Morgunblaðið - 07.10.2005, Síða 60
60 FÖSTUDAGUR 7. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
HÚN vefur íslenskt landslag úr silki-
þráðum, stóra striga úr silki þar sem
fyrir ber jökla og ár, himin og jörð.
Hildur Ásgeirsdóttir Jónsson heitir
myndlistarmaðurinn að baki verk-
unum, og hún opnar sýningu í
Turpentine-galleríinu við Ingólfs-
stræti í dag.
„Verkin mín eiga margt skylt með
málverkinu vegna þess að ég mála á
silkiþræði sem ég vef síðan saman og
þá kemur myndin í ljós. Ég hef notað
þessa tækni í meira en tíu ár og þekki
því útkomuna vel, en þó kemur alltaf
eitthvað á óvart þegar myndin kemur
í ljós,“ segir hún brosandi. „Og mér
finnst það mjög skemmtilegt.“
Vatnajökull og nágrenni
Íslenskt landslag er fyrirmynd
verka Hildar, sem unnin eru á ofan-
greindan hátt út frá ljósmyndum sem
hún tekur á ferðum sínum um landið,
en hún er búsett í Ohio í Bandaríkj-
unum. Í verkunum á þessari sýningu
var Vatnajökull og umhverfi hans
fyrir valinu, en verkin eru þó á mörk-
um hins óhlutbundna og landslags.
„Ég vil að verkin séu á mörkum þess
að vera abstrakt og realismi – mér
finnst það einmitt skapa meiri spennu
í verkinu,“ segir hún.
En hvers vegna varð íslenska
landslagið fyrir valinu í stað hins
bandaríska? „Ég bý á mjög þéttbýlu
svæði, þar sem er lítið um áberandi
landslag. En annars eru margir stað-
ir í Bandaríkjunum mjög fallegir og
minna um margt á Ísland – ég bara er
ekki þar,“ segir hún.
Hildur kemur hins vegar oft til Ís-
lands og viðar að sér efni sem hún
vinnur síðan úr úti. „Ég vil finna
kraftinn sem kemur frá landslaginu
hérna. Það er hann sem kveikir hjá
mér hugmyndir að verkum,“ segir
hún. En aðferðin sem hún notar er
hins vegar samansafn aðferða frá list-
hefðum ýmissa landa; Japans, Ind-
lands og Tyrklands svo dæmi séu tek-
in. „Ég nýti mér margt úr þessum
aðferðum og blanda saman því sem
mér hentar best. Ég veit ekki til þess
að nokkur noti nákvæmlega þessa
tækni um þessar mundir.“
Við fótskör New York
Þessi sérstaða verka Hildar hefur
heldur betur vakið áhuga vestur í
Bandaríkjunum. Fyrr á þessu ári
sýndi hún í samtímalistarsafni
Cleveland, og fékk afar góðar um-
sagnir um verk sín í ýmsum blöðum
og viðamikla umfjöllun. Í kjölfarið
hefur áhrifafólk úr listalífi New York-
borgar keypt af henni verk; Agnes
Gund sem situr í stjórn nútíma-
listasafnsins MoMA keypti af henni
verk fyrir einkasafn sitt og einnig
fyrrum stjórnarformaður Guggen-
heim-safnsins þar í borg, Peter Lew-
is, sem keypti verk fyrir fyrirtæki
sitt. Þá mun sýningarstjóri hjá
Whitney-safninu skoða verk hennar í
haust.
Sjálf segist Hildur einfaldlega
hissa á allri þessari jákvæðu athygli.
„Það eru þó nokkur ár síðan ég sýndi
síðast úti í Cleveland og ég vissi í
raun ekki hvernig viðtökur ég myndi
fá. Í raun var ekkert öruggt í þeim
efnum, enda var ég að sýna vefnað í
samtímalistasafni, sem er ekki mjög
algengt. En ég varð alveg gáttuð
hvað fólk virtist hrifið, vel skrifað um
sýninguna og mikið keypt,“ segir hún
og bætir við að slíkri viðurkenningu
fylgi mikil hvatning.
