Morgunblaðið - 11.10.2005, Blaðsíða 16

16 ÞRIÐJUDAGUR 11. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
SAMKVÆMT langtíma veðurspám má búast
við að veðurfar fari mjög kólnandi á Bret-
landseyjum í náinni framtíð og muni þess jafn-
vel fara að gæta strax nú í vetur, sem talinn er
geta orðið einn sá harðasti í áratugi. Að því er
fram kemur á vefsíðu breska stórblaðsins
Times hefur breska ríkisstjórnin boðað til
neyðarfundar í næsta mánuði, með iðnrek-
endum og forsvarsmönnum framleiðslufyr-
irtækja í landinu, þar sem meðal annars er
ætlunin að ræða um yfirvofandi hættu á orku-
kreppu, ef komandi vetur verður óvenju harð-
ur, eins og óttast er.
Haft er eftir Sir Digby Jones, aðalforstjóra
samtaka breskra iðnrekenda, CBI, að ef þess-
ar veðurspár gangi eftir nú á næstu mánuðum
gæti stefnt í óefni og landið yrði fljótt uppi-
skroppa með eldsneyti þar sem aðeins séu 11
daga varabirgðir af bensíni til í landinu, í sam-
anburði við 55 daga bensínbirgðir að með-
altali í öðrum Evrópulöndum. Slíkt ástand
myndi hafa keðjuverkandi áhrif á allt atvinnu-
líf í landinu, sem og samgöngur, og því er
breska ríkisstjórnin og forsvarsmenn iðnaðar
og atvinnulífs í viðbragðsstöðu vegna ástands-
ins.
Undanfarin tíu ár hafa vetur verið til-
tölulega mildir á Bretlandseyjum, en sumir
sérfræðingar spá því að hitastig á næstu mán-
uðum gæti farið verulega niður fyrir með-
altal, svo jafna má við kuldatímabil á áttunda
áratug síðustu aldar. Haft er eftir Paul Sim-
ons, veðurfréttamanni Times, að þessi um-
skipti í veðurfari og lækkun á hitastigi megi
rekja til fyrirbrigðis sem þekkt er í veð-
urfræðinni sem „Norður-Atlantshafssveiflan“,
(North Atlantic Oscillation, NAO), sem stafar
af lágþrýstingi yfir Íslandi og háþrýstingi yfir
Azor-eyjum, sem staðsettar eru í heittempr-
uðu Atlantshafinu. „Þegar íslenski þrýsting-
urinn hækkar og Azoreyja þrýstingurinn
lækkar munu Bretlandseyjar fá napra vind-
strengi af köldu lofti,“ segir á fréttavef Times.
Trausti Jónsson, veðurfræðingur á Veður-
stofu Íslands, sagði í samtali við Morgunblaðið
að ekkert samband væri á milli hitafars á Ís-
landi og Norður-Atlantshafssveiflunnar, en
hún hefði þó áhrif á hitastig víðar í Evrópu, til
dæmis á Norðurlöndum, þar sem búast mætti
við kaldari vetri en í meðalári. Hins vegar
væri viðbúið að veturinn yrði hlýrri á Græn-
landi af þessum sökum.
Spá kaldasta vetri í áratugi
Bretar
óttast orku-
kreppu
Eftir Svein Guðjónsson
svg@mbl.is
Yfirvöld í Pakistan áttu í gær í miklumerfiðleikum með að koma hjálpar-gögnum á svæði sem urðu verst úti íjarðskjálftanum á laugardag, skæð-
asta skjálfta í sögu landsins. Ástandið á ham-
farasvæðunum var skelfilegt, íbúarnir voru
uppiskroppa með matvæli og margir þeirra
hímdu undir berum himni í kuldanum. Kaup-
menn börðust við örvæntingarfulla íbúa sem
brutust inn í verslanir þeirra til að verða sér
úti um lífsnauðsynjar. Soltnar fjölskyldur
hnipruðu sig saman í tjöldum og biðu eftir
hjálpargögnum á svæðum sem einangruðust í
náttúruhamförunum.
