allt er komið undir góðu sam-
gönrrusambandi.
Þótt máske mecri afsaka bann dauða, sem ríkti
í þessum málum, hefur þó hlutur okkar orðið enn
verri en skyldi. Vissir stiórnmálamenn hafa látið
allri hjálp veður og vind vegna skoðana sinna
á beirri bióð, sem helzt kom til mála að veita
okkur verklegan og fiárhacrsletran styrk. Mun þessi
barátta beirra oa kiarklevsi hinna hafa kostað
þióðina búsund millióna króna og bví erfitt, að
afsaka á nokkurn hátt núverandi ástand né af-
stöðu ocr ræfildóm beirra flokka, sem talið Wb
sig til hægri og hlvnta vestrænni samvinnu. ís-
lendingum var boðið einstakt tækífæri til að end-
urbæta og byggja upp vegakerfið meðan stríðið
s+óð og roeð samninanm um hervernd hefði vissu-
Iega mátt fá haastæðan stuðning sérfræðinaa oa
fiárhagslea fríðindi með samningunum. Þá eru
vmsir sjóðir sem lána eða rrefa fé til þjóða og um
hessar mundir kennast bæði Kínveriar. Rússar on
Ameríkanar við að byggja veai. fluahafnir oa aðr-
ar nauðsvniar fyrir vmsar bjóðir og er slíkt þátt-
ur í vináttuherferð þeirra.
ísland átti sömu réttindi í bessum efnum, því
það ætti hver heilvita maður að sjá hvílíka erfið-
leika 200 þúsund manns verða að leysa ef stofna
á heilbrigt vegakerfi. En þar sem fyrr sigraði ein-
þykknin og eyjamennskan unz nú, að allt er kom-
ið í óefni og þjóðin eða leiðtogar hennar hafa
uppgötvað að hestvagninn er ekki lengur nýttur
og enn síður hestalestimar.
Þjóðin hefur enn ekki gert sér almennilega grein
fyrir því, að einangmn nú á dögum er úrelt og
ófært hugtak og hverri þjóð ofviða. Aðeins með
styrk og samvinnu geta þjóðirnar komið ár sinni
fyrir borð, þær þióðir sem erfiðan búskap, strjál-
býli og mannfæð eiga við að stríða. fslendingar
em þar engin undantekning og fslendingar eiga
ekki einir þjóða rétt til föðurlandsástar. Þær þjóð-
ir sem hjálp þiggja nú elska engu síður sitt land
en atvinnu-fósturjarðarvinimir, sem hér hafa ráð-
ið og svo kommar.
Nú er svo komið, að neyðzt verður til að taka
stórfelld erlend lán, leggja tugi ef ekki hundruð
milljónir í ,,rannsóknir" þyngja alla skatta og op-
inber útgjöld. Kemur þetta í kjölfar sparnaðarstefn-
unnar víðfrægu. Og það skal sagt þjóðinni strax,
að henni er drjúgum betra að leita strax til er-
lendra vegalagningarfræðinga, að treysta ekki á
þá íslenzku, sem hér hafa ráðið málum og em á
engan hátt menntaðir í þessari sérgrein.
Eftir allar ófarir undanfarinna áratuga og getu-
og athafnaleysi, samfara skammsýni og þrjósku,
hefur þessi þjóð ekki efni á fleiri mistökum,
glappaskotum eða einræði hinna ómenntuðu í þess-
um athöfnum.
Þjóðleikhúsið
Makalaus sambúð
Höfundur: Neil Símon. Leikstjóri: Eriingur Gíslason
Þýðing Ragnars Jóhannessonar
er oft- góð, en alltof hátídleg á
köflum, enda skýtur í tvö horn,
er hairm bregdur yfir frá klass-
ísku máli í dónamál. Leikmynd
Lárus Ingólfsson var mjög
vel uonin, en, eins og ofam gebur,
var sviðið alltaf stórt.
LEIKHU
Gamanleikur Þjóðleikhússins vel valinn
vel. Pokerspilaramir er vel sam-
inn þáttur, eimkar skemmtilegur
og „typisteur” fyrir þé gjálífu
rr.enn, siem stumda þessa ágastu
fþrótt. Leikstjórimm sfcipar þaul-
vönum og ágaetom leikurum í
hlutverfein, en af algjörlega ó-
sikiljamilieguim og óafsakamdi á-
stæðum, fær hann eitit veigamesta
hlutve<rkið í hemdur viðvanings,
sem auðvitað veldur því á engan
hátt. Er hér átt við Sverri Guð-
mundsson. I>að er oft ástaeða til
að láta byrjendur glfma við
verkiefni, enda þroskandi á lisita-
ferli þeirra. En að hlaupa út í
öfgar, eims og nú, tefla þessum
unga mammi fram með þaulæfð-
um sviðsmönnum, Rúrik, Ævari,
Árna og Bessa, er höfuðsynd og
óskiljamileg. Eflaust er eftni í
þessutm unga manni, en ennþá
er framsögn hains ekki anmað en
upplestur og leikbrögðin umg-
æðisileg og klaufaleg. Þá er
eins og oft brenmur við í Þjóð-
leifchúsinu, leitast við að nota
allt sviðsrýmið, sem hér verður
leiknum sjálfum í óhag. Þrengra
svið, meir iinitím leifcur, var
boðorð fcvöldsins, þófct sivo fbúð-
in sé áfcta herbergi. En vel tófcst
Erliiragi í vali aðaileikemda þeirra
Róberts Amfinnssonar og Rúriks
Haraldsson. Þarna var háð
slkemumitilegt diuiel milli tveggja
ledkara og má nsar segja, að báð-
ir hafi „unnið“. Rúrik með
snjöllum leifc hims glaða, ráð-
snjalia fróskállda mamms, en Ró-
bert með einstæðum og skemmtá-
legum „umdirleik“ í hlutveríd
smyrtimennisims, „húsfrúarimmar“
á heiimiMmiu. Var saimleikur þeirra
edníkar hnitmiðaður og leik-
gtjóranum til sóma, en leikur-
um til verðugs lofs. Þó mætti
Rúrik heldur huga að tali sínu,
því sfcumduim er enfitt að skilja .
