Morgunblaðið - 14.11.2005, Blaðsíða 1

STOFNAÐ 1913 309. TBL. 93. ÁRG. MÁNUDAGUR 14. NÓVEMBER 2005 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS mbl.is
Mikið um
dýrðir á Eddu
Voksne Mennesker hlaut fern
verðlaun á hátíðinni | 34
Fasteignir | Breiðholt
Vextir
Byggingaráðstefna
Flutningur
Íþróttir | Titilvörn FH hefst í Frostaskjóli
Koma Spánverjar?

Westley væntanlegur til KR
Eiður Smári of góður fyrir bekkinn
Fasteignir og Íþróttir í dag
ÍSLENSKUR ríkisdalur frá 1815 seldist fyr-
ir tæpar 800.000 krónur hjá uppboðshald-
aranum Thomas Høiland í Kaupmannahöfn á
fimmtudag. Þá seldist íslenskur kúrantdalur
frá 1792 fyrir meira en hálfa milljón króna,
en báðir seðlarnir eru afar sjaldgæfir.
Seðlar frá fyrrverandi Danaveldi; Íslandi,
Grænlandi, Færeyjum og Danmörku; hafa
hækkað mjög í verði undanfarin ár, en fjár-
sterka kaupendur að þeim er meðal annars
að finna í Bandaríkjunum, Englandi og Dan-
mörku.
Eldri seðillinn var sleginn á 46.000 dansk-
ar krónur á uppboðinu. Við það verð bætist
25% álag sem kaupandi reiðir af hendi, en
þar er um að ræða þóknun til uppboðsfyr-
irtækisins og virðisaukaskatt. Alls greiddi
kaupandinn því jafnvirði um 560.000 ís-
lenskra króna fyrir seðilinn. Seðillinn var
prentaður af Kurantbanken, fyrsta bank-
anum sem efnt var til í Danmörku, en bank-
inn var stofnaður árið 1736 og hóf útgáfu
seðla ári síðar. Íslenskur texti er prentaður á
bakhlið seðilsins en þar kemur fram að hann
gildi á Íslandi sem og í öðrum ríkjum Dana-
konungs. Seðillinn er merkilegur að því leyti
að á framhlið hans er stimplað stórt B. Er
þetta talið tengjast Englandsstríðunum í
byrjun 19. aldar. Þá voru seðlar sendir sjó-
leiðina til Íslands en Englendingar settu
hafnbann á Danmörku og stjórnuðu öllum
siglingum þaðan. Til þess að Englendingar
gætu ekki notfært sér seðlasendingarnar var
sú fyrsta stimpluð með A, sú næsta með B sú
þriðja með C og fjórða með D. Næðu Eng-
lendingar seðlunum var því mögulegt að lýsa
þá ógilda og koma í veg fyrir áhrif á danska
efnahagskerfið.
Hinn seðillinn er einnig með íslenskri
áletrun á bakhlið. Hann var gerður eftir að
danska ríkið var að byrja að jafna sig eftir
gjaldþrot sem varð árið 1812. Um er að ræða
ríkisbankadal sem gefinn var út 1814 en ís-
lenski textinn miðast við gildistíma frá 1815 á
Íslandi. Þessir seðlar eru óhemju sjaldgæfir
og eru sennilega ekki fleiri en sjö slíkir til.
Seðillinn var sleginn á 65.000 danskar krónur
og bættist við 25% álag, svo kaupandi hans
greiddi alls tæpar 800.000 krónur fyrir hann.
Ríkisdalur frá 1815 seldur á 800 þúsund
Þessi ríkisdalur var prentaður í Ríkisbanka Kaupmannahafnar sem stofnaður var árið 1813.
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
ALLS hafa 4.840 atvinnuleyfi til út-
lendinga verið gefin út það sem af er
árinu og hafa aldrei svo mörg leyfi
verið gefin út á einu ári. Að sögn Giss-
urs Péturssonar, forstjóra Vinnu-
málastofnunar, stefnir í að fjöldi at-
vinnuleyfa fari upp í allt að 6.200 í ár
en til samanburðar má nefna að allt
árið í fyrra voru gefin út 3.750 leyfi.
Ef fjölgunin verður jafnmikil og Giss-
ur spáir yrði
aukningin milli
ára um 65% en
hún er nú þegar
orðin 30%.
„Þetta stefnir í
algjört met í ár.
Þarna fyrir utan
eru þeir sem
koma af Evr-
ópska efnahags-
svæðinu og þurfa
ekki atvinnuleyfi
og svo þeir sem eru starfandi ólöglega
hér á landi,“ segir Gissur.
Þegar Gissur er inntur eftir ástæð-
um þessarar miklu aukningar segir
hann að álvers- og virkjanafram-
kvæmdir á Austurlandi séu stærsta
skýringin. „Svo keyrðum við upp
hraðann á afgreiðsluferlinu til að
mæta þessari auknu eftirspurn.“
Hann segir að Pólverjar séu lang-
stærsti hluti þeirra sem hafi fengið at-
vinnuleyfi í ár og áætlar að þeir séu
um helmingur leyfishafa.
„Það hefur hins vegar dregið úr út-
gáfu leyfa til ríkisborgara frá þriðju
ríkjunum eftir að tilslökun kom varð-
andi nýju Evrópusambandsríkin.
Segja má að nú þurfi miklu meira til
að geta fengið útgefin leyfi fyrir t.d.
Taílendinga og Filippseyinga, því það
er okkar mat að hægt sé að manna
þau störf sem laus eru með Íslend-
ingum eða Evrópubúum. Þá tökum
við með hin nýju Evrópusambands-
ríki,“ segir Gissur.
Mikil aukning milli ára
í útgáfu atvinnuleyfa
Stefnir
í metár
Eftir Árna Helgason
arnihelgason@mbl.is











