Mánudagsblaðið - 23.06.1980, Blaðsíða 3

Mánudagurinn 23. júní 1980
Mánudagsblaðið
3
Baráttan um
Bessastaði
Það hefur að undanförnu
færst talsvert líf og fjör í bar-
áttuna um forsetaembættið.
Frambjóðendurnir hafa verið
á ferð og flugi um landið og
haldið óteljandi fundi. Þeir
hafa opnað kosningaskrif-
stofur um allt, gefið út blöð,
byrt auglýsingar og þar fram-
eftir götunum.
Yfirleitt hefur þessi kosn-
ingabarátta farið nokkuð vel
og kurteislega fram, þó að frá
því séu að vísu fáeinar undan-
tekningar. En þær eru áreið-
anlega ekki frambjóðendum
sjálfum að kenna, heldur
áköfum fylgismönnum
þeirra, sem ætla að heyja bar-
áttuna á svipaðan hátt og
prestkostningar eða eins og
Alþingiskosningar voru háðar
hér í þá góðu gömlu daga, þar
sem þær snérust mest um per-
sónuníð.
Skoðanakannanir í sam-
bandi við kosningarnar, held
ég að verði að taka með tals-
verðri varúð. Það á sinn þátt í
þessu að mikill fjöldi kjós-
enda er ekki búinn að gera
upp við sig hvern þeir ætla að
kjósa. Þetta er svosem ekkert
undarlegt þar sem um ágætt
fólk er að velja. Mér hefur
fundist, í samtölum við fólk
að þeir Albert og Pétur eigi
meira fylgi en fram hefur
komið í skoðanakönnunum.
Eins má það vel vera rétt að
baráttan standi einkum milli
Guðlaugs og Vigdísar. Ann-
ars er það ósköp barnalegt að
vera að æsa sig mikið upp út-
af þessu þvi allt þetta fólk
virðist sóma sér vel í embætt-
inu. Og satt að segja er maður
orðinn hálfleiður á þessum sí-
felldu lofgreinum stuðnings-
fólksins um ágæti forsetaefn-
anna. Þau eiga eflaust allt
gott skilið en greinarnar eru
ósköp líkar hver annarri og
hafa sumar hverjar á sér allt
að því blæ trúarlegrar til-
beiðslu.
En forsetakosningar eru nú
einu sinni ósköp praktískur
hlutur en ekki trúarlegt rit-
mál. En í þessari baráttu um
forsetaembættið finnst mér
vera farið að votta fyrir þró-
un, sem getur orðið alvarleg í
framtíðinni. Kosningabákn
frambjóðendanna er orðið
mjög svo viðamikið og dýrt í
rekstri.
Fundir, verðalög,
kosningaskrifstofur, blaðaút-
gáfa og auglýsingar kosta nú
orðið ógnar mikið fé. Sumir
fullyrða að kosningabarátta
kosti hvem einstakan fram-
bjóðanda tugi milljóna, eða
jafnvel yfir eitt hundrað millj-
ónir. Og þetta er engin smá
summa, jafnvel í óðaverð-
bólgunni. Og í framtíðinni
má búast við að kostnaðurinn
við kosningaapparatið eigi
eftir að aukast og margfald-
ast.
Þetta getur orðið ískyggileg
þróun. Það rekur að því að
engir nema ríkustu auðkýf-
ingar hafi efni á því að fara í
framboð. Fátækari fram-
bjóðendur yrðu líklega að
drukkna í skuldasúpu það
sem eftir væri ævinnar.
Svona er þetta orðið sumstað-
ar í Bandaríkjunum þar sem
sigur í kosningum er fyrst og
fremst spurning um peninga.
Og samfara þessu yrði kosn-
ingin líklega aðallega barátta
um fríð andlit og falleg bros.
Frambjóðendurnir yrðu
semsagt að vera forríkir,
fótógenískir og brosa fallegu
plastbrosi.
Hér á árum fyrr, þegar þeir
Truman og Dewy voru að
berjast um forsetaembættið í
Bandarikjunum sögðu margir
kjósenda, einkum þó konur,
að þeir kysu Truman af því að
hann hefði svo falleg blá augu
en Dewy hefði dökk stingandi
augu, sem færu í taugarnar á
sér. Enn er kosningabaráttan
á íslandi ekki komin á þetta
plan, en kannski verður hún
komin á það innan fárra ára.