hanm vegna hraðmælgiminar, sem
er hains versti óvimur. Ævar
Kvaran er skemmibilegur Murry
lögreghilþjónm, hárfcollan ekki þó
upp á það beata, og Bessl
Bjarnason er verulega í essinu
sínu sem Winmie, Ámi Tryggva-
son, Speed, ledkur nú hlutverk,
sem bezt fara nafíni hans, eðli
og útliti — í hlutverkimu. Þær
systur Gwendolyn og Cecilie,
Herdís Þorvaldsdóttir og Brynja
Benediktsdóttir, leiika prúðmann-
lega hlutverk sín, en ná ekki
alveg þeirri glaðvasrð, sem þær
ættu að sýna, sérstaklega ekki
Herdís.
Há rkollumeistara er sjaldan
getið, en kolla Ævams Kvarams,
er síður en svo til sóma fyrir
Margréti Matthíasdóttur, sem
skráð er ábyrg fyrir hemmi.
Það er ánægjuleg tilbreyting
að sjá gamanleik, gamanleik, sem
hvorki býður upp á róttæka
breytinigu á þjóðfélagsháttum, mý-
mæli í kynferðislífi, né ammað
góðmieti svokallaðra „hugsuða".
Þjóðleikhúsið sýmir nú „Maka-
lausa sambúð“, „The Odd
Couple“ eftir Neil Simon, ágæt-
lega léttam leik, lausan við allt
þumglyndi og kurfshátt og byggð-
ur á óskaplega „eðlilegri" sam-
búð vina, sem báðir eru fráskilld-
ir.
Það er ekki hlutverk mifct að
rekja efni verksins, það er í
raun ósköp hversdaigslegt, og að-
eins ætlað að vekja hlátur hjá
eðlilegu fólki, sem ek’ki burðast
mieð byrðar og áhyggjur heims-
iins á herðurn sér. Það er lemzka
hér að æfclast til, að hvert leik-
rit, að jafnvel gaimanbók hafi
boðsfciíLp. Við erum sú þjóð heims-
ins, sem minmst kernur nálægt
heÍTnsviðburðum eða þeirri trage-
díu, sem aðrar þjóðir verða að
þoía, og þessvegna þess um-
kommir að dærna oig ráð'leggja,
sýna spefci og vizku. Brýzt þetta
út líkt og kymtferðisæði Svía, ó-
lækmandi sjúkdómur, siem er allri
flestar þjóðir hafa tekið upp
sömu „línu“ í húmori, og skiptir
þar engu hvort um ræðir Asíu
eða Evrópu. Þumginn og lífsbölið,
sem oft fylgir norrænmi fyndmi,
hefur hinsvegar hvergi haft á-
hrif og er jafnvel látin afskipta-
laus hjá megimlandsþjóðunum.
Það er, því miður amdlegt óeðb
hjá ofcfcur, jafnvel eins konar
ai.dleg kynvilla, að hver nútíma
spjátrungur heima seim tefcur
sér penmia í hönd telur sig ein-
hvem Snorra Sturluson eða
Sturlu Þórðairson. Má ætla, að
hér ráði mifclu mimnimáttartil-
finning rithöfumda okkar í garð
gullaldanmamma og knslóðarinmar
sem næst var á undam miðaldra
fðlki nú.
Það er langt síðan að sýmirng
hafi vakið jafn álhliða góðar
roóttökur eins og nú. Hlátur gesfca
var jaiín út sýnimiguna, en klapp-
ið í lokim var minma en ætla
mátti og má méske heimfæra
það upp á hið andlega smobb,
sem að ofarn greinir.
Þótt finma megi hnökra á leik-
ritinu er það þó fagmannlega
samið og atburðarásim sjálfri sér
eðTiiegri listsköpun í leikritun
f jötur um fót.
Bandarísk gamamsemi er, að
jafnaði, græzkulaus, nær aildrei
byggð á iilgimi, og koma næsfc-
ir í þeim eflnum, að mér sýnist,
Danir, en sízt Skamdimavar, Þjóð-
verjar og Rússar. Og slík hafa
oi'ðið áhrif Baindaríkjaimanna, að
samkvæm. Hér eru ekki klaufa-
legar öfgar eims og t.d. i Imdi-
ánaleik, né misheppmaðar súrre-
alistiskar mymdir eins og of oft
gætir í rituim nútfmahöfunda.
Þefcta er frumraun Erlings
Gíslasonar leikstjóra í Þjóðleik-
húsinu og verður eklki um dieilt,
að víða hefur homutm tefcizt all-
Brynja, Herdís.
A.B.
i
<
*
4