Tíminn - 25.03.1970, Blaðsíða 4
TIMINN
MIÐVIKUDAGUR 25. man 1970
velur
veb
blæddan
-x-
QEFJUIi
QJMIIRÐ ®(@
LESANDINN
HBS
Kjötiðnaðarmenn
Ákveðið hefur verið að viðhafa allsherjaratkvæða-
greiðslu um kjör stjómar og trúnaðarmannaráðs
Félags íslenzkra kjötiðnaðarmanna.
Listum skal skilað á skrifstofu félagsins f. h.
laugardag 28. marz. 1970 og skal hverjum lista
fylgja meðmæli 12 fullgildra félagsmanna.
Stjórn F- í. K.
Bifreiöaeigendur athugiö
Tek að mér að bóna. þvo og ryksuga bfla. SækJ
og sendi ef óskað er. ódýrt og vandað Sími 81609
OKUR - VEXTIR
Eins.og frá var greint í síð-
asta þætti, kemst sennilega
upp um fæst brot gegn oikur-
lögum, þar sem okurkarlar
beita aðferðum, sem erfitt er
að leiða sönnur að. Ákvæði
samnings um vexti eru ef til
vill höfð algerlega lögum sam-
kvæmt, þótt lögin séu samt
þverbrotin. Skulu nú nefndar
nokkrar þessara aðferða, en
tæmandi verður talningin
aldrei.
Farið er í krimgum vaxta-
tökubannið með því að láta
lántakanda gefa út skuldbind-
ingu um greiðslu tiltekinnar
fjárhæðar, sem er svo eða svo
mikiu hærri en raunverulega
lánshæðin, sem þá er greidd,
en vexti skal þá greiða af hinni
skráðu fjárhæð, samkvæmt
ákvæðum s'kuldbindingarinnar.
Skuldbindingarskjalið getur
auðvitað verið bæði víxill og
skuildabréf, með tryggingu eða
án hennar. Mismunur á raun-
verulega láninu og skráða lán-
inu og vextir af þeim misrnan
eru þá ofgreiddir vextir.
Önnur leið, sem kemur í
sama sfað niður er sú, að skuld
bindingarskjalið hljóðar á hina
raunverulegu lánshæð, en ein-
ungis hluti hennar er greiddur
,1'ántakanda. Hann greiðir þá
mismun þessara fjárhæða og
vexti aí honum með sama
hætti og í fyrra dæminu.
Fara má einnig í kringum
vaxtatökubannið með því að
lánardrottinn lætur lántakanda
greiða vexti fyrirfram af láns-
hæð allri, sem svo skal greiða
með afborgunum á tilteknum
tímabilum. Ef t.d. A lánar B
að nafninu til kr. 5000,00 með
6% ársvöxtum, þannig að láns-
hæðina skal greiða með 1000
kr. afborgun árlega, en tekur
þegar í stað vexti af allri láns
hæðinni fyrir 5 ár, eða kr.
1.500,00, þá hefur lánveitandi
oftekið kr. 600,00, þótt ekki
séu reiknaðir vextir af hinum
ofteknu vöxtum. Er mér ekki
grunlaust um, að hin vinsæ'U
afborgunarviðskipti hér á landi
í sambandi við kaup á öllu
mögulegu og ómögulegu, eigi
sér stað á iíkan hátt, en um það
sfcal þó ekkert fullyrt.
Loks má geta þess, að ólög-
lega vaxtatöku má dylja í mbrg
um öðrurn samningum en láns-
samningum eða kaupasamning-
um, svo sem t.d. verk- Oa vinnu
samningum. En þar sem þessi
þáttur átti ek,ki að vera nein
kennslustund í okri, en miklu
fremur víti til varnaðar, verður
hér látið staðar numið, enda
eru menn furðu hugkvæmir
þegar fara skal kringum 'lög
sem þessi.
Algengt er að raunveruleg
lánveiting er klædd ) gervi
kaups og sölu. Svo er t.d. þegar
banki, sparisjóður eða einstak-
ur maður „kaupir“ víxil eða
skuldabréf af lántakanda sjálf-
um. Slí'k lögskipti eru ekkert
annað en dulbúin lánveiting, en
vextir eru þá venjulega kall-
aðir forvextir, teknir fyrir-
fram. Innlánsvextir eru þ?ir
vextir almennt kallaðir, sem
menn fá af peningum, sem þeir
leggja inn til ávöxtunar í pen-
ingastofnanir (þótt það sé
kannski varla þekkt lengar —
ég veit það ekki), en dráttar
vextir, þeir refsivextir, sem
mönnum er gert að greiða,
standi þeir ekki við skuldbind
imgar sánar á gjaldaga (og
munu þeir vextir fslendingum
mörgum vel kunnir).
Með lögum frá árinu 1961
var Seðlabanka fslands veittur
réttur til að ákveða hámark
og lágmark vaxta og skal það
gert með auglýsingu í Lögbirt
ingarblaðinu.
Leyfileg hæð vaxta er mijög
mismunandi, en helztu núgild-
andi vextir eru: Almennir inn-
Iánsvextir (t.d. af almennum
sparisjóðsbókum) 7%, þeir út-
lánsvextir, sem venjulega eru
kallaðir víxilvextir, 9%, ef vixl
ar eiga að greiðast upp innan
90 daga, en 9V2 %, ef um fram
lengingarvíxla eða víxla til
lengri tíma er að ræða og er
raunar heimilt að bæta %%
ársvöxtum við, ef um er að
tefla víxla til lengri túna en
eins árs, ef þeir fara í vanskil
eða eru ek'ki greiddir samkv.
samningi, og loks vanskilavext
ir eða dráttarvextir, sem eru
1% á mánuði eða fyrir brot
ár mánuði.
Þess má svo rétt aðeins geta
að lokum, að í sjónvarpsþætti
hefur verið upplýst ,að Seðla-
bankinn hafi heimilað sjálf'im
sér að taka 16% dagvexti frá
þriðja degi í refsivexti, hafi
viðskiptabankarnir farið fram
yfir leyfilegan yfirdrátt þeirra
hjá „yfirbankanum“. Ég man að
vísu ekki eftir að þetta hafi
verið auglýst lögum samkv., en
sjálfsagt hefur auglýsingin
farið fram hjá mér.
Björn Þ. Guðmundsson.
Tökum að okkur allt múrbrot. gröft og sprenging-
ar i húsgrunnum og holræsum. leggjum skolp-
leiðslur. Steypum gangstéttir og tnnkejrrslur. —
Vélaleiga Simonar Simonarsonar,
Álfheimum 28. Sími 33544.
ss
HÁTÍÐAINNKAUPIN
HJÁ 0KKUR
Vöruvalið aldrei meira
í verziunum vorum
víðsvegar
um borgina
BÚDIRNAR