En hvað skyldi það vera sem fellur
útlendingum svo vel; er það aðferðin
sérstaka, eða íslenska tengingin?
„Ætli það sé ekki sambland af
mörgu,“ svarar hún. „Verkin þykja
óvenjuleg, en um leið virðast þau að-
gengileg. Þau virðast ná til fólks, að
minnsta kosti til sumra.“
Eftir að sýningunni lauk fór Hildur
með verkin til New York og sýndi þau
fólki úr myndlistarheiminum þar,
galleríeigendum og fleirum, sem hún
komst í samband við gegnum sýning-
arstjóra sinn í Cleveland. „Það var
mjög skemmtilegt hvað margir komu
til að skoða verkin, þótt ekkert sé
komið út úr því enn. Það er draum-
urinn að fá að sýna í New York, enda
er hún miðstöð samtímamyndlistar í
Bandaríkjunum. En það er hægara
sagt en gert og samkeppnin ofboðs-
lega hörð. Alveg hrikalega,“ segir
hún með áherslu.
Hún segist telja að margt spili inn í
hvort myndlistarfólk fái tækifæri þar
eða ekki. „Maður þarf að vera hepp-
inn, og á réttum stað á réttum tíma.
Og svo er auðvitað mikilvægt að hitta
á fólk sem hefur smekk fyrir því sem
maður er að gera.“
Verk fyrir Íslendinga
Þó að á sýningunni í Turpentine
séu ekki sömu verk og vöktu aðdáun
bandarísku listunnendanna, eru þau í
sama anda og því ekki úr vegi að
spyrja Hildi aðeins út í hvort hún telji
að Íslendingar taki verkum hennar
öðruvísi en útlendingar. Hún tekur
sér andrúm meðan hún íhugar spurn-
inguna. „Nei og jú – ég veit ekki.
Þessi verk eru jú héðan; fólk þekkir
landslagið hér og sér þau þess vegna
kannski í öðru ljósi en fólkið úti. En
auðvitað veit ég ekkert hvernig Ís-
lendingar koma til með að taka verk-
um mínum, ekki frekar en ég vissi
hvernig viðbrögðin yrðu úti. Þetta er
jafnstressandi,“ segir hún og hlær.
„En um leið er ég spennt. Það verður
gaman að sjá hvernig landar mínir
taka þessari túlkun minni á íslensku
landslagi.“
Morgunblaðið/Ásdís
Verk Hildar á sýningunni í Turpentine eru innblásin af umhverfi Vatnajökuls.
Morgunblaðið/Ásdís
„Ég vil að verkin séu á mörkum þess að vera abstrakt og realismi – mér
finnst það einmitt skapa meiri spennu í verkinu,“ segir Hildur.
Myndlist | Hildur Ásgeirsdóttir Jónsson opnar sýningu í Turpentine-galleríinu
Ísland ofið úr silki
Eftir Ingu Maríu Leifsdóttur
ingamaria@mbl.is
FYRSTI árgangur Lesbókar
Morgunblaðsins er nú aðgengileg-
ur á netinu á vefslóðinni
www.timarit.is en Lesbókin er átt-
ræð um þessar mundir. Fleiri ár-
gangar munu bætast við á næstu
mánuðum. Verkið er unnið í sam-
starfi við útgefanda Morgunblaðs-
ins. Í dag geta notendur lesið og
leitað í Morgunblaðinu frá því út-
gáfa blaðsins hófst árið 1913 og
fram til 1984.
