Morgunblaðið - 27.09.2005, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. SEPTEMBER 2005 19
MENNING
HEIMILDARMYND um sópr-
ansöngkonuna Kiri Te Kanawa er í
vinnslu um þessar mundir og mun því
tökulið frá sjón-
varpsframleið-
andanum TWI í
London fylgja
söngkonunni til
Íslands á föstu-
dag, en hún er
hingað væntanleg
til að halda tón-
leika í Há-
skólabíói 5. októ-
ber næstkomandi.
Hún heldur ennfremur námskeið í
Söngskólanum í Reykjavík.
Mikill laxveiðiáhugi
Það er úraframleiðandinn Rolex
sem stendur að gerð heimildarmynd-
arinnar, en Kiri Te Kanawa hefur um
nokkurra ára skeið verið einn af
sendiherrum Rolex, eins og fleiri
þekktir listamenn. Heimildarmyndin
verður frumsýnd næsta vor.
Að sögn Concert, sem stendur að
tónleikum hennar, kaus Te Kanawa
Ísland sem bakgrunn sinn í heimild-
armyndinni, en hún hefur í þrígang
heimsótt landið. Hún hafi viljað að
heimildarmyndin sýndi hana á stöð-
um sem henni þætti vænt um og í að-
stæðum sem hún yndi sér vel í. Þá
minnti Ísland hana að mörgu leyti á
Nýja-Sjáland, þaðan sem hún er ætt-
uð, enda væri margt líkt með fólki
þar og hér.
Kiri Te Kanawa hefur meðal ann-
ars stundað stangveiði hér á landi, en
hún er mikill laxveiðiáhugamaður og
hefur veitt í báðum Rangánum,
Svartá og Blöndu.
Ómetanleg landkynning
„Áhugi hennar á Íslandi á sér eng-
in takmörk. Ég hef aðstoðað hana við
ýmis mál þegar kemur að laxveiðinni.
Svo hringdi hún í fyrrahaust og vildi
þá endilega koma og fá að sjá norður-
ljósin. Hún talar um Ísland alstaðar
þar sem hún kemur, og það að draga
Rolex hingað uppeftir og láta gera
heimildarmynd um sig hér er nátt-
úrulega landkynning sem engin upp-
hæð getur keypt. Svo mætir hún í
Söngskólann til Garðars Cortes og
býður nemendum uppá söng-
námskeið. Það er náttúrlega bara
jafnlíklegt og ef Eric Clapton dúkk-
aði upp í Gítarskóla Ólafs Gauks og
byrjaði að kenna skalana. Þessi kona
er bara alveg einstök. Það sem hún
gerir og hefur gert fyrir Ísland er á
fárra færri. Ég er afskaplega stoltur
af því að þekkja hana og taka þátt í
þessu,“ sagði Einar Bárðarson, tón-
leikahaldari hjá Concert.
Tónlist | Heimildarmynd um Kiri
Te Kanawa tekin upp hérlendis
Kaus Ísland sem bak-
grunn myndarinnar
Kiri Te Kanawa
UMRÆÐAN
VESTURPORT sýndi Brim eftir
Jón Atla Jónasson á Golden Mask-
leikhúshátíðinni í Moskvu á sunnu-
dagskvöld. Leikendur voru Gísli
Örn Garðarsson, Nína Dögg Filipp-
usdóttir, Ingvar E. Sigurðsson,
Björn Hlynur Haraldsson og Ólafur
Egill Egilsson, í leikstjórn Hafliða
Arngrímssonar.
„Þetta gekk rosalega vel,“ sagði
Nína Dögg Filippusdóttir í samtali
við Morgunblaðið frá Moskvu í gær,
en hópurinn heldur heim til Íslands
í dag. „Húsið var yfirfullt, og það
var meira að segja svo þétt setið að
ég efast um að sumir af áhorf-
endum hafi séð sýninguna, því það
var setið á tveimur hæðum og rým-
ið sem við leikum í er mjög afmark-
að.“
Sú staðreynd virðist þó ekki hafa
dregið úr ánægju áhorfenda, því
Nína segir þau hafa uppskorið mik-
il fagnaðarlæti og hrós í lok sýn-
ingar og eftir hana. „Það var klapp-
að og klappað og klappað og við
fengum mjög góðar undirtektir.“
Þannig að Rússarnir hafa kunnað
að meta Brim? „Já, ég held það.