 
NOKKUR ókyrrð var í Frakklandi í
fyrrinótt þrátt fyrir útgöngubann í
meira en 30 sveitarfélögum og
fundabann í nokkrum borgum.
Íkveikjum hefur þó fækkað og er
vonast til, að kyrrð komist á innan
skamms.
Kveikt var í 374 bílum í fyrrinótt
og hafði þeim fækkað um 128 frá
nóttinni áður. Flestir voru þeir
1.300 um fyrri helgi en alls hafa
meira en 8.000 bifreiðar verið
brenndar í óöldinni í innflytjenda-
hverfunum. Það kemur hins vegar
fram í tölum frá leyniþjónustu
frönsku lögreglunnar, sem teknar
voru saman áður en upp úr sauð, að
á fyrstu 10 mánuðum ársins voru
28.000 bifreiðar brenndar í Frakk-
landi eða um 650 á viku að meðaltali.
Meira en 2.650 manns hafa verið
handteknir í óeirðunum og margir
hafa þegar verið dæmdir í tveggja
til þriggja mánaða fangelsi. Hefur
Nicolas Sarkozy, innanríkisráð-
herra Frakklands, ákveðið að reka
úr landi alla, sem handteknir hafa
verið og eru ekki franskir ríkisborg-
arar. Getur það átt við um 120
manns.
Hafa litla trú á Chirac
Í skoðanakönnun, sem birt var í
gær í dagblaðinu Le Journal du
Dimanche, kemur fram, að 71%
Frakka hefur enga trú á, að Jacques
Chirac forseti geti lagt neitt af
mörkum til að leysa þau félagslegu
vandamál, sem eru undirrót óald-
arinnar. Hefur stjórnarandstaðan í
Frakklandi gagnrýnt hann mjög
fyrir að þegja lengi þunnu hljóði um
óeirðirnar og margir telja, að hann
sé ekki í miklu sambandi við sam-
félagið eftir áratug á forsetastóli.
Sarkozy, sem stefnir leynt og
ljóst á forsetaembættið og sumir
saka um óþarfa hörku, nýtur stuðn-
ings 53% franskra kjósenda og 24%
töldu, að hægriöfgamanninum
Jean-Marie Le Pen væri best trú-
andi til að leysa vandann.
Le Pen hefur boðað til útifundar í
miðborg Parísar í kvöld undir yf-
irskriftinni: „Innflytjendur, óeirðir,
uppþot í úthverfum. Nú er komið
nóg.“
Vonir um meiri kyrrð
 Meira en 8.000 bílar hafa verið brenndir í óeirðunum í Frakklandi
Eftir Svein Sigurðsson
svs@mbl.is
Berlín. AFP. | Matthias Platzeck,
verðandi formaður þýska jafnaðar-
mannaflokksins, var gagnrýndur í
gær fyrir að þiggja orðu frá rúss-
neskri stofnun, sem er sögð tengj-
ast KGB, öryggislögreglunni í Sov-
étríkjunum fyrrverandi.
Hubertus Knabe, yfirmaður
minningarstofnunar um fórnar-
lömb Stasi, öryggislögreglunnar í
Austur-Þýskalandi, skoraði á Plat-
zeck að skila „Orðu Péturs mikla“
en hana fékk hann frá akademíu í
Moskvu, sem fjallar um öryggis- og
varnarmál og innanlandsreglu.
Hefur hún áður heiðrað menn eins
og serbneska stjórnmálamanninn
Radovan Karadzic, sem er eftir-
lýstur fyrir stríðsglæpi, Alexander
Lúkashenko, eins konar einræðis-
herra í Hvíta-Rússlandi, og hægri-
öfgamanninn Vladímír Zhírínovs-
kíj.
Platzeck fékk orðuna í júní í
sumar fyrir að skipuleggja ýmsar
uppákomur er 60 ár voru liðin frá
stríðslokum.
Hvattur til
að skila
Pétursorðu
 Ríkisstjórn/22
ALLT að 25.000 manns komu sam-
an í Bakú, höfuðborg Azerbaijans, í
gær til að krefjast þess, að nýaf-
staðnar þingkosningar í landinu
yrðu ógiltar. Segja vestrænir eft-
irlitsmenn, sem fylgdust með kosn-
ingunum, að þær hafi einkennst af
víðtæku svindli. Mótmælendur, sem
hafa tekið „rauðgulu byltinguna“ í
Úkraínu sér til fyrirmyndar, kröfð-
ust þess einnig, að Ilham Aliev for-
seti segði af sér.
Reuters
„Rauðgul bylting“ í Azerbaijan?