Mánudagsblaðið - 02.11.1981, Blaðsíða 11

2. nóv. 1981 MÁNUDAGSBLAÐIÐ 1 1
„EIGI SKAL FILMA”
Snorri veginn öðru sinni
Bjóöum alls konar mannfagnaö velkominn.
Vistleg salarkynni fyrir stór og smá samkvæmi.
Veisluföng og veitingar aö yöar ósk.
Hafið samband tímanlega.
HÓTEL
LOFTLEIÐIR Sími 22322
Sjálfstæðisflokkurinn frh. af 1. síðu
-framh. af forsíðu
ógæfuhliðina. Flokkurinn tapaði fylgi
á þingi og bein afleiðing frammistöðu
Geirs þar má þakka það að flokkurinn
tapaði höfuðvíginu, Reykjavík. Síðan
það óhapp bar við hefur flokkurinn
verið að tapa auk þess kom upp sú
úlfúð, sem enn stendur. Flokkurinn
gekk klofinn til kosninga og síðan
hefur þessi klofningur magnast og nú
eru margir um boðið að verða formenn
og liðsmenn skiptir yfir í þrjár
herbúðir, þær sem fylgja Geir,
Gunnari og loks Pálma Jónssyni, þó
flestir reikni með að mestmegnis muni
I sögum okkar eru ekki meira
en sex orð höfð beint eftir Snorra
Sturlusyni, tvær setningar,ör-
stuttar, sem eru: Eigi skal
höggva” og „Ut vil ek”. Þcssa
staðreynd grípa svo höfundar
kvikmyndahandritsins og spinna
úr samtalslangloku, sem varir í
heilar tvær klukkustundir og
fjallar um heimilisraunir, barna-
lán, búraunir (skinnamál Snorra)
og svo óendanlegar umræður í
laug, dálitlar en hugljúfar
orðaskiptingar milli Snorra og
Hallveigar, ásamt hressilegum
aðfinnslum Hallberu Snorra-
dóttur um kyngetu manns sins. Á
þessu og þvílíku efnisvali smjatta
þeir Þráinn Betelsson og dr. Jónas
Kristjánsson í frásögn sinni af
Snorra bónda í Reykholti. Ef
þessi óskapnaður sannar nokkuð
er það þó að Jónas er miklu meiri
sagnfræðingur en skáld.
Það þarf meira en lítinn kjark að
taka sögu eins frægasta sagnaritara
okkar, stytta hana og matreiða í
tveggja stunda lífshlaup, slá saman
nokkrum spýtum, safna pottum og
kerjum, vopnum og glitklæðum, fá
síðan handritið í hendur fáum
óvöldum amatör leikendum og halda
því fram að úr fáist brúkleg saga um
Snorra og samtíð hans... Islendinga-
saga Sturlungu er flestum okkar, sem
nennt höfum að lesa hana að gagni,
alltof heilagt verk til þess að við þolum
þennan grautarhátt í meðferð slíks
efnis. Verkefnið er í fyrsta lagi of
viðamikið viðfangs til þess að aðilar
alls óvanir slíkum verkefnum ráðist í
það. Snorri ætti að vera efni í þætti, vel
unna atburðaþætti úr lífi hans í líkingu
við skrif Sturlu Þórðarsonar. Skil-
yrðislaust ætti hún að vera skrifuð
af skáldi og fræðimanni en ekki af
reynslulausum frúskara sem, þó ailur
af vilja gerður, reynist óhæfur. Saga
Snorra er nógu viðburðarík til þess að
Gunnarsarmurinn fara yfir á Pálma,
auk Albertsliðsins. Þannig hefur Geir
Hallgrímsson skilið við flokkinn
margskiptan og stenfulausan. Þegar til
kosninga er gengið um þessa helgi, er
ekki úr vegi að fulltrúar hafi í huga
skeið Geirs og láti síðan samvisku sína
skera um hver hlýtur formannshnoss-
ið. Það verða áhugaverð tíðindi, sem
berast úr Valhöll.
1
UB *■
þau atvik, sem myndin fer yfir á
hundavaði, gætu verið - ef vel er að
unnið - efni í klímax hvers þáttar fyrir
sig ef réttum vinnubrögðum yrði beitt
t.d. dráp Þorvaldssona og ýmis önnur
atriði úr sögú Snorra, sem öll sýna
hinar ólíklegustu hliðar mannsins,
bæði góðar og illar. Úr nógu er að velja,
ef menn með snefil af ímyndunarafli
hefðu um fjailað. Eg tel að miklu
vænlegar hefði á horfst ef höfundar
hefðu borið niður t.d. í Þórðar sögu
kakala, Arons sögu eða Þorgils sögu
skarpa. Þannig má benda á mýmörg
dæmi úr Sturlungu, sem hentugra
hefði verið að byrja á - alls ekki á sögu
Snorra. Ef meining hefði verið að
drepa niður allan áhuga á Sturlungu
var þessi aðferð sjálfsögð, þó meira
þurfi en þetta til að eyða áhuga manna.