Okkur var svo boðið í íslenska
sendiráðið á eftir þar sem kom fullt
af leikurum frá Moskvu og fólk frá
hátíðinni. Þar vorum við heiðruð
með diplómu og þakkað mjög vel
fyrir að koma og sérstaklega nefnt
hvað allir hefðu tekið vel í þetta, því
Moskvubúar eru þekktir fyrir að
vera skeptískir á allt. Þannig að við
erum mjög sátt og glöð með okkar
ferð.“
Dagblaðið The Moswow Times
ritaði grein um hátíðina á föstudag
og sagði hina nýju rússnesku leik-
húshefð hafa orðið fyrir miklum ut-
anaðkomandi áhrifum. Því hefði
hátíðin, sem nú er haldin í fjórða
sinn, boðið heim leiksýningum frá
ýmsum löndum; Lettlandi, Litháen,
Armeníu, Finnlandi og Póllandi
auk Íslands, og gerði blaðið sér-
staklega grein fyrir íslenska leik-
ritinu á hátíðinni.
Sýningin var leikin á íslensku, en
íslenskumælandi rússnesk kona
þýddi textann jafnóðum.
Golden Mask Festival er virt há-
tíð og keppni í senn en Vesturporti
var boðin þar þátttaka. Forseti
Rússlands, Vladimir Pútín, afhend-
ir verðlaunin en hátíðinni lýkur á
föstudag.
Nína Dögg sagði hópinn ekkert
hafa frétt af verðlaununum enn,
enda skipti það litlu máli. „Að-
alheiðurinn felst í því að fá að vera
með. Það er viðurkenningin,“ sagði
hún að lokum.
Ljósmynd/Eddi
Leikritið Brim naut hylli rússneskra áhorfenda.
Fengu góðar und-
irtektir í Moskvu
Eftir Ingu Maríu Leifsdóttur
ingamaria@mbl.is
LANDSBÓKASAFN Íslands –
Háskólabókasafn hefur að und-
anförnu verið að þróa nýja tækni
til þess að koma ís-
lenskum, prentuðum
menningararfi í staf-
rænt form og gera
hann aðgengilegan út
fyrir veggi safnsins. Í
framtíðarstefnu sinni
hefur safnið skil-
greint sig sem þekk-
ingarveitu og mik-
ilvægur þáttur í
þeirri stefnu er að
gera íslenskt efni að-
gengilegt á vefnum.
Þróun stafræns þjóð-
bókasafns er mikið
verkefni og vísir að
því hefur orðið til á nokkrum ár-
um. Nú er komin á vefinn um ein
milljón síðna sem allur almenn-
ingur hefur aðgang að sér að
kostnaðarlausu. Það eina sem not-
andinn þarf að hafa er nettengd
tölva og síðan á leiðin að liggja á
nýjan vef Landsbókasafnsins
www.bok.hi.is sem geymir lykilinn
að allri þessari þekkingu.
Á vef Landsbókasafns eru nú
aðgengilegar um 390.000 síður af
efni sem tengist Íslendingasögum,
bæði handritum og prentuðu efni,
og 350 gömul íslensk kort. Innan
skamms verða öll blöð og tímarit
sem komið hafa út á íslensku fyrir
árið 1920 komin á vefinn og er það
efni um 700.000 síður. Nú má
spyrja af hverju safnið takmarki
sig við svona gamalt efni. Við því
er einfalt svar: Safnið má ekki
setja nýrra efni á vefinn nema að
eigendur höfundarréttar veiti
heimild til þess. Undantekningin
er Morgunblaðið sem hefur gert
samning við safnið um að mynda
allt blaðið og er ætlunin að allt
Morgunblaðið frá 1913-2000 verði
komið á vefinn á næsta ári, öllum
aðgengilegt. Við þessa
myndvinnslu er beitt
tækni sem gerir text-
ann úr stafrænum
myndum leitarhæfan.
Þannig er hægt að
leita eftir orðum og
orðahlutum og auð-
veldar það mjög alla
notkun efnisins.
Nú þegar tækni-
málin eru að leysast
er mikill áhugi innan
safnsins á að halda
áfram og setja meira
íslenskt efni á vefinn.