Sjúkrahús eyðilögðust og læknar sögðu að
hætta væri á að sjúkdómar breiddust út ef
fólkinu yrði ekki komið til hjálpar þegar í stað.
Talið er að þúsundir barna hafi látið lífið í
skólum sem hrundu þegar skjálftinn reið yfir.
„Heil kynslóð hvarf á svæðunum sem urðu
verst úti,“ sagði talsmaður pakistanska hers-
ins. Manntjónið var mest í bæjum og þorpum í
grennd við Muzaffarabad, helstu borgina í
pakistanska hluta Kasmír-héraðs.
Um 2,5 milljónir manna
misstu heimili sín
Embættismenn Sameinuðu þjóðanna sögðu
að áætlað væri að 2,5 milljónir manna hefðu
misst heimili sín í jarðskjálftanum á laug-
ardag.
Á mörgum stöðum voru engin tæki til að
grafa í rústirnar og leita að fólki. Íbúar margra
þorpa þurftu að grafa með berum höndunum
til að reyna að bjarga ættingjum og vinum í
rústunum.
Íbúarnir fylltust reiði og örvæntingu. „Við
lifðum jarðskjálftann af en núna áttum við
okkur á því að við munum deyja úr hungri og
kulda,“ sagði Mahammad Zaheer, íbúi bæj-
arins Balakot.
Hernum tókst í gær að opna fjallvegi að
Muzaffarabad og Balakot, en þeir lokuðust í
skriðum sem féllu þegar skjálftinn reið yfir.
Her Pakistans þurfti að notast við þyrlur til að
flytja matvæli, drykkjarvatn og lyf til bæja og
þorpa sem voru enn einangruð.
Brutust inn í verslanir
Fréttamaður AP sá kaupmenn berjast við
menn sem brutust inn í verslanir þeirra í
Muzaffarabad vegna skorts á matvælum og
drykkjarvatni. Þeir börðust með lurkum og
köstuðu grjóti. Nokkrir særðust á höfði. Eng-
inn lögreglumaður var á svæðinu.
Íbúar Muzaffarabad sögðu að einnig hefði
verið brotist inn í mannlaus íbúðarhús og
bensínstöðvar. Íbúar borgarinnar eru um
600.000 og talið er að minnst 11.000 hafi farist í
landskjálftanum.
Fréttamaður AFP sá örvæntingarfulla
borgarbúa láta greipar sópa um herflutn-
ingabíla sem fluttu matvæli, drykkjarvatn,
tjöld, teppi og lyf til borgarinnar. Aðrir réðust
inn í bensínstöð til að verða sér úti um elds-
neyti til kyndingar og matseldar.
„Hér eru engin matvæli, hvar fáum við
hjálp, hvert eigum við að fara?“ hrópaði fólk
sem ekki hafði fengið neina aðstoð um tveimur
sólarhringum eftir hamfarirnar.
Varað við sjúkdómum
Um 2.000 manns hnipruðu sig saman við
bálkesti undir berum himni á knattspyrnuvelli
á lóð háskóla Muzaffarabad. Flestar bygging-
arnar á háskólalóðinni hrundu og óttast var að
hundruð líka væru í rústum þeirra. Hermenn
notuðu skóflur og járnkarla til að grafa í rúst-
irnar.
„Ég tel ekki að nokkur sé á lífi í þessari
hrúgu,“ sagði einn björgunarmannanna. „Við
höfum þó ekki misst alla von.“
Fimmtugur íbúi Muzaffarabad, Mohammed
Ullah Khan, sagðist ekki hafa borðað annað en
örfáar kexkökur sem björgunarmenn hefðu
rétt honum. Eiginkona hans, sem fótbrotnaði,
lá við hlið hans, dúðuð í teppum.