Persónusköpun hefur og mistekist
algjörlega. Það er eitt sameiginlegt
með persónum kvikmyndarinnar og
það er hve allir eru litlir persónuleikar,
gjörsneyddir sterkum persónudrátt-
um, bæði í sjón og skapgerð.
Snorri Sigurður Hallmarsson,
útvatnað góðmenni, gufulegur róm-
antíker, makráður og sentimental,
reglulegur heitapottsmaður nútímans.
Sturla Sighvatsson, Egill Olafsson,
glæsimennið mesta, fremur snotur

. i
piltur, vöðvarýr, kraftlaus, minnir
meira á heimasætu en karlmenni,
Gissur Þorvaldsson, Hjalti Rögn-
valdsson, ungpiltur, vart sprottin
grön, hvítur og grannleitur. Nær lagi
er svo Sighvatur bróðir Snorra, Gísli
Halldórsson, Þórður Sturluson,
Rúrik Haraldsson , báðir voru
trúverðugir fulltrúar persónanna, en
ósköp lítið fór fyrir Sturlu Þórðarsyni,
Þórarni Eldjárn og svo báðum
hinum norsku höfðingjum, Hákoni og
Skúla jarli. svo fannst mér höfundar
gera Orækju Snorrasyni, Hallmar
Sigurðssyni, harla léleg skil og var
ekki eitthvað ættmannabrengl þar á
ferð? Það urðu talsverð vonbrigði af
þessari mynd. Fúsk á borð við þetta
leysir engan vanda né. eykur áhuga
almennings fyrir Sturlungu. Báðir
höfundar þeir dr. Jónas og Þráinn
sönnuðu það eitt að verkefnið bar þá
ofurliði. Þetta eru aðeins aðalgallar
myndarinnar en ekki er pláss eða tími
til að tíunda allt það sem aflaga fór
hvað snerti kvikmyndun og senur og
ýmsar ómótiveraðar gerðir. Þessi
mynd gæti verið varnaðarorð til allra
kvikmyndara okkar og gæti heitið Eigi
skal filma, svo við perafreisum Snorra
gamla.
A.B.
SNORRI SIGURÐAR HALLMARSSONAR
- reglulegur heitapottsmaður nútímans
Með sand í augum
-framh. af 7. síðu
ur á Eyrarbakka, sonur Péturs kennara
þar og Elísabetar Jónsdóttur. En það
fólk flutti allt suður, eftir að amma var
orðin ekkja, en ætt mín er þar þó enn í
kirkjugarðinum, sem er úr hvítum
sandi, einhver yndislegasti grafreitur,
sem fyrirfinnst í þessu landi. Hann er í
skjóli við sjóvarnargarðinn, og þar
hafa Eyrbekkingar grafið sorg sína í
stöðugum strekkingi og stálblettir
sigla yfir himnana.
Hvergi er líklega hærra undir loft en
þar á Islandi. I suðri er opið haf,
hálfan hnöttinn, og næsta land er
Suðurskautslandið, svo það er ekki
furða þótt hann brimi í svo litlu vari,
en í zenít er sjálf pólstjarnan, eða allt
að því og því unnt að halda áttum,
þrátt fyrir miklar fjarlægðir í
umhverfmu.
Þú sérð skipin fyrir landi, og Herj-
ólfsprestakall siglir fyrir utan
gluggana hvern dag.
-Herjólfsprestakall?
-Já þeir fengu prest í Þorlákshöfn
um árið, gegn því að hann messaði
einnig og jarðaði menn úti í
Vestmanneyjum, og síðan er prestur-
inn víst nær alla daga um borð í
Herjólfi, og þeir segja að. (ferjan)
Herjólfur sé þar með orðinn að
sérstöku prestakalli.
En hvað við kemur Eyrarbakka, þá
held ég að ásóknin þangað, en margir
listamenn hafa reynt að setjast þar að,
stafi af löngun eftir gömlu mynstri.
Það er auðveldara að greina megin-
drætti í andliti smábæja og þorpa, en í
stórum borgum.
Eg hef alltaf öfundað þá, sem ólust
upp í sveit. Það er viss stíll sem fylgir
þeim. guðjón Hólm, lögfræðingur er
fæddur í torfbæ upp á Kjalarnesi. Það
sér maður þótt hann aki í Cadilakk.
Samt er ekki til meiri nútímamaður í
orðsins fyllstu merkingu en hann.