Það er markmið
safnsins að koma á fót stafrænu
bókasafni sem er opið öllum í
gegnum tölvu. Með einni leit-
argátt, sem staðsett verður á vef-
svæði safnsins, verður hægt að fá
upplýsingar um hvað hefur verið
skrifað á íslensku um hvert við-
fangsefni, t.d. byggðarlag, ein-
stakling eða hvert það málefni
sem ber á góma í umræðunni. Allt
á þetta að verða leitarhæft með
einni samhæfðri leit.
Þess má einnig geta að þeir sem
hafa áhuga á að fá einkaefni flutt í
stafrænt form geta leitað til safns-
ins sem býður þessa þjónustu
gegn gjaldi.
Hvað er svo næst? Mest þykir
okkur vanta að koma dagblöð-
unum s.s. Tímanum, Alþýðu-
blaðinu, Þjóðviljanum, Dagblaðinu
og Vísi á vefinn – við hlið Morg-
unblaðsins. Okkur vantar styrkt-
araðila sem tækju að sér að kosta
myndun á ofangreindum blöðum
og einnig á landsmálablöðunum,
bæði gömlum og nýjum, sem
geyma mikilvægar upplýsingar um
byggðir landsins. Einnig þarf að
huga að því að setja í stafrænt
form þær gömlu íslensku bækur
sem eru óðum að slitna og verða
úr sér gengnar af mikilli notkun í
safninu. Í stafræna þjóðbókasafn-
inu þurfa líka að vera alls kyns
bóka- og handritaskrár til að auð-
velda notkun á því efni sem til er
á íslensku og um íslensk efni, en
situr í prentuðum gögnum, inn-
lendum og erlendum.
Safnið getur myndað um 25.000
blaðsíður á mánuði á þá stafrænu
myndavél sem safnið hefur til um-
ráða. Til þess að setja meiri kraft
í verkið þyrftum við utanaðkom-
andi aðstoð. Framtíðarsýnin
kemst fyrr í framkvæmd ef við
fengjum góða styrktaraðila sem
gætu kostað eitthvert stafrænt
verkefni.
Landsbókasafn Íslands – Há-
skólabókasafn er ein mikilvægasta
þekkingarveita landsins. Þar er
tæknin og þekkingin til staðar til
að gera Ísland að fyrsta landi í
heimi sem hefur komið öllum sín-
um eldri ritakosti í stafrænt form
og gert hann aðgengilegan um
veraldarvefinn.
Stafrænt, íslenskt
þjóðbókasafn
Sigrún Klara Hannesdóttir
fjallar um Landsbókasafn og
háskólabókasafn ’Landsbókasafn Ís-lands – Háskólabóka-
safn er ein mikilvægasta
þekkingarveita lands-
ins.‘
Sigrún Klara
Hannesdóttir
Höfundur er landsbókavörður.
STUNDUM dreg ég í efa að
lýðræði sé heppilegt fyrirkomulag
til að velja æðstu embættismenn
þjóðarinnar. Lýðræðislegar kons-
ingar eru nefnilega eins og ráðn-
ingar sem eru í hönd-
um aðila sem hafa oft
engar forsendur til að
meta hvaða umsækj-
andi sé hæfastur. Al-
gjör aukaatriði geta
ráðið því hverjum
kjósendur greiða at-
kvæði sín. Flokkar
hljóta fjölda atkvæða,
sama hvað þingmenn
þeirra hafa gert af
sér. Í Bandaríkjunum
sér maður t.d. George
Bush vera kosinn
m.a. af trúarlegum
ástæðum. Hann tryggir stöðu sína
m.a. með því að höfða til trúarof-
stækismanna. Hann afneitar hinni
guðlausu þróunarkenningu Darw-
ins og beitir sér gegn hjónabönd-
um samkynhneigðra. Í kosning-
unum vegur það upp á móti því að
hann ljúgi að heiminum um kjarn-
orkuvopn í Írak og sendi í kjölfar-
ið ungmenni Bandaríkjanna þang-
að í opinn dauðann.
