Morgunblaðið - 27.09.2005, Blaðsíða 18

NÝ íslensk prjónabók með fjöl-
breyttum uppskriftum af lopaflíkum
er komin á markað. Hönnuðurinn er
Védís Jónsdóttir, sem vinnur hjá Ís-
texi í Mosfellsbæ, en hún hefur vak-
ið athygli fyrir hönnun ýmissa lo-
paflíka. Védís lærði fatahönnun í
fjögur ár í Skolen for Brugskunst í
Kaupmannahöfn sem nú heitir Dan-
marks Design og útskrifaðist árið
1989.
„Ég hef í gegnum tíðina mikið
unnið í ullariðnaðinum og hef mjög
gaman af útflutningi og framleiðslu.
Ég fæ svolítið kikk út úr því ef þrjú
hundruð kíló eru í framleiðslu og
maður selur í tonnum, en er hins-
vegar ekki týpan í það að vera í einu
litlu herbergi að sauma tvo kjóla.
Ég þarf að samræma þá tvo póla,
sem annars vegar felast í þeirri
ánægju að skapa eitthvað fallegt og
hins vegar selja í magni vörur, sem
njóta vinsælda,“ segir Védís í sam-
tali við Daglegt líf.
Hannaði flíkur og liti
Védís hefur hannað allar flík-
urnar í nýju bókinni frá grunni, þar
með talið litina. Bókin hefur að
geyma 24 uppskriftir af prjónafatn-
aði á konur, karlmenn og börn og
einnig er þar að finna sérhannaða
íslenska lopapeysu fyrir smáhunda,
sem Védís segir að sé að verða fjöl-
mennur nýbúahópur hér á landi.
Uppskriftirnar eiga það allar sam-
eiginlegt, að sögn Védísar, að vera
einfaldar og fljótprjónaðar fyrir
byrjendur sem og lengra komna.
Meðal annars má finna uppskriftir
að lopapeysum, húfum, töskum,
pilsi, vestum og mottu.
„Það má með sanni segja að það
sé algjört prjónaæði í gangi því það
sem af er árinu hefur íslenskt
prjónafólk keypt lopa í um 40 þús-
und lopapeysur miðað við í 25 þús-
und peysur allt árið í fyrra. Og það
eru ekki bara Íslendingar, sem eru
sólgnir í að prjóna úr íslenska lop-
anum, því nú þegar er orðin 37%
aukning á útflutningi á lopa, en Ís-
tex flytur út íslenskan lopa til
Bandaríkjanna, Kanada, Þýska-
lands og Svíþjóðar,“ segir Védís.
Ístex hefur varla haft undan að
framleiða lopann og hafa sumir litir
verið uppseldir í verslunum. Prjóna-
fólk getur nú tekið gleði sína á ný
því nú eiga allir litir að vera fáan-
legir auk nýju litanna, sem nýkomn-
ir eru á markaðinn. Að lokum var
Védís beðin um eina uppskrift og
varð húfa fyrir valinu.
 HÖNNUN | Í bókinni eru einfaldar og fljótlegar prjónaflíkur á konur, karla, börnin og líka á hunda
Það er algjört prjónaæði í gangi
Morgunblaðið/Þorkell
Védís Jónsdóttir með hundinn sinn, Lappa, í sérhannaðri lopapeysu.
join@mbl.is
Hlý og góð ull-
arhúfa fyrir vet-
urinn sem hægt er
að prjóna heima í ró-
legheitum.
18 ÞRIÐJUDAGUR 27. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
H Æ Ð A S M Á R A 4 • S Í M I 5 4 4 5 9 5 9
H V E R A F O L D 1 - 3 , G R A F A R V O G I • S Í M I 5 7 7 4 9 4 9
NÝJAR VÖRUR
Lopahúfa
Efni: 2 hespur Bulkylopi
Sokkaprjónar nr 9 og 12
Fitjið upp 50 L með lit A á sokkaprjóna nr 9. Hafið 12–13 L á hverjum
prjóni og tengið í hring. Prjónið stroff: *1 L sl,, 1 L br,* alls 16 cm.
Skiptið yfir á prjóna nr 12 og aukið út um 10 L => 60 L. Prj slétt 8 cm.
Takið úr á 6 stöðum.
Úrtaka:
umf: *Prj 2 L sl. saman, 8 L sl.* ent. frá *til* út umf.
umf: *Prj 2 L sl saman, 7 L sl.* ent. frá *til* út umf.
umf.: *Prj 2 L sl saman, 6 L sl.* ent. frá *til* út umf.
4. umf.: *Prj 2 L sl saman, 5 L sl.* ent frá *til* út umf.
umf.: *Prj 2 L sl saman, 4 L sl.* ent. frá *til* út umf.
umf.: *Prj 2 L sl saman, 3 L sl.* ent. frá *til* út umf.
umf.: Prj 2 L sl saman, 2 L sl.* ent. frá *til* út umf.
umf: *Prj 2 L sl saman, 1 L sl.* ent. frá *til* út umf.
umf.: Prj 2 L sl saman út umf. => 6 L. Slítið frá og dragið bandið í gegn-
um L sem eftir eru. Gangið
frá endum.