Sveitabærinn var heimur í hnotskurn,
konungsríki. Nákvæm stéttaskipting á
betri heimilum og svo voru það dýrin
og afurðirnar. Segja má að skiptið sá
líka þannig samfélag, að þar megi
greina þjóðfélagið, eins og í sveitinni,
og baráttan við náttúruöflin og kerfið
var þar líka fyrir hendi. En einu
skepnurnar á þeim bæ í gamla daga
voru útgerðarmennirnir, og þá sá
maður aldrei. Hjá sumum fór meiri
tími í að ná í kaupið sitt en í sjálfa
vertíðina, alvg eins og hjá skáldunum,
sem eyða meiri tíma í sjóðakerfi
rithöfunda en í bókmcnntirnar.
Þó voru til finir reiðarar í gamla
daga - og eru það vísast enn, þótt
útgerðin sá nú aðallega greidd af
sjúkrasamlaginu.
-Það er ekki til í landinu svo mikill
bjáni að hann geti ekki gert út, sagði
Arni Gunnlaugsson gamall skipstjóri
einu sinni við mig, en hann var á
Hrafnistu þá, algjört séní, og ég held
að þetta sé nú farið að eiga við fleiri
greinar, en útgerðina, hér á landi.
Það er þessi heimur sem skaþar
bókmenntir. Hinir reynslulausu sem
rétta aðeins visna hönd sína til til að
panta meira kaffi, þeir verða því miður
aðeins að láta sér nægja að leysa
lífsgátuna.
, Bókmenntir fjalla um lífið, en
Iheimspekin um dauðann, og þaðgerir
allan muninn.
-Nokkuð að lokum?
-Nei.
Brútalt klám
skreytt götu-
ræsisorð-
tökum
Þjóðleikhúsið:
DANSÁRÚSUM
Höf.: Steinunn
Jóhannsdóttir
Oftast er það , að menn fagna
nýjum leikritahöfundi og horfa
létt á þær snurður sem kunna að
vera á hinu nýja verki hans. Því er
ekki svo farið með þetta stykki,
Dans á rósum eftir Steinunni
Jóhannesdóttur hefur í stuttu
máli sagt, alla þá hnökra sem
hægt er að koma á framfæri í rit-
máli.
Dans á rósum hefur þrjá megin
galla: Það er lélega samið, enn verr
leikstýrt og til að kóróna ósómann er
leikurinn lítils sem einskis virði. Þetta
verður að rökstyðia eftir föngum.
Persónusköpun er engin, aðalpersón-
an, sálfræðingur, bregst illa og heimsk-
ulega við öllum þeim próblemum sem
höfundur matreiðir hana á, enda verða
samtölin milli hennar annarsvegar og
föður hennar hinsvegar öll í molum og
viðbrögð hennar næsta furðuleg: sama
máli gegnir um dótturina, sem er ein
furðulegasta leikhúspersóna sem skot-
ið hefur upp kollinum hér í leikhúsi.
Eg fer ekki út á þann hála ís að reyna að
analýsera persónur eða viðbrögð
þeirra af þeirri einföldu ástæðu, að
slíkt væri ofviða hverjum sæmilega
greindum manni. Faðirinn er einnig í
frábæru ósamræmi við sjálfan sig og
þeirri persónu bjargar ekkert nema
leikarinn og satt best sagt er eina
glimtið að finna í samleik þeirra hjóna,
Harðar og Völu. Gamall, bekkjabróð-
ir sálfræðingsins kemur í heimsókn,
staðráðinn í að komast uppá sálfræð-
inginn, sem er brjáluð í lækni, Val, og
beitir öllum brögðum til þess að fá
hann í bólið til sín. Þetta og þvílíkt efni
gæti verið uppistaða í dágóða atburða-
rás í leikverki en höfundur heldur svo
djöfullega á spöðunum, að úr því verð-
ur ekki neitt. Það er auðséð að Stein-
unni liggur mjög á hjarta að ryðja úr
sér einhverjum hroða sem hún veltir
sér upp úr. Hjá henni verður þetta ekki
annað en brútalt klám skreytt götu-
ræsisorðtökum eins og graður osfrv.
Hvort þetta orð eða önnur álíka bera
vott um skáldskap, „dirfsku” eða
frumlegheit læt ég lesendum eftir.
En umfram allt er verkið ofan á allt
annað frámunalega leiðinlegt t.d.
fyrsta atriðið sem ekkert býður uppá.
Það var lítið klappað, nokkrir ættingj-
ar slógu saman höndunum en ekki
meira, yfírleitt fór allur almenningur
bölvandi og ragnandi úr leikhúsinu.
Það er kannski óþarfl að áfellast höf-
undinn; hún hefur eflaust þurft að
ryðja sig, en hin raunverulega sök er
hjáeinráði hússins, Sveini Einarssyni,
sem er á góðri leið með að drepa leik-
húsið bæði sem leikhús og svo sem
dægrastyttingu. Sveinn hefur ein-
hverja nautn af að láta flengja sig og
leikhúsið að því virðist. Oskandi væri
að hann léti þessa nautn gilda aðeins
fyrir sig sjálfan en ekki leikhúsgesti.
A.B.