Á Íslandi er annars konar sér-
trúarsöfnuður sem sjórn-
málaflokkar reyna nú mikið að
höfða til. Söfnuðurinn kallast
Femínistafélag, en ég kýs að kalla
hann frekar Kvenrembufélag. Ég
leyfi mér það í ljósi þess að þær
skoðanir sem birtast í greinum
femínista eru oft svo rembulegar,
að ef samsvarandi (andstæðar)
skoðanir kæmu frá karlmanni yrði
hann án efa stimplaður sem karl-
remba af femínistunum sjálfum.
Dag eftir dag les maður greinar í
blöðunum, skrifaðar af fem-
ínistum, sem einkennast af ótrú-
legum rembuhætti. Daginn sem ég
skrifa þessa grein (24.9.) las ég
t.d. grein í Mogganum með fyr-
irsögninni Konur þurfa að kjósa
konur, þar sem fjallað var um
skoðanir Veru Oskini, sem rök-
studdi mál sitt með því að kynin
hefðu „einfaldlega
misjöfn áhugamál og
innsæi“. Í fyrsta lagi
skipta áhugamál þing-
manna mig engu máli
og þau hafa engin
áhrif á það hvern ég
kýs. Það væri reyndar
eðlilegt að þingmenn
stefndu alla tíð í
ákveðin ráðuneyti og
sérhæfðu sig í mál-
efnum þeirra, en þá
sé ég ekki af hverju
kyn þeirra ætti að
skipta nokkru máli. Í
öðru lagi er ég með lítið dæmi fyr-
ir Oskini: ef innsæi karla og
kvenna er svona ólíkt, er þá ekki
réttlætanlegt að í störfum þar sem
karlar hafa helst verið og innsæi
þeirra reynst vel séu þeir ráðnir
frekar en konur? Svona má benda
á endalausar mótsagnir í málflutn-
ingi kvenrembanna, enda virðast
aðdáendur þeirra sjaldnast gera
kröfu til þess að hugmyndafræði
þeirra sé heilsteypt og laus við
mótsagnir.
Í greinum þar sem konur eru
hvattar til að kjósa konur er engu
líkara en gert sé ráð fyrir að kon-
ur hafi það lítið vit á stjórnmálum
að þær hafi engar aðrar forsendur
til að meta frambjóðendurna en
kyn þeirra. Þessu mundi ég taka
sem móðgun ef ég væri kona. Líkt
og hjá Bush skiptir það því ekki
öllu máli hvað það er sem þessar
konur gera. Ingibjörg Sólrún og
Siv Friðleifsdóttir hafa t.d. báðar
lýst yfir stuðningi við þá ákvörðun
að Ísland eyði offjár í að sækja
um aðild að Öryggisráði Samein-
uðu þjóðanna, sem mér finnst vera
fáránlegt bruðl og er það nóg til
þess að ég kjósi þær ekki. En
kvenremburnar pæla víst ekkert í
svona málum. Þær pæla bara í
kyni.
Á heildina litið er líka ég and-
vígur þeirri hugmynd að jafnrétti
kynjanna gangi út á að stokka fólk
upp í tvær andstæðar fylkingar
eftir því hvort það séu karlar eða
konur. Sú skoðun er samt und-
irstaða flestra þeirra greina sem
skrifaðar hafa verið um þann
málaflokk. Í allri umræðu um að:
konur þurfi að fá sinn fulltrúa
eitthvert; og að fjölga þurfi kon-
um, er gengið út frá þessari for-
sendu og að jafnrétti felist í jöfn-
um heildarhlutföllum frekar en
jöfnum möguleikum einstaklinga,
óháð kyni (sem unnið er gegn með
hinum svokölluðu jafnréttisáætl-
unum). Þess vegna finnst mér um-
ræðan eins og hún leggur sig vera
út í hött og mér finnst að margar
konur megi vera málefnalegri í
skrifum sínum um stjórnmál.
Konur og stjórnmál
Árni Fannar Sigurðsson skrifar
um jafnrétti og pólitík ’Í greinum þar semkonur eru hvattar til að
kjósa konur er engu lík-
ara en gert sé ráð fyrir
að konur hafi það lítið
vit á stjórnmálum að
þær hafi engar aðrar
forsendur til að meta
frambjóðendurna en
kyn þeirra.‘
Árni Fannar Sigurðsson
Höfundur er félagsfræðingur.