Frágangur/þæfing:
Klippið 20 u.þ.b. 75 langa
spotta og búið til 5
„langa lokka“ aftan í
húfuna. Festið 2 spotta
saman í sl, L og aðra 2 við
hliðina í br L. Hafið 1 sl,
og 1 br, L á milli hvers
„lokks“. Þvoið húfuna
og þæfið „lokkana“ í
höndunum eða í vél. Ef
þið þæfið húfuna í vél,
festið teygjur neðst utan
um „lokkana“ svo að þeir
þæfist í strimla. Setjið
húfuna í þvottaskjóðu
og þæfið í þvottavél
við 40°C. lagið
húfuna til að
leggið til þerris.
Það gæti reynst nauðsyn-
legt að þæfa húfuna tvisv-
„SAMKVÆMT reglum má ekki setja fram fullyrðingar
um betri heilsu í merkingum matvæla nema hafa til þess
fullgilt leyfi Umhverfisstofnunar og leyfið er ekki veitt
nema fyrir liggi vísindaleg rannsókn á því að varan hafi
þau áhrif, sem getið er um,“ segir Brynhildur Briem,
sérfræðingur hjá Umhverfisstofnun, en fullyrðingar í
merkingum matvæla er umfjöllunarefni í fyrirlestrum
hennar og Brynhildar Pétursdóttur hjá Neytenda-
samtökunum, í fyrirlestraröð Umhverfisstofnunar í dag.
„Fullyrðing getur verið með ýmsu móti,“ segir Bryn-
hildur Briem. „Hún getur gefið til kynna sérstaka eig-
inleika og/eða áhrif matvæla og svo eru aðrar merking-
ar um næringargildi fæðunnar en eftirsóknarverðastar
eru fullyrðingar um áhrif á heilsu fólks. Þar er verið að
eigna matvælunum einhverja þá eiginleika að þau bæti
heilsuna, eins og til dæmis gott fyrir hjartað eða styrkir
ónæmiskerfið. Fullyrðingar um næringargildi eins og
létt eða trefjaríkt geta verið góðar leiðbeiningar þegar
verið er að velja sér matvæli. Ef sagt er að varan hafi
þau áhrif að bæta úr hjartasjúkdómum eða gigt er varan
ekki lengur matvara, þá er hún orðin lyf og um þau gilda
aðrar reglur. Þar eru mörkin.“
Innan við tuttugu vörutegundir
Brynhildur bendir á að hægt sé að sækja um leyfi fyrir
fullyrðingunum til Umhverfisstofnunar og hefur stofn-
unin veitt innan við tuttugu vörutegundum slíkt leyfi.
Sem dæmi um vöru sem hefur verið rannsökuð er
Benecol frá Mjólkursamsölunni. „Rannsóknir sýna að
varan, sem inniheldur plöntustanol, getur lækkað kólest-
eról í blóði,“ segir Brynhildur. „En það kemur stundum
fyrir að sótt er um leyfi fyrir fullyrðingu sem ekki er
hægt að staðfesta og þá er ekki leyft að selja þá vöru.“
Brynhildur segir að nýlega hafi verið settar reglur um
fæðubótarefni og að á meðan þær eru að ganga í gildi
megi sjálfsagt finna einhverja vöru á markaði, sem er
full mikið fullyrt um á umbúðunum en það muni breyt-
ast. „Það má segja að það séu byrjunarörðugleikar á
meðan reglugerðin er að mótast,“ segir hún.
Neikvæð fullyrðing
Í reglugerðinni segir að fullyrðingar eigi að hafa gildi
fyrir neytendur og gæta þeirra hagsmuna en ekki selj-
andans. „Tilgangurinn með fullyrðingunum er að gefa
neytandanum upplýsingar sem hjálpa honum við fæðu-
val,“ segir hún. „Þetta á að vera einfalt. Heilbrigðiseft-
irlitið sér um allt eftirlit en við sjáum um reglugerð og
túlkun á þeim og leyfisveitingar þegar sótt er um.“
Brynhildur bendir á að ekki sé leyfilegt að halda því
fram í vörulýsingu að eitthvert efni sé ekki í vörunni.
T.d. að ekki sé koffín í svaladrykk þegar sambærileg
vara er án koffíns. „Þetta er það sem kallað er neikvæð
fullyrðing og er ekki leyfð,“ segir hún.
 NEYTENDUR | Fullyrðingar í merkingum matvæla
Matvara verður lyf ef hún
er sögð bæta heilsuna
Morgunblaðið/Jim Smart
Fyrirlestraröð Umhverfisstofnunar
Fullyrðingar í merkingum matvæla
þriðjudaginn 27. september kl 15–16,
Suðurlandsbraut 24, 5. hæð.