Þriggja hæða hús þeirra hrundi í skjálft-
anum. Tíu manna fjölskylda þeirra lifði ham-
farirnar af vegna þess að hún var öll stödd á
efstu hæðinni sem hrundi í heilu lagi. „Börnin
mín eru nú uppi á brekku, undir berum himni,
án nokkurs matar,“ sagði hann.
Þáðu aðstoð Indverja
Pervez Musharraf, forseti Pakistans, sagði
að jarðskjálftinn væri hinn mannskæðasti í
sögu landsins og óskaði eftir aðstoð erlendra
ríkja. Hann sagði að einkum væri þörf fyrir
þyrlur til að flytja hjálpargögn til þorpanna
sem urðu verst úti, en flest þeirra eru um 3.300
metra yfir sjávarmáli.
Bandaríkjastjórn sendi þegar í stað átta
herþyrlur frá Afganistan til að taka þátt í
björgunarstarfinu og tvær bandarískar flutn-
ingavélar fluttu tjöld, teppi og önnur hjálp-
argögn á hamfarasvæðin. Stjórnvöld í Afgan-
istan sögðust ætla að senda þangað fjórar
herþyrlur, lækna og þrjú tonn af lyfjum.
Fjölmörg ríki buðu Pakistönum aðstoð
vegna hamfaranna. Indversk stjórnvöld sögðu
að Pakistanar hefðu þegið boð þeirra um að-
stoð og sögðust ætla að senda 25 tonn af hjálp-
argögnum á hamfarasvæðin. Indland og Pak-
istan hafa þrisvar sinnum háð stríð frá því að
löndin fengu sjálfstæði frá Bretlandi árið 1947,
þar af tvisvar vegna deilu þeirra um Kasmír.
AP
Fólk sem lifði af jarðskjálftann á laugardag safnaðist saman á íþróttavelli í Muzaffarabad, helstu borg pakistanska hluta Kasmír.
Heil kynslóð hvarf
Mörg þúsund börn á meðal þeirra sem létu lífið í landskjálftanum í
Pakistan  Matvælaskortur í þorpum sem einangruðust í hamförunum
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
’Við lifðum jarðskjálftann afen núna áttum við okkur á því
að við munum deyja úr hungri
og kulda.‘
Reuters
Íbúar bæjarins Balakot í Pakistan standa á rústum byggingar sem eyðilagðist í skjálftanum.
Stokkhólmur. AP. | Ísraelinn Robert J. Aumann
og Bandaríkjamaðurinn Thomas C. Schelling
fengu í gær Nóbelsverðlaunin í hagfræði fyrir
leikjakenningar sínar en þær eru notaðar við
að skýra og greina sviptingar í stjórn- og efna-
hagsmálum, allt frá vopna-
kapphlaupi til verðstríðs.
„Hvers vegna lánast
sumum einstaklingum,
samtökum og ríkjum að
vinna saman á sama tíma og
átök og eilífar væringar ein-
kenna samskipti annarra?“
er spurning, sem varpað er
fram í tilkynningu Nóbels-
nefndarinnar en þeim Aum-
ann og Schelling er þakkað
að hafa „aukið skilning okk-
ar á átökum og samvinnu
með leikjakenningum sín-
um“.
Segir Nóbelsnefndin
einnig, að leikjakenningarn-
ar hafi skýrt út tilveru-
grundvöll margra stofnana,
stéttarfélaga, glæpasam-
taka, viðræðna um kaup og
kjör og alþjóðlegra við-
skiptasamninga svo nokkuð
sé nefnt.
Schelling, sem 84 ára að aldri, er prófessor í
hagfræði við Maryland-háskóla og heiðurspró-
fessor við Harvard.
Aumann, sem er 75 ára, er fæddur í Frank-
furt í Þýskalandi en hefur nú ísraelskan og
bandarískan ríkisborgararétt. Er hann pró-
fessor við Jerúsalem-háskóla.
Verðlaun fyrir
leikjakenningar
Robert J.
Aumann
Thomas C.
Schelling
♦♦♦