Alþýðublaðið - 09.06.1922, Blaðsíða 1
I
1922
Föstudaginn 9, júaí.
J| 129 tölublað
J&L 1S tl 1U. H er listi Alþýðuflokksins. Pið, sem úr bænum farið,
munið að kjósa hjá bæjarfógeta áður en þið farið. Skrifstofan opin kl. 1—5.
Dönsk króna og Islenzk.
Lengi vd héldust danslcir og
Islenzkir peningar í hendur. Það
er að segja, engum datt í hug
að gera mun á „islenzkri" og
.danskri" krónu Smámsaman fór
\
þó að bera á því, að einstakir
menn, einkum íslenzkir, vildu gera
mun á þessum gjaldmlðli. Og var
tilhneigingin sú, að hafa iilenzka
krónu lægri en danska. Þetta varð
til þess, að dantkir menn, er við
skifti hafa við tiland, fóru að færa
sig upp á akattið og heimta meira
verð fyrir dönsku krónuna Og
loks varð það fast, að íslenzka
krónan væri minna virði en sú
danska. Þetta hefir haldist um
skeið, og virðist ætla að ganga
tregt að koma i samt Iag genginu
Sumir kaupsýslumenn, sem
kunnugir eru viðskiftum landsins
og framleiðsiunni, halda því fram,
að islenzk króna ætti raunverulega
að vera i hærra verði en sú danská.
Ea hvers vegna er hún það þá
ekki ?
Þvi svara sömu menn þannig:
Að framleiðendum sé hagur i þvi,
að íslénzka krónan standi sem
lægst, og að bönkunum sé lika
'hagur að því. En þeir, sem mestu
ráða um gengið, eru bankarnir,
framleiðendurnir og póststjórnin.
Ekkert skal nm það sagt, hvort
rétt er að álykta svo, að bank
arnir vilji halda niðri islenzku
krónnnni. En þeim væri, sem sé,
hagur að því að vísu leyti. Ot-
gerðarmaður, t. d. sem skuldar
Islandsbanka stórfé, á hægra með
greiðslur i backann, eftir því sem
haon fær meira fyrir vörur sinar,
en hann fær því meira, i inniendu
fé, sem lægra stendur innlenda
myntin. Það er þ/í freistandi fyrir
bankana, að .ípekulera" i gengi,
að halda niðri eftir mætti islenzku
krónunni.
Það er iíka freistandi fyrir
bankana, að halda krónunni niðri,
vegna þess, að þeim mun meita
græða þeir á erlendum gjaldeyri,
sem þeir kunna að liggja með
eða hafa gért samning um að fá
frá skuldunautum sínum.
Allir aðrir en framleiðéndur og
þeir, sem braska með gjaldeyri,
taþa á iágu gengi krónunnar. Og
þjóðin í heild tapar á þvi. Það
væri þvi í raún og véru óiyrit-
gefanlegt, og er ótrúlegt, að krón
unni væri haldið í lœgra verði,
en því, sem hún raunverulega
ætti að standa i.
í vor fengu kaupsýsiumenn á
Norðuriandi simskeyti um það frá
viðskiftamönnum sinum í Dan
mörku, að bráðiega mundi islenzk
króna, að minsta kosti, verða
jafnhá þeirri dönsku. Orsökina
ar hefðu boðiit tii þess að lána
íslenzkum bönkum 16 rni j kr.
gjaldéyrirlán. Og sagði sagan, að
tiiboð þetta hefði komið fram
fyrir milligöagu danskra kaup-
sýsiumanna, sem ekki viidu missa
öll viðskitti við ísland. En á þvi
var mikil hætta, vegna gengis-
munarins, þar sem betra var að
versla við önnur lönd en Din
mörku vegna hans.
Saga þessi getur verið ósönn,
en það er víst, að kaúpsýslumenn
búast sterkiega við því, að fsienzka
krónan verði jöfn þeirri dönsku;
ekki sfzt vegna þess, að fiskfram
ieiðsian hefir verið meiri i ár eh
undanfarið, og verð á fiski er
aérlega gott. Gott útiit er með
sildveiði og hagur Iandsins ( héild
er miklum mun betri ea flestra,
ef ekki ailra nágrannalandanha.
Ef sett væri á fót rannsóknar
nefnd til þ*ss að íhuga og gera
tillögur um hvernig iaga megi
gengið, eða ef nokkur veigur væri
( „kaupmannaráðinu", er lítill vafi
á því, að krónan mundi hækka,
og það að mun. En framtaks-
leysið á öllum sviðum er einn af
þjóðarlöstum ísiendinga. Þeir eru
avo gefnir fyrir að láta alt reka
á reiðanum.
Bezt dæmi um áhugaleysi kaup-
sýslumanna í þessu efni er það,
að málgögn þeirra láta gengis-
málið svo að segja áfskiftalaúst,
alveg eiaæ og það snerti þá
ekkert.
Hér er að eins drepið á málið,
en væntanlega bráðlega eitthvað
■
gert til þess að kippa i lag óreiðu
þeirri, sem er á genginu.
Angantýr.
Stjórnarráðshestarnir
og börnin.
Sólskini og sumarbliðu var
allur bærinn vafinn á annah í
hvitasunnu Það var vorglatt og
bjart yfir bæhum þann dag. Hér
var mikið um dýrðir. Skemtanir
( hverju samkomuhúsi og suður á
íþróttávelii, og heflr þár eflaust
verið margt ánægjulegt að sjá og
heyra.
Þennan dag varð mér gengið
niður Hverfisgötu um kvöídið kl.
6. Mér varð lltið inn á Arnar-
hóistúh, óg þar sá ég nýstárlega
sýn, sem mér mun aeint úr minni
Ifða Þarna Ihni á túninu, grænu
og gróandi, var heldur giátt á
hjalla. Túnið var sem sé alþakið
af krökkum, sparibúnum, hlaup-
andi og hlæjandi; en sú gleði og
ánægja, sem skein af litlu andiit
unum, Þeim var nýtt um varm