Innan Landsbókasafns Íslands –
Háskólabókasafns hefur verið
unnið að stafrænni endurgerð
blaða og tímarita um nokkurra ára
skeið. Þetta er hluti af sam-
norrænu verkefni sem hefur m.a.
verið styrkt af NORDINFO
(Norrænu samvinnunefndinni um
vísindalegar upplýsingar), Ný-
sköpunarsjóði námsmanna,
Tungutæknisjóði og RANNÍS.
Markmiðið er að gera stafræna
útgáfu af öllum blöðum og tímarit-
um sem voru prentuð á Íslandi á
tímabilinu 1773–1920. Nú eru
664.363 blaðsíður af íslenskum
blöðum og tímaritum komnar á
netið. Hér verður um gríðarlega
stórt safn að ræða, sérstaklega í
ljósi þess að á síðari hluta 19. ald-
ar var mikil blaðaútgáfa hér á
landi og t.d. voru 83 blöð sett á fót
á tímabilinu 1848–1898. Þá er
einnig vilji innan safnsins til að
gera fleiri blöð frá síðustu öld að-
gengileg og má hér nefna t.d.
Tímann, Þjóðviljann, Vísi, og af
nógu er að taka.
Stafrænn aðgangur sem þessi er
til mikilla bóta fyrir notendur, en
áður voru þessi blöð og tímarit að
mestu aðeins aðgengileg notend-
um á Landsbókasafni á örfilmum.
Þetta hafði ýmsa ókosti í för með
sér; filmurnar voru slitnar og
seinlegt var að nota þær þegar
þurfti að skoða löng tímabil.
Nú er hægt er að skoða hvert
tölublað fyrir sig og afmarka leit
við ákveðin tímabil eða landssvæði
en á næstunni verður einnig hægt
að framkvæma textaleit sem mun
auðvelda leit að efni til mikilla
muna.
Fyrsti árgangur Les-
bókarinnar á netinu
Forsíða fyrsta tölublaðs Lesbókar.
ÞAÐ eru engin lítil forréttindi að hafa
fæðzt nógu snemma til að meðtaka
djassinn í tveim stórskömmtum um
ævina. Fyrst á efri bernskuárum 6.
áratugar þegar hann (fram að Elvis
og Bítlunum) var „tónlist unga fólks-
ins“. Síðast frá miðjum 8. áratug þeg-
ar frumleikaæð bítsins þornaði upp
og Jazzvakning hleypti nýju lífi í
djassinn úr tólf ára dróma.
Það var hárrétt tímasetning, og
mikilvirkasti einstaklingurinn meðal
hérlendra djasspíanista 1977-91 var
án efa Guðmundur heitinn Ingólfs-
son, þá nýkominn heim úr landsuðri.
Hann og nafni hans Guðmundur
Steingrímsson trommuleikari mynd-
uðu sem kunnugt óyfirlýsta tvímenn-
ingsakademíu er fóstraði fjölda ungra
íslenzkra djassleikara til framtíð-
arafreka á ótalmörgum eftir-
minnilegum tónleikum í Djúpinu,
Stúdentakjallaranum og víðar.
Í minningu píanistans á 30. ári
Jazzvakningar voru haldnir fjölsóttir
tónleikar í Súlnasal Hótels Sögu. Því
miður gat heiðursgesturinn, Nestor
danskra djasspíanista Arne Forch-
hammer, ekki komið fram vegna
skyndilegra veikinda, en samt reynd-
ist af nógu að taka í 3½ klst. löngu
prógrammi. Nánast frá upphafi
kviknaði sannkölluð hörku-
stemmning er magnaðist þegar á leið,
enda linnti hvergi skemmtilegum
uppákomum í fjölskrúðugum sam-
setningum ofannefndra spilara. Utan
um allt héldu tveir þaulreyndir
synkópugúrúar – Vernharður Linnet
með fírugum ávörpum til „djasssetu-
manna“ og Guðmundur „Papa Jazz“
Steingrímsson með feykjandi
trommusnerpu er fullsæmt hefði
hálfu yngri slagverksmanni.