Ajax skrifar:
Ég hef lengi haft grun um
það að Alþingismennirnir
okkar séu fremur litlir sál-
fræðingar. Sumir þeirra virð-
ast ennþá haldnir þeirri trú,
að almenningur líti á þá eins
og einhverskonar himneskar
verur, er séu hafnar yfir alla
mannlega mælikvarða. Það
breytir hér engu þó að þeir
séu búnir að sigla öllu efna-
hagslífi í strand og að allt sé
að fara í kalda kol.
Þrátt fyrir einstaka
árgæsku til lands og sjávar er
allt að fara á hausinn á ís-
landi. Kjör almennings fara
versnandi og enginn ræður
við verðbólgubálið. Stórgróði
undanfarinna ára hefur allur
farið í lúxusvillur, harðvið og
sólarlandaferðir handa
broddunum. Það er engin
furða þó að þessir menn haldi
að almenningur líti á þá með
djúpri lotningu, eins vel og
þeim finnst sjálfum að þeir
hafi staðið sig.
En nú hafa þeir gengið ein-
um of langt. Þeir voru nýbún-
ir að lýsa því yfir að ekki væri
svigrúm til meiri kauphækk-
ana til almennings, og það
getur svosem verið satt, eins
og allt er í pottinn búið fyrir
almenning. En þá ákváðu þeir
að hækka sitt eigið kaup um
20% — þar var nóg svigrúm
til hækkana.
Þeim var ekki nóg að hafa
allskonar fríðindi, sem al-
menningur þekkir ekki,
svosem ókeypis ferðir fram
og aftur um landið, ókeypis
síma og margt fleira af svip-
uðu tagi. Ekki er að sjá annað
en að allir flokkar og flestallir
eigalýður, eigi ekki bót fyrir
rassinn á sér. Séu í rauninni
meiri öreigar en hafnarverka-
menn og iðnaðarstúlkur.
Trúi því hver sem vill. En
margir fóru þó að reyna að
hala i land þegar þeir fundu
andúðina skella á sér. Þeir
fóru að segja að þessi milljón-
ar kauphækkun á mann hafi
eiginlega bara verið gerð i
gríni, þetta hefði ekki verið í
talsverða athygli, þó að lítið
væri skrifað um það í blöðin.
Einn af valdamönnum
þjóðarinnar skrifaði
blaðagrein um ástandið í
efnahagslífi þjóðarinnar.
Eins og vænta mátti var hann
þrunginn af virðuleik og
ábyrgðartilfinningu.
Hann komst svo að orði að
nú væru alvarlegir tímar og
þessvegna yrðu allir lands-
ilý&w.

þingmenn hafi i fyrstu verið
algerlega sammála um að
veita sjálfum sér milljón til
viðbótar í vasapeninga. Þeim
fannst þeir svo sannarlega
eiga þetta skilið fyrir afrek sín
á undanförnum árum, fyrir
að hafa siglt þjóðarskútunni
svona hrapalega í strand.
En þá skeði hlutur, sem þá
hafði ekki órað fyrir. Þetta
vakti storm af gremju á meðal
alls almennings og það skal
mikið til að slíkt gerist hér á
íslandi. En í þetta sinn var
andúðin slík að þeir gátu ekki
annað en fundið hana lykjast
um sig eins og múr. Viðbrögð
þeirra hafa orðið á tvo vegu.
Annarsvegar eru þeir að
reyna að lata vorkenna sér,
þeir séu í rauninni hreinn ör-
neinni alvöru.
Og nú eru þeir farnir að
tala um að draga þetta allt til
baka, hverjar svo sem efnd-
irnar verða á því. En það er
þó gott að sjá að almennings-
álitið getur enn í dag haft svo-
lítil áhrif i íslandi. Þetta
minnir mann dálítið á atburð,
sem gerðist hér á landi fyrir
all mörgum árum og vakti þá
menn, æðri sem lægri, að
herða mittisólina. Fáum dög-
um seinna hélt hann fína
veislu í skrauthöllinni sinni og
bauð þangað mörgu fínu
fólki. Sagt er að veislan hafi
kostað árskaup 2-3 verkam.
Svona herti hann nú mittisól-
ina, þessi göfugi valdamaður,
þrunginn ábyrgðartilfinningu.
Jón er ekki sama og séra Jón.