Fyrst tóku Islancio tríófélagarnir
Jón Rafnsson og Björn tvö lög saman
og gekk vel, þótt vantaði uppslags-
hryn í sveifluna og uppmagnað hljóð
kontrans væri fullgruggugt. Óskar
Guðjónsson bættist í hópinn og ten-
órsaxaði fagurlega Det var en lørdag
aften og þvínæst Honeysuckle Rose;
að vísu með það kvefaðri ástríðu að
rífa hefði mátt kirtlana úr lúðrinum.
Þá tók við kvartett, er auk Björns og
Guðmundar taldi Gunnar Hrafnsson
á bassa. Sá hann um flórgígjuslátt
það sem eftir var, og með ágætum
magnaratóni. Fjórði maður var hinn
hollenzki endurholdgervingur Guð-
mundar Ingólfs, Hans Kwakkernaat,
er heillaði djasseta Kaffis Reykjavík-
ur upp úr skónum fyrir 4 árum og
gerðist jafnvel enn líkari Guðmundi
nú en nokkru sinni, týpískt í Lover
Man.
Meðal fleygustu númera má nefna
hið boppaða Oleo, með skondnum við-
komum að gamalgrónum sið hjá fjar-
skyldum ættingjum eins og Vagn-
söngnum úr Oklahoma. Í The
Nearness of You tjaldaði Björn
frægu „gítartrommusetti“ sínu við að
vonum öskrandi undirtektir. Fyrsti
eiginlegi trommurondókafli kvöldsins
kom þar á eftir í Sweet Georgia
Brown, og átti Papa Jazz þó eftir að
eflast um helming við seinni slík tæki-
færi.
Hinn ameríski John Weber, í sjón
ekki ólíkur Pétri Íslandi Östlund á
yngri árum, brá sér nú á píanókollinn.
Hann kvað hafa komið hingað áður
1992 og 1996 og tekið ástfóstri við
landið almennt og lög Guðmundar
Ingólfs sérstaklega. Í tríói við tromm-
arann og Gunnar lék hann úr þeim
handraða Blús í Birnu, Búðarvísur,
Blús í [gís]moll, RóskIngó, Nafnakall,
Kveðju og Á Sprengisandi (hvar
óvænt þaut í holti Sing! Sing!) með
fantafeitri sveiflu og fjölbreyttum
stílbrigðum. Þ. á m. gamla Fats Wall-
er-skálminu, sem maður hélt orðið að
fáir kynnu lengur og vakti jafnan kát-
ínu, enda þar á ofan þaulstuddur
glimrandi samleik og sólóum íslenzku
meðreiðarsveinanna.
Ávalur tónn Webers var talsvert
frábrugðinn kvikhvassri nálgun
Kwakkernaats, og kom það skýrast í
ljós í lokasetti kvöldsins, sextetti þar
sem hvor sat við sinn flygil og sletti
duglega úr klaufum; sem betur fór oft
til skiptis undir myndugri stjórn
Björns. Þó að slaghörputvíleikurinn
gæti á köflum minnt á tvo baldna
rostunga í of litlum sandkassa (enda
trúlega lítt undirbúinn), var uppá-
komunni það vel tekið að allt ætlaði
nánast um koll að keyra. Samt ekki
kollur Webers – þótt stundum
ískyggilegur halli stólsins hefði getað
endað með skelfingu á sleipara sviði.
Sjóðheit sveifla á eldfimu kvöldi
Ríkarður Ö. Pálsson
TÓNLIST
Hótel Saga
Guðmundarvaka – Jazzvakning 30 ára.
Píanóleikararnir John Weber og Hans
Kwakkernaat, Björn Thoroddsen gítar,
Gunnar Hrafnsson kontrabassi og Guð-
mundur Steingrímsson trommur. Kynnir:
Vernharður Linnet. Föstudaginn 30. sept-
ember kl. 20:30.
Djasstónleikar